Een vlucht van twaalf uur van Sjanghai naar San Francisco heeft zo zijn nadelen, maar een van de pluspunten is dat je de kans krijgt om een hele reeks films te kijken. Vreemd genoeg was het onder deze omstandigheden dat ik eindelijk Al Gore’s film An Inconvenient Truth zag. Omdat ik hem overtuigend vond op de grote punten, wil ik slechts een kleine noemen: de mythe van de “kikker in kokend water” die maar niet wil verdwijnen.
Iedereen die wel eens een politieke toespraak heeft gehoord, kent dit verhaal: Je stopt een kikker in een pan met kokend water, en hij springt er zo uit. Maar als je hem in een pot met lekker comfortabel water zet en dan het vuur aanzet, laat de kikker zich zelfgenoegzaam koken. Een standaard versie van het verhaal is hier. De reden dat het in de politiek zo populair is, is dat het een gemakkelijke manier is om te waarschuwen voor de langzame erosie van vrijheden of een andere langzame dreiging waar je het over wilt hebben.
Hier is het probleem. Het is gewoon niet waar. Als je een kikker in een pot met kokend water gooit, zal hij (helaas) behoorlijk gewond raken voordat hij eruit komt — als hij eruit kan komen. En als je hem in een pot met lauw water stopt en dan het vuur aanzet, zal hij eruit klauteren zodra het onaangenaam warm wordt.
Hoe weet ik dat? Laten we het erop houden dat, net als bij de opwarming van de aarde, de wetenschappelijke bewijzen allemaal aan één kant staan. Fast Company magazine heeft in zijn allereerste uitgave, meer dan tien jaar geleden, een bewonderenswaardig verhaal gehouden over het doorprikken van mythes. Het beste citaat (van vele goede) in het artikel was van de conservator van Reptielen en Amfibieën van het National Museum of Natural History, die op de vraag over het gekookte-kikkerverhaal zei: “Nou dat is, mag ik zeggen, onzin.” Er is nog veel meer van dezelfde strekking, bijvoorbeeld hier. Het meest interessante wetenschappelijke verslag staat op Google Answers, in antwoord op een verzoek om een “biologisch geldig” voorbeeld van dierlijk gedrag dat hetzelfde punt zou illustreren.
Waarom de moeite nemen om dit moment in Gore’s film te vermelden? Van een politicus als, laten we zeggen, voormalig afgevaardigde Tom DeLay, met zijn nieuwe interpretaties van de medische toestand van Terry Schiavo, zou het nauwelijks opvallen. Maar van onze wetenschapper-staatsman, Al Gore???? Eerlijk gezegd is zijn zaak niet zo gênant als die van de Canadian Medical Association Journal, die de gelijkenis van de kikker gebruikte in een recent hoofdartikel.
De kikkers hebben het al moeilijk genoeg met hun slinkende moerasland en vervuilde wateren. Politieke retoriek heeft ook zijn problemen. Laten we, in het belang van de kikkers en een minder idiote publieke discussie, deze stomme canard, of grenouille, met pensioen sturen.