BLADE RUNNER (1982)
PHILOSOPHISCHE VRAAGSTUKKEN: Persoonlijke identiteit
CHARACTERS: Rick Deckard (Harrison Ford), Tyrell (eigenaar van Tyrell Corporation), Sabastian (opnieuw genetisch ingenieur), Rachael (Sean Young, replicant), Leon (replicant), Roy Batty (Rutger Hauer, replicant), Pris (Daryl Hannah, replicant)
OTHIERE FILMS VAN DIRECTEUR RIDLEY SCOTT: Alien (1979), Thelma and Louise (1991), Gladiator (2000), Black Hawk Down (2001), Matchstick Men (2003)
SYNOPSIS: Blade Runner is gebaseerd op de sciencefictionroman van Phillip K. Dick Do Androids Dream of Electric Sheep? die ook het verhaal achter de film Total Recall (1990) schreef. De film speelt zich af in de toekomst, rond het jaar 2020, en Deckard is een gepensioneerde wetshandhaver die weer in dienst wordt genomen voor een speciale missie. Een groep van tot slaaf gemaakte replicants (genetisch gemanipuleerde mensachtige wezens) is in opstand gekomen op een andere planeet. Aangezien de replicanten ontworpen waren om slechts enkele jaren te leven, keerden ze terug naar de Aarde om een manier te vinden om hun levensduur te verlengen. Deckard moet ze opjagen en doden. Hij bezoekt de Tyrell Corporation, de fabrikanten van de replicants, en ontmoet daar Rachael, een werkneemster die niet weet dat ze zelf een replicant is. Deckard ontdekt dit feit en brengt haar ervan op de hoogte, waardoor ook zij op de vlucht slaat. Deckard spoort alle rebelse replicanten op en doodt ze op één na, en ondertussen biedt hij Rachael onderdak en wordt haar minnaar. De overblijvende replicant verneemt van Tyrell (de stichter van de corporatie) dat zijn levensduur niet verlengd kan worden. Hij sterft dan terwijl hij in gevecht is met Deckard. Deckard en Rachael ontsnappen samen. De film werd genomineerd voor twee Academy Awards (art direction en visual effects).
DISCUSSIEVRAGEN:
1. Een belangrijk raadsel dat Blade Runner opwerpt is de vraag of we definitief onderscheid kunnen maken tussen echte mensen en kunstmatig gemanipuleerde replicanten. Veronderstel dat geen enkele test (objectief of subjectief introspectief) dit met zekerheid kan aantonen. Zou dat betekenen dat een bepaalde replicant inderdaad volledig menselijk was?
2. Een van de meer dramatische filosofische punten uit de film is dat we onze herinneringen niet kunnen vertrouwen: ze kunnen in ons zijn geïmplanteerd, hoe waar ze ook lijken. Wat is de belangrijkste reden dat we onze herinneringen vertrouwen als min of meer accurate verslagen van onze gebeurtenissen in het verleden?
3. Rachael raakte ervan overtuigd dat ze een replicant was toen Deckard enkele van haar privé- jeugdherinneringen aan haar beschreef. Wat zou er voor jou voor nodig zijn om serieus te twijfelen aan de waarheid van je herinneringen en in plaats daarvan te overwegen dat ze misschien in je zijn geïmplanteerd of het resultaat zijn van een drug of een geestelijke afwijking?
4. In de director’s cut versie van de film is een wijziging aangebracht in de oorspronkelijke verhaallijn: aan het eind van de film lijkt het duidelijk dat Rachael een korte levensduur als replicant heeft, in plaats van een volledige menselijke levensduur. Ervan uitgaande dat zij en Deckard veilig kunnen ontsnappen, maakt dit het einde minder gelukkig?
5. Een andere wijziging in de director’s cut is dat er vragen worden gesteld over de vraag of Deckard zelf een replicant is. Wat is de belangrijkste aanwijzing hiervoor, en wat voor invloed zou dit op Deckard moeten hebben, met name gezien zijn gevoelens voor Rachael?
6. Een morele boodschap van de film is dat het verkeerd was om de replicanten tot slaaf te maken en als dwangarbeiders te gebruiken, omdat ze zowel qua uiterlijk als denkwijze zo op mensen leken. Wat zou er anders moeten zijn aan de replicants, zodat wij zouden vinden dat het OK was om ze als werkkrachten te gebruiken?
REVIEWS
Deze film stelt zonder omhaal de meest verontrustende vragen over kunstmatige intelligentie en klonen. Wat is een mens? Als het er net zo uitziet als een mens, maar wij hebben het gemaakt, mogen we het dan doden? Dit is Deckers taak, een “Blade Runner” gespeeld door Harrison Ford. Wanneer Replicants, de pseudo-kloonslaven van de menselijke samenleving, amok maken (of in dit geval, terugkeren naar de aarde, waar ze verboden zijn) is het de taak van een Blade Runner om ze te vinden en “met pensioen te sturen”. Er wordt over hen gesproken in een zeer bijzondere taal, om de niet-menselijke status die zij behouden te versterken. Decker is al aan het begin van de film moreel gekant tegen het doden van replicanten, of als hij er niet moreel gekant tegen is, is hij het op zijn minst beu. Als hem duidelijk wordt gemaakt wat de gevolgen van zijn weigering zijn, begint hij weer aan de jacht. Hij begint met een bezoek aan Tyrell Corp., het bedrijf dat replicanten ontwerpt en produceert. Daar wordt hij voorgesteld aan Rachel, een vrouwelijke replicant bij wie herinneringen zijn geïmplanteerd om haar stabieler te maken. Uit eigen ervaring kan ik daaraan toevoegen dat, als stabiliteit het doel was, ze er misschien beter over hadden gedacht haar vrouwelijk te maken. Hoe dan ook, Decker wordt verliefd op Rachel, en dit maakt de zaken nog ingewikkelder, omdat hij verondersteld wordt haar ook te doden. Dit roept vragen op over liefde in het algemeen. Als hij verliefd op haar kan worden, is ze dan menselijk? Of is hij gewoon een beetje pervers? Zou een relatie met haar gelijk staan aan bestialiteit? — Reviewer from Hell
“Blade Runner” is een zeer goede film en werpt veel interessante vragen op over menselijke vragen over persoonlijkheid. De film volgt de ruwe politieagent Deckard, die een blade runner is, zijn belangrijkste missie is het jagen op en elimineren van de replicaten die een aan de aarde gebonden schip hadden gekaapt. De film werpt vijf specifieke filosofische vragen op. Eerst wordt de vraag gesteld “Wat betekent het om mens te zijn?” Betekent dit dat we echt vlees en bloed hebben of heeft het meer te maken met ons bewustzijn van onze omgeving? Deze vraag leidt ons naar de tweede vraag die de film oproept, namelijk: “Wat is werkelijkheid?” Dit sluit aan bij Descartes filosofie over de relatie tussen lichaam en geest en hoe kunnen we echt weten dat de replica’s denkende wezens zijn. De derde vraag die de film oproept is het “Verschil tussen echte herinneringen en kunstmatige herinneringen?” Hoe kunnen we deze twee uit elkaar houden, en volgens filosofen hoe kunnen we weten dat ze niet door een andere entiteit in ons zijn geïnjecteerd, zoals bij Descartes “kwade genius theorie”. De vierde vraag die in de film wordt gesteld is een belangrijke vraag over de relatie van de mens met zijn omgeving, zoals opgroeien in een maatschappij waar mensen de mishandeling van een bepaalde minderheidsgroep accepteren. De laatste, hoewel er vele andere zijn die men zou kunnen opwerpen, is de vraag naar de morele kwesties betreffende het creëren van kunstmatige mensen. Moeten wij in staat zijn een mens te scheppen met het oog op uitbuiting en als “middel tot een doel?” Deze vraag appelleert aan de eerste vraag, wat betekent het om een persoon te zijn, en niet een door de mens gemaakt werktuig om te gebruiken? – A.V.
Blade Runner was een geweldige film waar ik echt van genoten heb. Ik heb er zo van genoten dat ik de Blue Ray editie heb gekocht, die alle vijf versies van de film bevat. De film gaat over een agent genaamd Deckard, zijn missie is het opjagen en “met pensioen sturen” (doden) van deze robots die ontsnapt zijn van een ruige planeet. De belangrijkste filosofische punten draaien om kunstmatige intelligentie en moraal. Waar scheiden we mensen van robots die technologisch zo geavanceerd zijn dat ze als mensen herkend kunnen worden? Is het juist om een robot te doden die een replica is van een echt mens? Deze vragen en meer komen in de film aan bod en geven de film veel inhoud. Dit is een geweldige film van begin tot eind; ik raad echter sterk aan om naar Wikipedia of een andere filmdatabase site te gaan om een spiekbriefje te krijgen bij het bekijken van deze film. Het is veel te gemakkelijk om te verdwalen en Ridley Scott’s visie op deze film verkeerd te begrijpen. Ik bekeek deze film zonder het film noir commentaar waar Harrison Ford zo fel tegen was, en verdwaalde in de synthesizermuziek uit de jaren ’80 die zo rijkelijk in de film te horen is. Over het geheel genomen, heb ik erg van deze film genoten, en ik kan zien waarom er een cult aanhang is voor dit meesterwerk van filmmaken. – J.M.
Blade Runner: Blade Runner was een van de films waar ik het meest naar uitkeek, sinds hij slechte kritieken kreeg toen hij in de bioscoop kwam. Ik genoot van de speciale effecten en andere sci-fi toevoegingen, maar wat me het meest raakte is hoe ondanks dat het een actiefilm lijkt te zijn, Blade Runner veel dramatische, narratieve niveaus en film noir conventies heeft, zoals de femme fatale, protagonist-vertelling, donkere en schimmige cinematografie, en de twijfelachtige morele kijk van de held, uitgebreid met zijn menselijkheid. Het is 2019 en de wereld is veranderd. Technologie heeft de mensheid toegang gegeven tot de sterren, maar er zijn grotere problemen hier op aarde. Replicanten – synthetische creaties die zo sterk op mensen lijken dat ze bijna niet op te sporen zijn – zijn niet toegestaan op de thuiswereld. Ze zijn alleen voor ruimteverkenning. Maar een groep van de meest geavanceerde replicanten zijn teruggekeerd naar de Aarde in een gestolen ruimteschip. Ze zijn op vrije voeten en worden als gevaarlijk beschouwd. Hun leider, Roy, heeft één doel: zijn leven verlengen. Als veiligheidsmaatregel worden replicants gemaakt met een beperkte levensduur van vier jaar. Daarna sterven ze. Roy wil zo lang leven als een mens. Blade runners zijn de premiejagers die replicanten opsporen die de wet overtreden en naar de Aarde komen. Rick Deckard was een van de beste, maar hij is uit de business. De centrale ethische vraag die Blade Runner stelt, is een populaire vraag in sciencefiction: wat is leven? Het is dezelfde vraag die Mary Shelly stelde in Frankenstein, maar dan vertaald naar de verre toekomst. De mens bouwt niet langer misvormde wezens uit ongebruikte lichaamsdelen. Nu zijn de wezens bijna perfecte replica’s van mensen. Ze leven, eten, drinken, bedrijven de liefde, denken, voelen en vergaan. Maar hebben ze een ziel? Is Deckard alleen maar schroot aan het weggooien of is hij aan het doden? Die vraag is hem op het lijf geschreven. Hij is de beste die er ooit was, maar dat was in het verleden. Nu is hij opgebrand. De film is evenzeer een moraalspel als een actie-avonturenverhaal. De vraag of de replicants al dan niet “levend” zijn, is een echo van thema’s uit talloze romans, films en televisieseries. Blade Runner heeft het onderwerp niet uitgevonden, maar het heeft het misschien wel meer gepopulariseerd dan welke andere sciencefictionfilm dan ook. – De futuristische achtergrond van 2019 Los Angeles zet meteen de toon voor Blade Runner. Dit verhaal heeft de vereiste outlaw held Rick Deckard, zijn schandalige love interest Rachael, en veel actievolle achtervolgingsscènes. De belangrijkste vraag die Blade Runner stelt is wat het betekent om mens te zijn. Hoewel Rachael in feite een replicant is, gelooft ze stellig dat ze menselijk is en dat alle herinneringen die ze heeft van haar zijn, tot ze het tegendeel ontdekt. Dit roept een interessante vraag op: Hoe weten we dat de herinneringen die we hebben echt zijn? Hoe weten we zelfs dat we menselijk zijn? In deze wereld is het moeilijk te zeggen wie de replicants zijn op basis van hun uiterlijk. Zij schijnen menselijk te zijn en gedachten en gevoelens te hebben zoals mensen. Als je het populaire argument van analogie gebruikt om te bepalen of de persoon met wie je praat een menselijke geest heeft, zal de replicant vaak menselijk lijken. Volgens deze logica zijn replicants menselijk. We weten echter dat ze niet menselijk zijn, dus het probleem van het identificeren van mensen en replicanten bestaat nog steeds. Vertaald naar de echte wereld, suggereert deze film dat zelfs als we redeneren dat een ander wezen dezelfde emoties en reacties op stimuli vertoont als wij, we nooit helemaal zeker kunnen zijn dat datgene waarmee we praten ook echt menselijk is. – D.O.
Blade Runner, geregisseerd door Ridley Scott, is een inkijkje in een samenleving die de kunst beheerst om mensen te repliceren door middel van genetische manipulatie. De film speelt zich af in een futuristische omgeving en het publiek raakt gefascineerd door de vooruitzichten van de technologie en de gevaren van kunstmatige intelligentie. Filosofische thema’s over persoonlijke identiteit komen in deze film aan bod, want Rachel is de eerste van de replicanten die meer dan vier jaar kan leven. Ze is er zeker van dat ze menselijk is en zoals ze in vorige modellen hadden gedaan, bouwen ze herinneringen in waarop ze kan terugkijken. Deze herinneringen dienen als basis om echte menselijke ervaringen te vervalsen, waardoor een replicant denkt dat hij een mens is. Blade runners moeten deze replicants opsporen en doden. Deze replicanten zijn uiterst gevaarlijk en niet zo fragiel als mensen. Ze hebben bovenmenselijke kwaliteiten en hebben een gevoel van eigenwaarde en waarde voor hun eigen leven. – D.M.
Blade Runner: Deze sciencefiction thriller uit 1980 werpt een blik op de filosofische argumenten met betrekking tot genetische manipulatie en de sociale implicaties daarvan. De film schetst een dystopisch Los Angeles in 2019: een tijd waarin de ontwikkeling van menselijke genetische manipulatie zijn hoogtepunt heeft bereikt, en klonen genaamd ?replicants? worden gecreëerd en vrijwel niet te onderscheiden zijn van andere mensen. Er ontstaat echter een replicantenopstand op een verre planeet, en het gebruik van alle replicanten wordt verboden. Hoofdpersoon Rick Deckerd, gespeeld door Harrison Ford, is een Blade Runner: een politieagent wiens belangrijkste taak het is om op replicanten te jagen en ze te doden. Later onderzoekt de film echter de ethische implicaties van genetische manipulatie wanneer de replicants het vermogen ontwikkelen om emotioneel te reageren en met anderen om te gaan. Op dit punt, aangevuld met hun niet te onderscheiden fysieke verschijning, hebben de replicants nu vergelijkbare emotionele reacties en relaties. Deze ethische kwestie wordt volledig uitgediept wanneer Deckerd en een van de replicanten waarop hij jaagt, Rachel genaamd, verliefd worden. Later doet zich een ander geval voor waarin een mens en een niet-mens niet van elkaar te onderscheiden zijn, wanneer Sebastian (schijnbaar een van de replicants), in werkelijkheid een mens blijkt te zijn met een genetische afwijking waardoor hij snel veroudert. In een wereld waar genetisch ontworpen mensen niet van elkaar te onderscheiden zijn op een paar eigenschappen na (zoals hier met hun korte levensduur), schept dit dus een sociaal probleem voor degenen die een soortgelijk lot beschoren is, replicant of niet. – J.D.
Blade Runner: De belangrijkste vraag van Blade Runner is voor mij of Deckard een replicant is. De rest van de film voor het einde leidt het publiek alleen maar naar die vraag. De strijd tussen Deckard en Roy Batte en zelfs Rachel en haar vader is gewoon de opbouw naar het einde. De vraag wordt ook gesteld of het beter is om gelukkig te zijn met je gegeven situatie (d.w.z. Deckard is een replicant en hij en Rachel gaan de zonsondergang tegemoet) of om vragen te stellen en alle verborgen waarheden te onthullen (d.w.z. Deckard wordt zelf getest). De film is een grootse, prachtige sciencefictionklassieker die een eenvoudige filosofische vraag stelt: Wat is menselijk, en wat is geluk als mens? Een simpele vraag met een complex antwoord. Blade Runner is gebaseerd op een boek, en in dat boek heeft Deckard lange emotionele gedachtesequenties die de lezer in staat stellen de diepere onrust in Deckard te zien; en dat is iets wat de film mist. De strijd binnen de persoon die beslist wat echt voor hem is, is moeilijk te vertalen in een film; en de poging om de voice-over van Harrison Ford toe te voegen is een andere mislukte poging. De voice-over voegt wat extra dimensies toe aan het emotionele debat binnen Deckard, maar uiteindelijk wordt het conflict niet vertaald. Ik genoot ook van de poging om te ontcijferen hoe de toekomst eruit zou zien. De Aziatisch beïnvloede cultuur, samen met een zwaar gecommercialiseerde maatschappij, lijkt de film relevant te maken voor elke tijdsperiode, vooral in Amerika. – L.T.
Blade runner: Ik ben geen grote sci-fi geek, maar ik hou echt van deze film. Het is voor mij al heel lang een klassieker. Ook dit is een soort film met een dystopisch toekomstthema. We hebben artificiële intelligentie gecreëerd om ons leven gemakkelijker te maken door werk te doen dat een ander menselijk wezen onmogelijk kan doen, zoals ontginnen op een andere planeet, maar er lijkt een fout in het systeem te zitten. Een van de replicants (de A.I.) begint mensen te vermoorden. Een van de grote thema’s hier is, alweer, technologie die met zichzelf op de loop gaat. Het bracht een paar punten bij me naar boven. Een ervan is dat als we een andere intelligente levensvorm zouden creëren, zou die dan in staat zijn om emoties te voelen zoals woede, angst of zelfs haat? Als dat zo is, wat zouden zij er dan van vinden om gebruikt te worden als instrumenten voor onze doeleinden. Zij zouden geen eigen verlangens of aspiraties hebben. Zij zouden geen mensen zijn en dus zouden hun gevoelens er voor ons niet toe doen. Zij zouden gewoon instrumenten zijn die wij tot onze beschikking hebben. Ik weet dat ik ontdaan en boos zou zijn als ik wist dat ik voor iemand slechts een middel was om een doel te bereiken en dat van mij verwacht werd dat ik diende zonder ook maar enigszins rekening te houden met mijn gevoelens. Ik denk dat de film goed werk levert door die gedachte te vangen. De replicants dragen de last van emotie, het is precies wat de hoofdschurk ertoe aanzet te doden. Hij wil het niet doen. Angst voor de dood is zeker een menselijke eigenschap. – De filosofisch meest opvallende vragen van J.R.
Blade runner zijn die over wat het betekent om mens te zijn. De film speelt zich af in een futuristisch Los Angeles, waar kunstmatig gecreëerde mensen een realiteit zijn. Deze replicanten zijn wezens met een biologische samenstelling die bijna identiek is aan die van de mens, met uitzondering van enkele kunstmatige aanpassingen die ervoor zorgen dat de replicanten niet zo lang leven als de natuurlijke mens. Natuurlijk is er altijd de grote vraag of Deckard (de hoofdpersoon) zelf een replicant is. Er is inderdaad geen manier om echt te weten welke mensen in feite mensen zijn. Bij veel van de replicanten zijn valse herinneringen geïmplanteerd, zodat ze geloven dat ze een volledig menselijk leven hebben geleefd. Maar de echte vraag is, hoe definiëren we onszelf als mensen? Definiëren we onszelf uitsluitend op basis van de biologische kenmerken, of is er iets meer dat een persoon menselijk maakt. Als het alleen om de biologische aspecten van een wezen gaat, dan zijn replicants duidelijk geen mensen, want zij hebben genetische verschillen. Naarmate de film vordert, zien we echter dat sommige replicants, met name Roy en Pris, “menselijker” kunnen zijn dan Deckard. Deckard is koud en onverschillig, terwijl Roy en Pris twee replicanten zijn die oprechte liefde voor elkaar lijken uit te stralen. En Roy geeft blijk van een sterk gevoel van empathie en respect voor Deckard. Dus, denk ik, de suggestie wordt dat we niet zo gemakkelijk kunnen afbakenen wat het is en wat het niet is om mens te zijn. – T.E.