Wat is chronic wasting disease
Chronic Wasting Disease (CWD) is een progressieve, dodelijke ziekte van het zenuwstelsel die deze dieren treft, die allemaal deel uitmaken van de hertenfamilie die bekend staat als hertachtigen. Het is een overdraagbare spongiforme encefalopathie, of prionziekte. Zij is besmettelijk onder hertachtigen, zoals scrapie bij schapen. Er is geen overdracht van CWD op mensen bekend, maar boviene spongiforme encefalopathie (ook bekend als de gekkekoeienziekte) bij runderen kan wel de ziekte van Creutzfeldt-Jakob bij mensen veroorzaken.
Wat we weten over CWD en de menselijke gezondheid
Er is geen overdracht van CWD op mensen bekend. Uitgebreid toezicht op menselijke prionziekten in Canada en elders heeft geen direct bewijs opgeleverd dat CWD mensen heeft besmet. Deskundigen blijven CWD echter bestuderen en nagaan of het ook andere dieren en mensen kan besmetten. Als voorzorgsmaatregel zijn maatregelen genomen om te voorkomen dat bekende besmette dieren in de voedselketen terechtkomen, waaronder:
- verplicht testen van alle hertachtigen die naar de slacht gaan (ouder dan 12 maanden) in alle slachthuizen in Saskatchewan, Alberta, Manitoba, Yukon en Quebec
- dieren die positief zijn bevonden voor CWD mogen niet in de commerciële voedselketen terechtkomen
- onmiddellijk melden bij de CFIA van alle verdachte gevallen, aangezien CWD een ziekte is die gemeld moet worden onder de Health of Animals Act
Klinische tekenen van CWD
Dieren met CWD kunnen een aantal verschillende tekenen vertonen naarmate de ziekte hun hersenen langzaam aantast. Deze kunnen zijn:
- depressie
- moeilijk slikken
- overmatige speekselvorming
- verhoogde dorst
- gebrek aan coördinatie
- verlamming
- pneumonie
- afscheiding van de andere dieren in de kudde
- ongewoon gedrag
- overmatig urineren en
- gewichtsverlies
De verschijnselen kunnen weken tot maanden aanhouden voordat het dier sterft; sommige dieren vertonen echter geen klinische verschijnselen. Dieren zijn meestal drie tot vier jaar oud voordat klinische verschijnselen optreden, maar er zijn verschijnselen waargenomen bij dieren van 15 maanden of 13 jaar.
Waar is CWD aangetroffen
In Canada is CWD voornamelijk aangetroffen in wilde en gekweekte herten- en elandpopulaties in Saskatchewan en Alberta. Er zijn sporadisch gevallen bevestigd bij wilde elanden. De ziekte is ook aangetroffen bij gekweekte edelherten in Quebec. De ziekte is niet aangetroffen bij wilde hertachtigen in andere provincies of territoria in Canada, en is nergens in Noord-Amerika bij wilde kariboes aangetroffen.
Hoe CWD wordt vastgesteld en de beperkingen van tests
Hoewel met CWD besmette dieren soms symptomen vertonen, kan CWD alleen worden bevestigd door specifiek weefsel van een aangetast dier te testen als het dood is. Hoewel een negatief testresultaat nog steeds niet garandeert dat een individueel dier niet met CWD besmet is, is het wel aanzienlijk minder waarschijnlijk en kan het uw potentiële risico op blootstelling aan CWD verminderen.
De huidige CWD-tests die officieel door de Canadian Food Inspection Agency (CFIA) zijn goedgekeurd, zijn ontworpen voor bewakingsdoeleinden en zijn niet betrouwbaar genoeg om de ziekte bij dieren jonger dan 12 maanden op te sporen. De bewakingstests van de CFIA zijn bedoeld om landbouwhuisdieren ouder dan 12 maanden (die een grotere kans hebben om met CWD besmet te zijn) op te sporen, om te voorkomen dat besmet vlees of andere eetbare producten op de markt komen. Er is momenteel geen test beschikbaar om te certificeren dat voedsel of andere consumptieproducten vrij zijn van het CWD-prion.
Behandeling voor CWD
Er is geen behandeling beschikbaar voor dieren met CWD. Er is geen vaccin beschikbaar om CWD-infectie te voorkomen.
Bescherming van Canadees vee tegen CWD
Het beheer van CWD in Canada is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de producenten van gekweekte hertachtigen, de provincies/gebieden en de federale overheid. CWD is een “meldingsplichtige ziekte” onder de Health of Animals Act. Dit betekent dat alle verdachte gevallen onmiddellijk aan de CFIA moeten worden gemeld.
Alle hertachtigen die in slachthuizen in Saskatchewan, Alberta, Manitoba, Yukon en Quebec worden geslacht, moeten op CWD worden getest. Dit geldt voor federale, provinciale en territoriale slachthuizen in die provincies.
Sommige provincies en territoria bieden testdiensten aan jagers aan als zij ervoor kiezen hun karkassen op CWD te laten testen. Een negatief testresultaat garandeert niet dat een individueel dier niet met CWD is besmet, maar het maakt het wel aanzienlijk minder waarschijnlijk en kan uw risico op blootstelling aan CWD verminderen. Als mensen zich zorgen maken, moeten ze contact opnemen met de provinciale of territoriale ambtenaren waar ze wonen of jagen.
De CFIA heeft in oktober 2000 een beleid voor de uitroeiing van CWD ingevoerd. In 2002 heeft de CFIA nationale normen vastgesteld voor CWD Herd Certification Programs, waarin eisen worden gesteld aan bioveiligheidsmaatregelen om CWD te voorkomen en het infectierisico te verkleinen. De risicobeperkende maatregelen voor gekweekte hertachtigen omvatten ook verplichte tests en beperkingen van de dieren die aan het beslag mogen worden toegevoegd.
De CFIA stelt de nationale normen vast, houdt toezicht en controleert de beheerders van de CWD HCP’s door derden. De nationale normen worden jaarlijks in overleg met de sector herzien.
Reactie van de CFIA op uitbraken van CWD in Canada
CWD is een “meldingsplichtige ziekte” onder de Health of Animals Act. Dit betekent dat alle verdachte gevallen aan de CFIA moeten worden gemeld voor onmiddellijk onderzoek.
Als de CFIA vaststelt dat CWD een ziekteoorzaak kan zijn, wordt opdracht gegeven tot vernietiging van het dier of de dieren.
Een bevestigd positief CWD-geval leidt tot de reactie van de CFIA op de ziekte CWD. De maatregelen hangen af van de vraag of een kudde is ingeschreven in een CWD HCP. Alleen beslagen die aan een CWD HCP deelnemen en op niveau D of hoger aan de eisen voldoen, komen in aanmerking voor de CWD HCP-maatregel. Beslagen die niet aan een CWD HCP deelnemen, worden aan een eerste controle op verplaatsingen onderworpen en er worden beperkingen opgelegd aan het vervoer van levende hertachtigen, producten van hertachtigen en bijproducten op de markt. Bovendien zal de CFIA trace-in- en trace-out-dieren onderzoeken. Provincies en territoria kunnen hun eigen ziektebestrijdingsvoorschriften en -maatregelen hebben.
Eigenaren wier dieren moeten worden vernietigd, kunnen in aanmerking komen voor schadevergoeding.
Veranderingen in het CWD-ziektebestrijdingsprogramma van de CFIA
Sinds het oorspronkelijke CWD-uitroeiingsprogramma van de CFIA in 2000 van start ging, is het Noord-Amerikaanse CWD-beeld drastisch veranderd. Het aantal gevallen van CWD in het wild en op boerderijen is blijven toenemen, ondanks de agressieve pogingen van de CFIA om de ziekte uit te roeien. Ook in Canadese beslagen die eerder waren geruimd, schoongemaakt, ontsmet en opnieuw mochten worden opgezet, is een aanzienlijk aantal gevallen van CWD teruggekeerd. Dit heeft geleid tot een herziening van het programma en tot de uiteindelijke conclusie dat uitroeiingsmaatregelen, waarbij gebruik wordt gemaakt van quarantaines en ruimingsacties in gebieden waar de ziekte endemisch is bij wilde hertachtigen, zowel ondoeltreffend als onhoudbaar zijn. Op basis van alle beschikbare informatie werd besloten over te schakelen van een uitroeiingsbeleid op een controlebeleid.
Het nieuwe ziektebestrijdingsprogramma van de CFIA is gebaseerd op het OIE-concept (Wereldorganisatie voor diergezondheid) van compartimentering. Compartimentering betekent dat een groep dieren een aparte gezondheidsstatus heeft op basis van bioveiligheidsbeheer en veehouderijpraktijken. Beslagen die zijn ingeschreven in een CWD HCP en voldoen aan niveau D of hoger, worden beschouwd als het compartiment voor CWD in Canada.
Er bestaan slechts enkele bruikbare middelen om CWD aan te pakken. Ziektepreventie is dan ook de meest effectieve bestrijdingsmaatregel. Door deel te nemen aan een CWD HCP beperken individuele producenten het risico door een onberispelijke voorraadcontrole, strenge tests van het beslag, beperking van de toegang tot het beslag tot hertachtigen met een vergelijkbaar of hoger CWD HCP-niveau, en verbeterde bioveiligheidsmaatregelen op het bedrijf. Het bevorderen van compartimentering in het nationale ziektebestrijdingsprogramma ondersteunt producenten die maatregelen nemen om CWD buiten hun bedrijf te houden.
Om meer te weten te komen over de CWD-ziektebestrijding van de CFIA, raadpleegt u wat u kunt verwachten als uw dieren mogelijk besmet zijn.
Om meer te weten te komen over het tijdschema voor de tenuitvoerlegging van het CWD-ziektebestrijdingsprogramma, kunt u de mededeling aan de sector raadplegen.
Aanvullende informatie
- Diergezondheidsbureaus