Hij reed als een bezetene – sommigen dachten door demonen. Zijn meedogenloze ambitie lokte veroordelingen uit van critici, onder wie Prost die hem beschuldigde meer te geven om winnen dan om leven. Toen Senna onthulde dat hij religie had ontdekt, suggereerden Prost en anderen dat hij een gevaarlijke gek was die dacht dat God zijn co-piloot was. “Senna is een genie,” zei Martin Brundle. “Ik definieer genialiteit als precies de goede kant van onevenwichtigheid. Hij is zo hoog ontwikkeld dat hij bijna over het randje gaat. Het scheelde niet veel.”
Zelfs Senna bekende dat hij af en toe te ver ging, zoals het geval was in de kwalificatie voor de Grand Prix van Monaco in 1988, waar hij een passagier werd op een surrealistische rit naar het onbekende. Reeds op pole, ging hij sneller en sneller en was uiteindelijk meer dan twee seconden sneller dan Prost in een identieke McLaren. “Plotseling maakte het me bang,” zei Ayrton, “omdat ik me realiseerde dat ik ver voorbij mijn bewuste begrip was. Ik reed langzaam terug naar de pits en ben die dag niet meer buiten geweest.”
Hij zei dat hij zich acuut bewust was van zijn eigen sterfelijkheid en dat hij angst gebruikte om de grenzen te controleren die hij wilde verkennen. Sterker nog, hij beschouwde racen als een metafoor voor het leven en hij gebruikte autorijden als een middel tot zelfontdekking. “Voor mij is dit onderzoek fascinerend. Elke keer als ik duw, vind ik iets meer, opnieuw en opnieuw. Maar er is een tegenstrijdigheid. Op hetzelfde moment dat je de snelste wordt, ben je enorm kwetsbaar. Want in een fractie van een seconde, kan het weg zijn. Alles. Deze twee uitersten dragen bij aan het kennen van jezelf, dieper en dieper.”
Zijn zelfabsorptie sloot diepe gevoelens voor de mensheid niet uit en hij wanhoopte over de kwalen van de wereld. Hij hield van kinderen en gaf miljoenen van zijn persoonlijke fortuin (geschat op 400 miljoen dollar toen hij stierf) om de kansarmen in Brazilië een betere toekomst te bieden. Begin 1994 sprak hij over zijn eigen toekomst. “Ik wil volledig leven, heel intens. Ik zou nooit gedeeltelijk willen leven, lijdend aan ziekte of verwondingen. Als ik ooit een ongeluk krijg dat uiteindelijk mijn leven kost, hoop ik dat het in één ogenblik gebeurt.”
En zo gebeurde het, op 1 mei 1994, in de Grand Prix van San Marino, waar zijn Williams, leider in de race, op onverklaarbare wijze van het circuit van Imola vloog en de betonnen muur raakte in de bocht van Tamburello. Miljoenen zagen het gebeuren op televisie, de wereld rouwde om zijn heengaan en zijn begrafenis in Sao Paulo werd bijgewoond door vele leden van de geschokte Formule Een gemeenschap. Onder de coureurs die de kist escorteerden was Alain Prost. Onder de treurende rouwenden was Frank Williams, die zei: “Ayrton was geen gewoon mens. Hij was een groter man buiten de auto dan erin.”
Tekst – Gerald Donaldson