William Shakespeare (1564 – 1616) wordt algemeen beschouwd als de grootste schrijver in de Engelse taal. Hoewel hij het meest bekend is om zijn toneelstukken, blijft Shakespeare’s poëzie ook populair. Hij schreef gedurende zijn hele carrière sonnetten voor een particulier lezerspubliek. Hij schreef ook twee lange verhalende gedichten, die in de jaren 1590 werden gepubliceerd, en een paar andere verzen. Shakespeare’s verzameling van 154 sonnetten werd voor het eerst gepubliceerd in 1609. Bijna alle sonnetten volgen de structuur van drie kwatrijnen, of vierregelige strofen, gevolgd door een slotcouplet. Het begin van het derde kwatrijn introduceert soms een onverwachte scherpe thematische “wending”, de volta. Het couplet vat meestal het thema van het gedicht samen of introduceert een frisse nieuwe kijk op het thema. Deze vorm staat bekend als het Shakespearean Sonnet, niet omdat hij de eerste was die het gebruikte, maar omdat hij de beroemdste beoefenaar ervan werd. Kom meer te weten over de poëzie van William Shakespeare aan de hand van zijn 10 beroemdste gedichten, waaronder zijn befaamde sonnetten.
#10 De verkrachting van Lucrece
Gepubliceerd: 1594
Lucretia was een oude Romeinse vrouw die werd verkracht door de zoon van de koning en zelfmoord pleegde. Het incident leidde tot een anti-monarchistische opstand en speelde zo een rol in de overgang van het oude Rome van een monarchie naar een republiek in de late 6e eeuw voor Christus. De verkrachting van Lucrece is een tragisch verhalend gedicht van 1.855 regels over de verkrachting van Lucretia door de zoon van de koning, Sextus Tarquinius, en de repercussies van het incident. Het is zeer rijk aan poëtische beelden, fantasieën en metaforen; en het is een van Shakespeare’s vroegste en beroemdste gedichten.
Uittreksel:-
Toen zij deze geadviseerde ondergang hadden bezworen,
Waren zij tot de slotsom gekomen Lucrece dood te dragen;
Om haar bloedende lichaam in heel Rome te tonen,
En zo Tarquin’s smerige overtreding te publiceren:
Wat met spoed werd gedaan,
De Romeinen gaven plausibel toestemming
Tot Tarquin’s eeuwige verbanning.
#9 De feniks en de schildpad
Gepubliceerd: 1601
De feniks en de schildpad is een allegorisch gedicht over misschien wel de dood van de ideale liefde. Sommige critici zien het als een gedicht over de relatie tussen waarheid en schoonheid. Het gedicht beschrijft een begrafenis gearrangeerd voor de overleden Phoenix en Turtledove, die symbolen zijn van perfectie en van toegewijde liefde, respectievelijk. Het is een van de meest obscure werken ooit geschreven en er wordt nog steeds gespeculeerd over de betekenis ervan. Men heeft gedacht dat het zinspeelt op verschillende zaken, waaronder het uitsterven van de Tudor monarchie; en dat de feniks Elizabeth I voorstelt en de tortelduif haar minnaar, de tweede graaf van Essex.
Uittreksel:-
De waarheid lijkt maar kan niet zijn;
Schoonheid schept op maar ’t is ze niet;
Waarheid en schoonheid zijn begraven.
#8 Sonnet 20
Alternatieve titel: A woman’s face with Nature’s own hand painted
Gepubliceerd: 1609
Sonnetten 1 tot en met 126 van Shakespeare’s verzameling van 154 sonnetten zijn gericht aan een naamloze jongeman die nu wordt aangeduid als “Fair Youth”; terwijl de sonnetten 127 tot en met 154 bekend staan als de Dark Lady-reeks, omdat ze zijn gericht aan een vrouw die een brunette lijkt te zijn. Sonnet 20 stelt de Schone Jeugd voor als “meesteres” van de passie van de dichter. De spreker verkondigt dat zijn geliefde de fysieke aantrekkelijkheid van een vrouw en de vorm van een man bezit. Bovendien is hij trouwer en minder wispelturig dan vrouwen zijn. Sonnet 20 blijft een van de meest controversiële gedichten van Shakespeare om verschillende redenen, waaronder de seksuele dualiteit en de homo-erotiek.
Uittreksel:-
Het gezicht van een vrouw met de hand van de natuur geschilderd
Hebt gij, de meester-meesteres van mijn hartstocht;
Het zachte hart van een vrouw, maar niet vertrouwd
Met wisselende verandering, zoals de mode is bij valse vrouwen;
#7 Sonnet 1
Alternatieve titel: From fairest creatures we desire increase
Gepubliceerd: 1609
In het eerste kwatrijn van Sonnet 1 prijst de spreker de schoonheid van zijn geliefde en spreekt hij de wens uit dat zijn geliefde zich voortplant. In het tweede kwatrijn scheldt hij de jongeman uit omdat hij te veel met zichzelf bezig is om aan voortplanting te denken; in het derde waarschuwt hij zijn geliefde dat zijn schoonheid zal vervagen. Shakespeare eindigt het sonnet met het couplet waarin hij zijn geliefde zegt de wereld zijn schoonheid niet te ontnemen. Sonnet 1 is belangrijk omdat het de toon zet voor de hele bundel en ook de eerste minireeks van 17 gedichten, die “voortplantingssonnetten” worden genoemd omdat ze de jongeman aansporen kinderen te baren.
Uittreksel:-
Van de schoonste schepselen verlangen wij toename,
Om daardoor de roos van schoonheid nooit te laten sterven,
Maar als de rijpere mettertijd sterft,
Zijn tedere erfgenaam zijn herinnering zal dragen:
#6 Sonnet 73
Alternatieve titel: That time of year thoust mayst in me behold
Gepubliceerd: 1609
Sonnet 73 richt zich op het thema van ouderdom en het effect daarvan op de mens. Shakespeare gebruikt een reeks metaforen om de aard van de ouderdom te karakteriseren. In het eerste kwatrijn stelt hij ouderdom gelijk aan het vervagen van het leven zoals in de late herfst; in het tweede kwatrijn stelt hij ouderdom gelijk aan het vervagen van het licht en noemt hij duisternis “de tweede zelf van de dood”; en in het laatste kwatrijn vergelijkt hij ouderdom met het uitbranden van het vuur. In het couplet richt de spreker zich tot zijn geliefde, drukt dankbaarheid uit voor diens adoratie ondanks de lichamelijke aftakeling van de spreker en zegt hem “Dat goed lief te hebben dat gij eerlang moet verlaten”. Sonnet 73 wordt beschouwd als een van Shakespeare’s prachtigste gedichten en is een van de beroemdste van zijn 154 sonnetten.
Uittreksel:-
In mij zie je het gloeien van zulk vuur,
Dat op de as van zijn jeugd ligt,
Zoals het sterfbed waarop het sterven moet,
Verzadigd met datgene waardoor het gevoed werd.
#5 Venus en Adonis
Gepubliceerd: 1593
Waarschijnlijk Shakespeare’s eerste publicatie, vertelt dit gedicht het verhaal uit de Griekse mythologie van Venus, de godin van de liefde, en Adonis, een bijzonder knappe jongeman. Venus is verliefd op Adonis en probeert hem te verleiden, hoewel Adonis alleen geïnteresseerd is in de jacht. Zij valt flauw als hij haar minachtend afwijst en uit angst dat hij haar heeft gedood, kust Adonis Venus. Zij herstelt en zij kussen elkaar opnieuw. De volgende dag gaat Adonis op zwijnenjacht, hoewel Venus een visioen heeft gehad waarin hij gedood werd door een zwijn. Het visioen komt uit en Venus is er kapot van. Als gevolg van wat haar is overkomen, zal er vanaf dat moment altijd achterdocht, angst en verdriet zijn als mensen elkaar liefhebben. Venus en Adonis behoort tot Shakespeare’s bekendste werken en bevat verhandelingen over de aard van de liefde en briljant beschreven observaties van de natuur.
Uittreksel:-
Het zal oorzaak zijn van oorlog en bittere gebeurtenissen,
En tweedracht zaaien tussen de zoon en de vader;
Onderworpen en dienstbaar aan alle ontevredenheid,
Zoals droge brandbare stof is aan vuur:
In zijn bloei vernietigt de dood mijn liefde,
Zij die het meest van hun liefde houden, zullen niet genieten
#4 Sonnet 29
Alternatieve titel: When, in disgrace with fortune and men’s eyes
Gepubliceerd: 1609
In het octaaf van Sonnet 29 is de spreker depressief als gevolg van sociaal ostracisme (“my outcast state”) en persoonlijke tegenslag (“curse my fate”). Hij geeft ook uiting aan zijn jaloezie op hen die “rijk zijn aan hoop” en “met vrienden bezeten zijn”. Het sestet van het sonnet begint met “Yet” en wordt vrolijker als de spreker zich beter voelt als hij aan zijn geliefde denkt. Het eindigt met het couplet: “Want uw zoete liefde heeft mij zo’n rijkdom gebracht; Dat ik dan veracht om mijn toestand met koningen te veranderen.” Sonnet 29 breekt met de traditionele sonnetten door de afwijkende structuur en omdat de spreker, door zijn gebrek aan eigenwaarde, niet in staat is een oplossing te presenteren in de sestet.
Uittreksel:-
Wanneer ik, in ongenade bij fortuin en mensenogen,
heel alleen mijn uitgestoten staat beween,
En de dove hemel lastigval met mijn loos geschreeuw,
En kijk naar mezelf en vervloek mijn lot,
#3 Sonnet 130
Alternatieve titel: My mistress’ eyes are nothing like the sun
Gepubliceerd: 1609
Sonnet 130 satiriseert het concept van ideale schoonheid dat in die tijd een conventie was in literatuur en kunst. Het vergelijkt de minnares van de dichter met een aantal natuurlijke schoonheden; elke keer maakt hij duidelijk dat de schoonheid van zijn minnares duidelijk ontoereikend is voor dergelijke vergelijkingen. In het laatste couplet van het gedicht stelt Shakespeare dat zijn geliefde nog steeds even bijzonder is als elke schoonheid voor wie zulke fantasievolle vergelijkingen worden gemaakt door kunstenaars. Hij schrijft: “En toch, bij de hemel, denk ik dat mijn liefde even zeldzaam is; Als elke die ze met valse vergelijkingen heeft gelogenstraft”. Sonnet 130 staat bekend om het bespotten van bloemrijke hoofse sonnetten.
Uittreksel:-
Ik heb rozen zien damast’d, rood en wit,
Maar zulke rozen zie ik niet in haar wangen;
En in sommige parfums is er meer verrukking
Dan in de adem die van mijn meesteres ruikt.
#2 Sonnet 116
Alternatieve titel: Laat mij niet tot het huwelijk der ware geesten
Gepubliceerd: 1609
Dit vaak geciteerde sonnet geeft de definitie van de ideale liefde. In het eerste kwatrijn zegt de spreker dat liefde niet veranderlijk is; in het tweede zegt hij dat zij vastligt zoals de noordster voor zeelieden; in het derde zegt hij dat zij geen “dwaas van de tijd” is, dat zij niet verandert met de tijd; en in het couplet bevestigt hij de zekerheid van zijn definitie van liefde door te zeggen: “Als dit een vergissing is en op mij bewezen; ik heb nooit geschreven, noch heeft een man ooit liefgehad.” Sonnet 116 wordt beschouwd als een van de mooiste in Shakespeare’s hele reeks van 154 sonnetten en het is een van de beroemdste gedichten die over de liefde zijn geschreven.
Uittreksel:-
Love’s not Time’s fool, though rosy lips and cheeks
Within his bending sickle’s compass come;
De liefde verandert niet met zijn korte uren en weken,
Maar draagt het uit, zelfs tot aan de rand van de ondergang.
#1 Sonnet 18
Alternatieve titel: Zal ik u vergelijken met een zomerdag?
Gepubliceerd: 1609
Shakespeare begint Sonnet 18 met een vleiende vraag aan de geliefde: “Zal ik u vergelijken met een zomerdag?” Vervolgens somt hij enkele negatieve aspecten van de zomer op om vast te stellen dat zijn geliefde beter is. In het laatste deel van het gedicht zegt hij dat de schoonheid van zijn geliefde nooit zal vervagen omdat hij haar eeuwig zal maken door de woorden van dit gedicht dat de wereld aan hem zal herinneren “zolang mensen kunnen ademen of ogen kunnen zien”. Sonnet 18 is het beroemdste gedicht van William Shakespeare en een van de beroemdste sonnetten ooit geschreven.
Uittreksel:-
Maar uw eeuwige zomer zal niet verbleken
Niet verliezen het bezit van dat schone dat gij bezit;
Nooit zal de Dood opscheppen dat gij in zijn schaduw dwaalt,
Wanneer gij in eeuwige lijnen naar de tijd groeit;
Zo lang als mensen kunnen ademen of ogen kunnen zien,
Zo lang leeft dit, en dit geeft leven aan u.