7 Japanse folkloreverhalen die je moet kennen voor een Japanse vakantie

Een Japanofiel die 15 soloreizen naar Japan heeft overleefd. Zijn bezoeken zijn gericht op het ontdekken van de minder bekende attracties van het land.

Je zou het gevoel kunnen hebben dat deze Japanse folkloreverhalen slechts oudewijvenpraatjes zijn. Maar als je weet wie Momotarō de perzikjongen is of waarom de sneeuwvrouw zo angstaanjagend is, geef je je Japanse vakantie op meer dan één manier meer pit.

Momotarō (桃太郎)

De beroemdste en meest geliefde held in Japanse folkloreverhalen. Momotarō betekent “perzik oudste zoon” in het Japans en verwijst naar de mythische geboorte van de held uit een perzik.

Deze perzik werd gevonden door een oudere, kinderloze vrouw terwijl ze kleren aan het wassen was bij een beekje. Toen haar man de vrucht splitste, sprong er een gezonde jongen uit. Het echtpaar was dolgelukkig en beschouwde het kind als een geschenk uit de hemel, noemde hem Momotarō en voedde hem op als hun eigen kind.

Jaren later begon een tiener Momotarō aan een gevaarlijke reis naar een ver eiland om duivelse struikrovers te bestrijden. Tijdens deze expeditie verzamelde hij een groot leger, dat bestond uit een pratende hond, een aap en een fazant. Samen met zijn trouwe dienaren versloeg Momotarō de demonen en keerde terug naar huis met vele rijkdommen. Zijn familie en hij leefden daarna in groot comfort en roem.

Notes en toeristische attracties in verband met Momotarō

• Dit eigenzinnige Japanse folkloreverhaal is afkomstig uit de regio Okayama. Tegenwoordig is Momotarō de informele toeristische mascotte van Okayama City, vaak te vinden op souvenirs en geschenken.
• Het eiland van de demonen zou Megijima zijn, een klein eilandje bij Takamatsu aan de overkant van de Seto Binnenzee van Okayama City.
• 3. Momotarō is een van de meest afgebeelde of gerefereerde legendarische helden in de Japanse populaire media. Hij komt voor in games, Manga, Anime, enz. Hij wordt ook vaak beschreven als rolmodel in Japanse kinderboeken.
• In sommige versies van dit populaire volksverhaal gaven Momotarō’s ouders hem een stok met drie kibi-dango’s voordat hij van huis ging. De jonge held gebruikte deze kleverige snoepjes vervolgens om de hond, de aap en de fazant te rekruteren. Verwacht wordt dat kibi-dango tegenwoordig een populair souvenir/snack is in de prefectuur Okayama.

Urashima Tarō (浦島太郎)

Het trieste en vreemde Japanse sprookje van Urashima Tarō ging over een jonge visser die een reusachtige zeeschildpad redde van pesterijen door kinderen.

Uit dankbaarheid bracht de schildpad, die kon spreken, Tarō naar het mythische onderwaterdrakenpaleis dat bekend staat als Ryugu. Daar werd de jonge visser hartelijk ontvangen door Otohime, de mooie prinses van het hof. Voor een korte tijd leefde de jonge visser ook in grote luxe.

Op een gegeven moment kreeg Tarō echter genoeg van de weelde en verlangde hij terug naar huis, naar zijn familie. Als afscheidscadeau gaf Otohime Tarō een juwelenkistje, tegelijkertijd waarschuwde ze Tarō het kistje nooit te openen, wat de omstandigheden ook zouden zijn.

Eenmaal terug in zijn dorp, ontdekte Tarō tot zijn schrik dat alles veranderd was. Niet alleen herkende hij niemand, zelfs de structuren in zijn dorp waren anders. Toen hij met een paar vreemden sprak, ontdekte Tarō tot zijn afschuw dat er tientallen jaren waren verstreken sinds zijn vertrek. Zijn ouders waren allang overleden.

Doorgedraaid vergat Tarō Otohime’s waarschuwing en opende het afscheidscadeau. Een wolk van witte rook kwam tevoorschijn en overspoelde de jonge visser volledig. Nadat de rook was opgetrokken, veranderde Tarō in een bejaarde man met witte haren.

Notes en toeristische attracties in verband met Urashima Tarō

• In het algemeen wordt aangenomen dat de doos, in het Japans tamatebako genoemd, Tarō’s leeftijd bevatte. De tijd verstrijkt anders in het drakenpaleis. De dagen die Tarō daar doorbracht, stonden gelijk aan jaren in de sterfelijke wereld.
• Het tragische verhaal van Urashima Tarō is een van de oudste Japanse folkloreverhalen, dat al in de vijfde eeuw de ronde deed. Zoals vaak het geval is met dergelijke verhalen, zijn er talloze versies van het verhaal.
• Hoewel het folkloristische verhaal zelf zelden in zijn geheel op toeristische souvenirs wordt vermeld, worden het drakenpaleis en Otohime af en toe gebruikt als ontwerpmotieven op souvenirverpakkingen. Tarō zelf is ook verschenen in videospelletjes en anime.
• De vermeende geest van de jonge visser is verankerd in het nogal afgelegen Urashima Shrine in de noordelijke provincie Kyoto. Er staat een standbeeld van hem bij het heiligdom. Er staat er ook een van Otohime.
• De prefectuur Kagoshima, in het zuidelijkste puntje van Japan, zou de geboorteplaats van Tarō zijn. Het Ryugu-schrijn in Ibutsuki, net buiten de stad Kagoshima, bevat prachtig gelakte structuren, geïnspireerd op beschrijvingen van het drakenpaleis.
• Wat is de moraal van dit tragische Japanse verhaal? Als die er al is? De meningen lopen sterk uiteen.

Okiku (お菊)

Het gruwelijke verhaal van Okiku en de tien platen is een van de bekendste Japanse spookverhalen.

In de populairste volksversie werkte een dienstmeisje genaamd Okiku voor de tirannieke samoerai Aoyama Tessan. Gefrustreerd door Okiku’s herhaalde afwijzing van zijn seksuele avances, beschuldigde Aoyama Okiku van het verlies van een kostbaar bord, één van een set van tien. Doodsbang en uitzinnig telde Okiku vervolgens herhaaldelijk de overgebleven borden, natuurlijk altijd eindigend met niet meer dan negen.

Nog steeds onwetend over wat er gebeurde, wees ze vervolgens onverstandig Aoyama’s amoureuze avances weer af. Woedend liet de samoerai de jonge dienares in een put gooien.

Aoyama kreeg al snel zijn verdiende loon. Na zijn dood veranderde Okiku in een wraakzuchtige Japanse geest en hertelde elke nacht obsessief de borden. Telkens als ze bij het ontbrekende tiende bord was, krijste ze ook afschuwelijk van angst en frustratie.

Hoe het verhaal afloopt, hangt af van de versie die men leest. In de ene werd Okiku’s geest gunstig gestemd door een priester. In een andere versie werd Aoyama gek en pleegde zelfmoord.

In weer een andere versie werd Okiku’s geest eindelijk tot rust gebracht, nadat iemand “tien” had geroepen voordat ze gilde.

Notes en toeristische attracties in verband met Okiku

• Zoals veel andere beroemde Japanse folkloreverhalen, bestaan er tegenwoordig verschillende versies van dit sprookje. Een heel andere versie speelde zich af in het kasteel van Himeji en in die versie was Okiku het ongelukkige slachtoffer van een politieke list. (Het deel over de tien schotels blijft ongewijzigd) Vandaag de dag is er een put in Kasteel Himeji waarvan wordt gezegd dat het de put is waar Okiku in werd gegooid.
• Een andere versie geschreven door Kido Okamoto schilderde Okiku als veel minder onschuldig. In die versie was zij een bediende die verliefd was op Aoyama, maar de samoerai weigerde met haar te trouwen vanwege een winstgevender huwelijksaanzoek. Als liefdestest brak Okiku het tiende bord.
• Okiku’s tragische verhaal zou de inspiratiebron zijn geweest voor de beroemde Japanse horrorfilmserie The Ring.

Yuki-Onna (雪女)

Yuki-Onna betekent in het Engels “sneeuwvrouw” en verwijst naar een bleke demonin die haar slachtoffers doodvriest met een ijzige adem. In Japan bestaan al lang Yokai verhalen over dit afschuwelijke schepsel. Vandaag de dag is het bekendste verhaal over de Yuki-Onna de herschreven versie van de 19e-eeuwse schrijver Lafcadio Hearn.

In Hearn’s versie hadden twee houthakkers, een oudere en een jonge, de pech een Yuki-Onna tegen te komen terwijl ze door een sneeuwstorm in het bos vast kwamen te zitten. Terwijl de oudere houthakker werd doodgevroren door de duivelin, werd de jonge, Minokichi, gespaard. Voordat hij vertrok, waarschuwde de Yuki-Onna Minokichi ook om nooit iemand over de ontmoeting te vertellen.

Jaren later is Minokichi gelukkig getrouwd met een mooie vrouw, Oyuki. Niet alleen was Oyuki een zorgzame moeder en een toegewijde echtgenote, ze werd ook op mysterieuze wijze niet ouder en behield haar jeugdige uiterlijk jaar na jaar.

Op een avond, terwijl hun kinderen sliepen, onthulde Minokichi gedachteloos zijn ontmoeting met de Yuki-Onna, mijmerend of het allemaal een droom was of een echte ontmoeting met de dood. Toen hij klaar was met zijn verhaal, stond Oyuki op en onthulde haar ware gedaante, die van de Yuki-Onna van die noodlottige avond. Nadat ze Minokichi had herinnerd aan haar eerdere bedreiging, maakte ze aanstalten hem te doden, maar spaarde uiteindelijk zijn leven ter wille van hun kinderen. Daarna verdween ze, om nooit meer te worden gezien.

Notities en toeristische attracties in verband met Yuki-Onna

• De meest voorkomende afbeelding van de Yuki-Onna is die van een bleke maar mooie jonge vrouw. Een die een witte, blauwe of zilveren kimono draagt.
• Gezien haar moorddadige aard is het onwaarschijnlijk dat je de Yuki-Onna in een positief daglicht ziet afgebeeld tijdens je Japanse vakantie. Echter, ze verschijnt vaak in Manga, Anime, en videospelletjes. In hobbygebieden als Akihabara kunt u ook posters of beeldjes van haar tegenkomen.
• Bij de besneeuwde landschappen van Hida en Niigata, enz. is het helemaal niet moeilijk om je voor te stellen dat zo’n angstaanjagende demon op de loer ligt tussen de sneeuw.
• De Ierse schrijver Lafcadio Hearn is internationaal bekend om zijn compilaties van traditionele Japanse folkloreverhalen. Hij bracht zijn latere leven in Japan door, getrouwd met een Japanse vrouw. Tegenwoordig behoren zijn huis en herdenkingsmuseum tot de topattracties van Matsue City.
• Hearn is in Japan ook bekend als Koizumi Yakumo. “Yakumo” is tegenwoordig de beperkte sneldienst van de Japan Railways die pendelt tussen Matsue en Okayama City.
• In 1964 bewerkte Masaki Kobayashi vier verhalen uit Hearn’s Kwaidan tot een gelijknamige horror-anthologiefilm. Yuki-Onna was een van de verhalen.

Minamoto no Yorimitsu (源頼光)

Net als andere beschavingen met een geschiedenis van meer dan 1000 jaar staat het Japanse erfgoed bol van mythische helden en krijgers, waaronder Minamoto no Yorimitsu.

Een befaamde samoerai en militair bevelhebber die tijdens de Heian-periode in dienst was van de Fujiwara-regenten. Yorimitsu wordt vandaag de dag in verband gebracht met verschillende Japanse folklore en legenden. Hij werd ook bijgestaan door vier machtige dienaren. Dit kwartet wordt in Japan aangeduid als de Shitennō, of Vier Beschermkoningen.

De beroemdste legende die met hem in verband wordt gebracht is die van Yorimitsu, die de oger Shuten-dōji (酒呑童子) versloeg met zijn mythische zwaard, Doujikiri Yasutsna.

Tijdens het bewind van keizer Ichijō werd Heian-kyō (Kyoto) belegerd door een monsterlijke oger. De ogre ontvoerde niet alleen vele vrouwen om zijn dienaren te worden – vaak doodde hij ook zonder waarschuwing en at het vlees van zijn slachtoffers.

Op bevel van de keizer trokken Yorimitsu en zijn volgelingen de bergen rond Heian-kyō in en slaagden erin de ogre voor de gek te houden zodat hij hen onderdak gaf. Nadat hij ontdekte dat de ogre dol was op rijstwijn, schakelde Yorimitsu het monster uit door hem overvloedige hoeveelheden van deze drank aan te bieden. Terwijl zijn dienaren Shuten-dōji in bedwang hielden, onthoofde Yorimitsu het monster met zijn machtige zwaard, en bevrijdde zo Heian-kyō van een van de grootste bedreigingen ooit.

Notities en toeristische attracties in verband met Minamoto no Yorimitsu

• De uitdrukking “Shuten” betekent letterlijk alcohol-drinken in het Japans. In de meeste versies van het sprookje was de wijn die Yorimitsu gebruikte een geschenk van de goden.
• Op het Karatsu Kunchi festival in Karatsu, Kyūshū, zijn hikiyama praalwagens te zien, waarvan er één de vorm van een helm heeft en geïnspireerd is op Yorimitsu’s expeditie. Naar verluidt bleef het hoofd van Shuten-dōji naar Yorimitsu happen na zijn onthoofding. Yorimitsu overleefde door de helmen van zijn dienaren op te zetten.
• Shuten-dōji’s hol wordt over het algemeen verondersteld de Ibuki berg te zijn in de buitenwijken van Kyoto. Sommige versies van dit folkloreverhaal beweren dat Shuten-dōji uit zijn oorspronkelijke verblijfplaats in de bergen werd verdreven door de bouw van Enryaku-ji op de berg Hiei. Zowel de berg Ibuki als de Enryaku-ji zijn tegenwoordig populaire reisbestemmingen.
• Het zwaard dat door Yorimitsu werd gebruikt om Shuten-dōji te onthoofden, werd omgedoopt tot Dōjikiri (童子切). De naam betekent letterlijk Demonische Afstammeling/Ogre Slasher.
• Naast de ogre zijn Yorimitsu en zijn volgelingen ook beroemd vanwege het doden van de tsuchigumo. De “aardse spin” was een monsterlijke tarantula die Yorimitsu probeerde te vermoorden.

Kintarō (金太郎)

Er doen verschillende verhalen de ronde over de oorsprong van Kintarō.

Sommigen zeggen dat de “gouden jongen” de zoon van een samoerai was, opgevoed door zijn moeder in een bos nadat ze er met hem heen was gevlucht om aan familievetes te ontsnappen.

Anderen beweren dat Kintarō door zijn moeder in het bos is achtergelaten en vervolgens is opgevoed door een bergheks.

Waar Kintarō ook vandaan komt, hij groeide op tot een gezonde en bazige jongen, begiftigd met bovennatuurlijke kracht en het vermogen om met dieren te converseren. Vandaag de dag is de meest voorkomende afbeelding van Kintarō die van een mollige jongen die alleen een slabbetje draagt, versierd met het Japanse kanji-teken voor goud. De jongen hanteert bijna altijd een bijl en houdt ook een karper vast.

Op volwassen leeftijd verwierf Kintarō nog meer roem door een van de vier legendarische dragers van Minamoto no Yorimitsu te worden (zie boven). Hij veranderde ook zijn naam in Sakata no Kintoki. Samen met Yorimitsu en de andere bewaarders, versloeg de volwassen Kintarō vervolgens verschillende mythische bedreigingen. Zijn naam werd daarna voor altijd geassocieerd met moed en kracht in de Japanse cultuur.

Notities en toeristische attracties in verband met Kintarō

• In Japan wordt Kintarō beschouwd als de personificatie van een gezonde jongenstijd. Veel Japanse gezinnen zetten een Kintarō-pop op jongensdag (tegenwoordig bekend als kinderdag). Dergelijke poppen worden ook op grote schaal verkocht als toeristische souvenirs.
• Kintarō is, zoals verwacht, verschenen in vele Manga, Anime, en videospelletjes. De hoofdpersoon van de populaire Anime serie, Gintama, is losjes vernoemd naar Kintarō’s volwassen naam.
• Als een van de meest geliefde helden in Japanse folklore verhalen, was Kintarō een zeer geliefd onderwerp in Edo-Periode Ukiyo schilderijen. Replica’s van dergelijke schilderijen worden ook veel verkocht als toeristische souvenirs.
• Opgemerkt zij dat Kintarō vaak wordt afgebeeld met een bijl, omdat hij die van zijn moeder zou hebben gekregen om de plaatselijke houthakkers te helpen. De karper die hij vasthoudt is eigenlijk ook een maatje van hem.
• Kintarō houdt naar verluidt erg van sumoworstelen met zijn dierlijke maatjes. Tot deze tegenstanders behoort ook de enorme karper waarmee hij meestal wordt afgebeeld.

Kaguya-Hime (かぐや姫)

Net als het verhaal van Momotarō werd Kaguya-Hime door een kinderloze houthakker gevonden in een mysterieuze glanzende bamboestronk. Nadat ze was opgegroeid, werd ze in het hele land geroemd om haar buitengewone schoonheid, terwijl de houthakker ongelooflijk rijk werd omdat hij regelmatig goud vond in bamboestengels nadat hij Kaguya-Hime had geadopteerd.

Na verloop van tijd werd Kaguya-Hime’s schoonheid zo beroemd, dat zij herhaaldelijk benaderd werd door aristocraten voor een huwelijk, die zij ofwel botweg afwees, ofwel verstootte door onmogelijke geschenken te vragen.

Tot slot onthulde de onaardse schoonheid dat zij niet van onze wereld was en op een dag moest terugkeren naar de maan, haar ware thuis. Trouw aan haar eis, werd zij spoedig opgehaald door een entourage van hemelse wachters. Na haar opstijging waren er alleen nog een paar handgeschreven notities, haar gewaad en de resten van het onsterfelijkheidselixer dat ze innam voor ze vertrok.

Notities en toeristische attracties in verband met Kaguya-Hime

• De Japanse Keizer maakte Kaguya-Hime ook het hof. Toen hij zijn huwelijksaanzoek afwees, onthulde Kaguya-Hime dat ze van de maan was.
• Hoewel de Japanse Keizer teleurgesteld was, was hij niet beledigd en bleef hij in contact met Kaguya-Hime. Vanwege deze vriendschap liet Kaguya-Hime de keizer een persoonlijk briefje na en een beetje van het onsterfelijkheidselixer dat ze had ingenomen. De gebroken keizer weigerde echter het elixer in te nemen en beval het en de laatste brief van de schoonheid te verbranden boven op de hoogste berg van Japan. Dit zou de geboorte hebben betekend van de moderne naam van de berg Fuji. Fuji is gelijknamig aan de Japanse karakters voor “onsterfelijk.”
• Een mooie muurschildering van Kaguya-Hime is te zien op het Shin-Fuji Shinkansen Station. Op heldere dagen is de berg Fuji ook vanaf het station goed te zien.
• Het is onduidelijk waarom Kaguya-Hime naar een andere wereld werd gestuurd. Sommige versies zeggen dat ze tijdelijk verbannen was voor een overtreding. Anderen beweren dat ze op de vlucht was voor de burgeroorlog op de maan.
• De trope van kinderloze echtparen die bovennatuurlijke kinderen ontdekken in de wildernis is een belangrijk kenmerk van veel Japanse folklore verhalen.

© 2018 Yong Kuan Leong

Lopalai Quako op 26 juni 2020:

Liefhebbers van de toeristische aantekeningen! Toevallig ben ik erg geïnteresseerd in de Japanse folklore en zou graag meer verhalen willen! Zijn er nog andere boeken of online websites die ik kan vinden om andere verhalen te vinden die net zo goed zijn als degene die u noemde?

Yong Kuan Leong (auteur) uit Singapore op 10 september 2018: