De gangbare mening zegt dat Jamie MacMahan alles goed deed toen hij ongeveer tien jaar geleden, zwemmend voor de kust van Monterey, Californië, in een scheurstroom terechtkwam. Scheuren stromen zeewaarts, naar diep water, dus strand toegang borden in het hele land adviseren zwemmers om parallel aan het strand te peddelen om te ontsnappen aan de hen. De woeste, angstaanjagende stromingen doden elk jaar meer strandgangers dan enige andere bedreiging en MacMahan, een professor in oceanografie en een sterke zwemmer, volgde het evangelie van “zwem parallel” en peddelde gestaag door. Maar terwijl hij in de koude Stille Oceaan woelde, weigerde de scheur te wijken. “Ik dacht: ‘Dat is interessant,'” zegt MacMahan.
MacMahan, het is belangrijk om op te merken, had dit zichzelf aangedaan. Als scheurstroomdeskundige aan de Naval Postgraduate School in Monterey had hij zich vrijwillig aan de scheur blootgesteld voor een veiligheidsvideo die de National Oceanic and Atmospheric Organization aan het opnemen was. Met genoeg ervaring was hij niet in groot gevaar. “Maar toen ik parallel aan de kust zwom, links en rechts, merkte ik dat het makkelijker was om de ene kant op te zwemmen dan de andere”, zegt MacMahan. Hij dacht dat de veiligheidsrichtlijnen die hij propageerde – het levensreddende advies dat we de miljoenen Amerikanen vertellen die elke zomer massaal naar het strand gaan – wel eens verkeerd konden zijn.
In de afgelopen vijf jaar heeft MacMahan’s onderzoek het veld van de scheurstroomstudies op zijn kop gezet. Sinds die eerste ervaring in Monterey, heeft hij GPS-apparaten gebruikt om nauwgezet kuststromingen te volgen in de VS, Engeland en Frankrijk, en is hij in scheuren over de hele wereld gesprongen. Scheuren kunnen zich op elk strand vormen, zegt MacMahan, en zwemmers weten meestal niet dat er een scheur is totdat ze in zijn klauwen zitten. Paniekerige slachtoffers proberen vaak direct terug te zwemmen naar de kust – tegen de sterke stroming in. Zwemmers die vertrouwd zijn met scheuren kunnen proberen parallel te zwemmen om te ontsnappen. Maar MacMahans onderzoek suggereert het ondenkbare te doen: toegeven en meegaan met de stroming.
“Als je je kunt ontspannen – en dat duurt lang, misschien drie minuten – dan drijf je over het algemeen terug naar het strand.”
Achtig tot negentig procent van de rips die MacMahan heeft bestudeerd, stroomt om de paar minuten in enorme cirkels, van het ondiepe water, door de branding en weer terug. Een zwemmer die vastzit in een circulerende branding kan niet weten in welke richting de stroming gaat. Dat betekent dat door parallel aan de kust te zwemmen – iets wat op bijna elk populair strand in het land wordt geadviseerd – de zwemmer een 50/50 kans heeft om tegen de dodelijke stroming in te zwemmen.
“Als je je kunt ontspannen – en dat duurt lang, misschien drie minuten – dan drijf je over het algemeen terug naar het strand,” zegt MacMahan.
Het is een radicaal eenvoudige bevinding – een die onze oerinstincten en alles wat we denken te weten over veiligheid op het strand, op de proef stelt. De ontdekking, die MacMahan in 2010 publiceerde in Marine Geology en de “circulatie” van de scheurstroom noemde, is zes jaar later nog steeds omstreden. Zijn peer-reviewed bevindingen hebben de manier waarop Australië zijn burgers vertelt hoe ze deze bedreiging moeten overleven, drastisch veranderd. Maar in eigen land is het werk van MacMahan aanzienlijk controversiëler en zijn onderzoek heeft een gapende kloof geopend in het slaperige veld van de scheurstroom.
“De reactie op Jamie’s bevindingen heeft de gemeenschap gepolariseerd,” zegt Rob Brander, een vooraanstaand onderzoeker op het gebied van scheurstromen. Voor sommige leiders in het veld is MacMahan’s aanbeveling om gewoon door een scheurstroom te drijven, in het beste geval, een idee dat genegeerd en verworpen moet worden; in het slechtste geval is het advies echter potentieel dodelijk.
Chris Brewster, het hoofd van de International Life Saving Federation in de V.S. en een 30-jarige veteraan van de strandtoren, herinnert zich het enige slachtoffer dat hij niet kon redden van een scheur.
Het was een ongewoon warme februaridag in 1988 en de branding was driedubbel boven San Diego’s South Mission Beach, waar Brewster de leiding had van de strandwacht.* Vanuit de drie verdiepingen hoge wachttoren zag Brewster twee zwemmers de zee worden ingezogen. “Het was een ongelooflijk geconcentreerde scheur,” zegt hij. Brewster stuurde een reddingsbrigade terwijl de zwemmers in paniek probeerden direct terug te zwemmen naar de kust. Rijdend op de stroming, die zo snel kan stromen als acht voet per seconde – aanzienlijk sneller dan de topsnelheid van een Olympische zwemmer – bereikte de reddingswerker snel het eerste slachtoffer. “Maar deze jongen, Sam Crawley, werd verder weg getrokken,” zegt Brewster. “Ik kijk aandachtig naar hem. En hij geeft het gewoon op en dompelt onder. Ik denk dat dat de enige keer is dat ik ooit iemand heb zien sterven.”
“Ik zal me dit joch voor de rest van mijn leven herinneren,” zegt Brewster. “Ik moest zijn vader bellen om hem te vertellen dat zijn zoon dood was.”
De U.S. Lifeguard Association schat dat elk jaar bijna 100 mensen omkomen in scheepsstromen, en dat strandwachten alleen al in 2015 meer dan 48.000 mensen uit scheuren hebben gered. Het typische slachtoffer is als Crawley: hij of zij worstelt tegen de niet aflatende stroom, raakt in paniek, en bezwijkt uiteindelijk aan uitputting. Scheuren kunnen zich op elk strand met golven vormen, ook op de Grote Meren, onder bijna alle omstandigheden. Ze ontstaan wanneer water dat door branding of wind op het strand wordt geduwd, in smalle, geconcentreerde kanalen terug naar zee stroomt en ze kunnen overal tussen 10 en 200 voet breed zijn. Tot overmaat van ramp worden de brekende golven door hun uitgaande koers vaak verzacht en creëren ze voor onervaren strandgangers de illusie van rustiger water. Reddingswerkers noemen scheuren “verdrinkingsmachines”, en Brewster gelooft dat als Crawley parallel aan de stroming had gezwommen, in plaats van zich uit te putten door er tegenin te gaan, hij misschien nog had geleefd.
Toen ik Brewster belde om hem naar de stroming te vragen, was hij een beetje geërgerd. “Ik ben niet blij dat het gedrukt is,” zei hij, verwijzend naar het onderzoek van Jamie MacMahan. “Je moet begrijpen: Jamie bekijkt het vanuit een zeer wetenschappelijk perspectief. Het logische, in zijn ogen, is zwevend proberen en kijken of dat werkt.” Maar niets is logisch als je in de beukende branding de zee op wordt gezogen. “Ga je die zeer, laten we zeggen ‘onpartijdige’ beslissing nemen, als je denkt dat je dood kunt gaan?”
Brewster staat niet alleen in zijn verzet. De U.S. Lifesaving Association heeft geweigerd het onderzoek van MacMahan op te nemen in haar advies voor strandgangers en steunt in plaats daarvan de openbare adviescampagne van NOAA die zwemmers aanspoort “de greep van de scheur te breken” en parallel aan de kust te zwemmen. Spencer Rogers, een onderzoeker die direct betrokken is bij de campagne van NOAA, zegt dat hoewel het bewijsmateriaal opnieuw wordt geëvalueerd, “we niet denken dat we iemand kunnen vertellen om gewoon te blijven drijven.”
Recent onderzoek aan de oostkust door Rogers, een deskundige op het gebied van kusterosie die verbonden is aan de onderzoeksorganisatie North Carolina Sea Grant, toonde aan dat hoewel de meeste rips in North Carolina circuleren, ongeveer de helft na een aantal ronden stopt en alle drijvende GPS-trackers in zee deponeert, voorbij de brekers. Rogers zegt dat, hoewel circulerende cellen zeker bestaan – en vooral hardnekkig zijn waar MacMahan zijn onderzoek in Californië uitvoerde – het fenomeen niet consistent of wijdverspreid genoeg is om de manier waarop we praten over het overleven van rips te veranderen. Elk strand is anders, zegt Roger.
“We zetten mensen in rips die goed kunnen zwemmen of die slecht kunnen zwemmen. Alles wat we hebben gedaan wijst erop dat er niet één boodschap is die werkt.”
MacMahan erkent dat niet alle rips zwemmers terug naar de kant brengen, maar adviseert toch een “drijf eerst”-aanpak. Volgens hem maken de huidige richtlijnen zwemmers bang en zetten ze aan tot overbelasting om te proberen aan de scheuring te ontkomen. “Veel van de voorlichtingsbrochures over scheepsinstromingen boezemen angst en paniek in”, zegt hij. “Er zijn andere brochures met foto’s van een strand met een grafsteen waarop staat RIP. Ik zeg, als ik iemand ben die dit in mijn periferie heeft gezien en in een scheurstroom terechtkom, dan zegt dat me dat ik dood ben. Dan raak je in paniek. Je hebt geen gevoel van overleving gecreëerd.”
De beste plek om de wetenschap van de scheurstroom te begrijpen, en hoe je die kunt overleven, is misschien wel het strandrijke continent Australië, waar 85 procent van de bevolking aan de kust woont en surfen een nationaal tijdverdrijf is. Daar is het gevaar van scheurstromingen meer in het publieke bewustzijn gegrift.
Op 6 februari 1938 was het beroemde Bondi-strand van Sydney afgeladen vol om de 150e verjaardag van de Britse kolonisatie van het continent te vieren. Iets na 3 uur ’s middags, op wat bekend zou worden als Black Sunday, veegde een stel grote golven door de brandingszone en veegde de zandbank weg. Plotseling werden honderden zwemmers de zee op getrokken. Reddingswerkers werden overrompeld en “sommigen van hen moesten zich een weg banen door een muur van verontruste zwemmers om bij anderen te komen die in groter gevaar verkeerden,” meldde de Daily Telegraph van Sydney op de verjaardag. Het strand lag op een gegeven moment bezaaid met de bewusteloze lichamen van 60 slachtoffers. Alles bij elkaar werden zo’n 200 mensen uit het water geplukt, waarvan er, na een enorme reanimatie, slechts vijf stierven.
Heden ten dage komen meer Australiërs om bij rampen dan bij bosbranden, overstromingen, cyclonen en haaien samen. Misschien als gevolg daarvan is de ideologische discussie over hoe de stromingen te overleven meer openbaar geworden. Surf Life Saving Australia, de belangrijkste waterveiligheidsgroep van het land, heeft nauw samengewerkt met Rob Brander, een professor aan de Universiteit van New South Wales die de bijnaam “Dr. Rip” draagt, en in de afgelopen jaren zijn de meningen van de strandwachtorganisatie meegeëvolueerd met de studies van Brander.
Brander heeft samengewerkt met MacMahan en andere prominente onderzoekers over de hele wereld, maar de laatste tijd richten zijn studies zich op iets dat wetenschappers decennia lang hebben genegeerd: hoe zwemmers die in rips terecht zijn gekomen reageren op de dood of het leven als ze in diep water worden getrokken. Hij heeft tientallen overlevenden geïnterviewd en GPS-apparaten aan echte zwemmers vastgemaakt en ze in een ravijn gezet. De resultaten zijn niet zo eenduidig.
“We zetten mensen in de rips die goed of slecht kunnen zwemmen,” zegt Brander. “Alles wat we hebben gedaan wijst erop dat er niet één boodschap is die werkt. Soms is parallel zwemmen geweldig, soms werkt het niet. Hetzelfde geldt voor drijven.”
Het is een standpunt dat ook de Surf Life Saving Australia heeft ingenomen. Na de samenwerking met Brander hebben ze hun berichtgeving aangepast. Rips zijn een complex, dynamisch gevaar en de veelheid aan variabelen – zwemvaardigheid, stroomsterkte, circulatie, golfgrootte – maken het bijna onmogelijk om de dreiging op te lossen met advies dat voor iedereen geschikt is. Geen enkele “ontsnappingsstrategie” is altijd geschikt, zegt de groep nu, en strandwachten in Australië raden momenteel aan om het advies van zowel MacMahan’s circulatieconcept als van traditionalisten zoals Brewster te combineren. Als je niet goed kunt zwemmen, blijf dan drijven en roep om hulp; als je wel kunt zwemmen, kun je overwegen om parallel aan het strand te peddelen in de richting van brekende golven – al moet je wel rekening houden met een mogelijk circulerende stroming. “
In de V.S. lijkt zo’n compromis niet waarschijnlijk en de borden “escape the rip” die het parallel zwemmen promoten, zullen niet snel worden verwijderd. Uiteindelijk is het enige wat een deskundige kan doen, het publiek bewust maken van de gevolgen van scheuren, zegt MacMahan. “De wetenschappelijke gemeenschap heeft het geaccepteerd,” zegt MacMahan. “Ze zien geen fouten in onze methodologie. Totdat het tegendeel is bewezen, geloven wij dat dit is wat we weten. Maar beleid veranderen is moeilijk.”
*CORRECTIE: In een eerdere versie van dit verhaal stond dat Sam Crawley overleed in Ocean Beach.
Hoofdfoto: Todd Quackenbush/Unsplash