De Preoperationele Fase van Cognitieve Ontwikkeling

De Preoperationele Fase van Cognitieve Ontwikkeling

Door dr. Saul McLeod, bijgewerkt 2018

Het preoperationele stadium is het tweede stadium in de theorie van Piaget over cognitieve ontwikkeling. Dit stadium begint rond de leeftijd van twee jaar en duurt tot ongeveer de leeftijd van zeven jaar. In deze periode denken kinderen op symbolisch niveau, maar maken ze nog geen gebruik van cognitieve operaties.

Het denken van het kind in deze fase is pre (voor) operaties. Dit betekent dat het kind nog geen logica kan gebruiken of ideeën kan transformeren, combineren of scheiden (Piaget, 1951, 1952).

De ontwikkeling van het kind bestaat uit het opbouwen van ervaringen over de wereld door aanpassing en het toewerken naar het (concrete) stadium waarin het logisch denken kan gebruiken. Aan het eind van dit stadium kunnen kinderen gebeurtenissen en voorwerpen mentaal voorstellen (de semiotische functie), en zich bezighouden met symbolisch spel.

De belangrijkste kenmerken van het preoperationele stadium zijn onder meer:

De belangrijkste kenmerken van het preoperationele stadium zijn onder meer:

De Drie Bergen Taak

De Drie Bergen Taak

Jean Piaget gebruikte de drie bergen taak (zie afbeelding hieronder) om te testen of kinderen egocentrisch waren. Egocentrische kinderen gaan ervan uit dat andere mensen hetzelfde beeld van de drie bergen zien als zij.

Volgens Piaget is het denken op 7-jarige leeftijd niet meer egocentrisch, omdat het kind dan meer kan zien dan alleen zijn eigen gezichtspunt.

Doel: Piaget en Inhelder (1956) wilden weten op welke leeftijd kinderen decenteren – d.w.z. niet meer egocentrisch worden.

Methode: Het kind zit aan een tafel, voor hem staan drie bergen. De bergen waren verschillend, met sneeuw op de ene, een hut op de andere en een rood kruis op de top van de andere. Het kind mocht om het model heen lopen, het bekijken en dan aan een kant gaan zitten. Vervolgens werd een pop op verschillende plaatsen van de tafel geplaatst.

Het kind kreeg vervolgens 10 foto’s van de bergen te zien, genomen vanuit verschillende posities, en werd gevraagd aan te geven welke het uitzicht van de pop toonde. Piaget ging ervan uit dat als het kind de kaart met het gezichtspunt van de pop correct had uitgekozen, het niet egocentrisch was. Egocentrisme zou blijken uit het kind dat het kaartje koos met het uitzicht dat het zelf zag.

Verdere bevindingen – Vierjarigen kozen bijna altijd een plaatje dat voorstelde wat zij konden zien en waren zich er niet van bewust dat het uitzicht van de pop anders zou zijn dan dit. Zesjarigen kozen vaak een plaatje dat verschilde van hun eigen gezichtspunt maar kozen zelden de juiste afbeelding voor het gezichtspunt van de pop. Alleen zeven- en achtjarigen kozen consequent het juiste plaatje.

Conclusie – Op 7-jarige leeftijd is het denken niet langer egocentrisch omdat het kind meer kan zien dan zijn eigen gezichtspunt.

Evaluatie – Er is gesuggereerd dat Piaget’s taken in dit stadium de capaciteiten van het kind hebben onderschat als gevolg van een aantal factoren waaronder ingewikkeld taalgebruik, onbekend materiaal, gebrek aan context en kinderen die de bedoeling van de experimentator verkeerd interpreteren.

In recentere studies is geprobeerd duidelijker vragen te stellen en situaties te presenteren waarin kinderen zich gemakkelijker kunnen inleven.

Evaluatie: Politieman poppenstudie

Evaluatie: Policeman Doll Study

Martin Hughes (1975) betoogde dat de taak met drie bergen voor kinderen niet zinvol was en werd bemoeilijkt doordat de kinderen het beeld van de pop moesten vergelijken met een foto.

Hughes bedacht een taak die voor het kind wel zinvol was. Hij toonde de kinderen een model bestaande uit twee elkaar kruisende muren, een ‘jongen’-pop en een ‘politieman’-pop. Vervolgens plaatste hij de politiemanpop in verschillende posities en vroeg het kind de jongenpop voor de politieman te verbergen.

Hughes deed dit om er zeker van te zijn dat het kind begreep wat er van hem werd gevraagd, dus als hij fouten maakte werden die uitgelegd en probeerde het kind het opnieuw. Interessant genoeg werden er heel weinig fouten gemaakt.

Het experiment begon toen. Hughes bracht een tweede politieman-pop en plaatste beide poppen aan het eind van twee muren, zoals op de illustratie hierboven

Het kind werd gevraagd de jongen voor beide politiemannen te verbergen, met andere woorden, hij moest rekening houden met twee verschillende gezichtspunten.

Hughes’ steekproef bestond uit kinderen tussen drieëneenhalf en vijf jaar oud, van wie 90 procent correcte antwoorden gaf. Zelfs toen hij een complexere situatie bedacht, met meer muren en een derde politieagent, slaagde 90 procent van de vierjarigen.

Dit toont aan dat kinderen op vierjarige leeftijd hun egocentrische denken grotendeels zijn kwijtgeraakt, omdat ze in staat zijn het standpunt van een ander in te nemen.

Hughes’ experiment stelde hen in staat dit aan te tonen omdat de taak zinvol was voor het kind, terwijl dat bij Piaget niet het geval was. Dit suggereert dat verschillen in ‘betekenis’ die kinderen toekennen aan de taak, ertoe kunnen leiden dat ze slagen of zakken.

Evaluatie: De ‘Draaitafel’ Taak

Evaluatie: De ‘Draaitafel’-taak

In Borke’s (1975) test van egocentrisme krijgt het kind twee identieke modellen van een driedimensionale scène (er werden verschillende scènes gebruikt, waaronder verschillende opstellingen van speelgoedmensen en -dieren en een bergmodel, vergelijkbaar met dat van Piaget en Inhelder).

Na een oefensessie waarin het kind vertrouwd wordt gemaakt met de materialen en het idee om dingen vanuit het gezichtspunt van een ander te bekijken, wordt een pop geïntroduceerd (in Borke’s studie was dat het personage Grover uit ‘Sesamstraat’, een programma waarmee de kinderen bekend waren).

De Grover-pop werd zo geplaatst dat hij vanuit een bepaald gezichtspunt naar het model ‘keek’ en het kind werd uitgenodigd het andere model om te draaien tot zijn gezichtspunt overeenkwam met wat Grover zou kunnen zien.

Borke (1975) ontdekte dat driejarigen met het ‘bergen’-model 42% van de tijd het juiste gezichtspunt kozen en vierjarigen 67% van de tijd het juiste gezichtspunt. Met andere beeldschermen steeg de nauwkeurigheid van de driejarigen tot 80% en die van de vierjarigen tot 93%.

Beperkingen in het denken van het kind

Beperkingen in het denken van het kind

Piaget richtte zich bij de beschrijving van deze fase vooral op beperkingen in het denken van het kind en noemde een aantal mentale taken die kinderen niet lijken te kunnen uitvoeren.

Deze omvatten het onvermogen om te decenteren, te conserveren, seriatie te begrijpen (het onvermogen om te begrijpen dat voorwerpen in een logische reeks of volgorde kunnen worden geordend) en inclusietaken uit te voeren.

Kinderen in het preoperationele stadium zijn in staat om zich slechts op één aspect of dimensie van problemen te concentreren (d.w.z. centrering). Stel bijvoorbeeld dat je twee rijen blokken zo rangschikt dat een rij van 5 blokken langer is dan een rij van 7 blokken.

Preoperationele kinderen kunnen over het algemeen de blokken in elke rij tellen en u vertellen hoeveel blokken er in elke rij staan. Maar als je vraagt welke rij er meer heeft, zullen ze waarschijnlijk zeggen dat het de rij is die de langste lijn maakt, omdat ze zich niet tegelijkertijd kunnen concentreren op zowel de lengte als het aantal. Dit onvermogen om te decenteren draagt bij aan het egocentrisme van het preoperationele kind.

conservering is het begrip dat iets hetzelfde blijft in hoeveelheid, ook al verandert het uiterlijk. Om technischer te zijn, behoud is het vermogen om te begrijpen dat het herverdelen van materiaal geen invloed heeft op de massa, het aantal of het volume ervan.

Het vermogen om dit en andere “behoud”-problemen op te lossen geeft de overgang naar het volgende stadium aan.

Wat vertellen deze taken ons nu over de beperkingen van het preoperationele denken in het algemeen?

Piaget trok een aantal samenhangende conclusies:

1) Het begrip van deze situaties is ‘perceptiegebonden’. Het kind wordt door veranderingen in het uiterlijk van de materialen aangetrokken om te concluderen dat er een verandering heeft plaatsgevonden.

2) Het denken is ‘gecentreerd’ op één aspect van de situatie. Kinderen merken veranderingen op in het niveau van water of in de lengte van klei zonder op te merken dat andere aspecten van de situatie tegelijkertijd zijn veranderd.

3) Het denken is gericht op toestanden in plaats van op transformaties. Kinderen houden niet bij wat er met materialen is gebeurd en vellen slechts een intuïtief oordeel op basis van hoe ze er ‘nu’ uitzien.

4) Het denken is ‘onomkeerbaar’ in die zin dat het kind niet inziet dat een omgekeerde transformatie het materiaal in zijn oorspronkelijke staat zou terugbrengen. Omkeerbaarheid is een cruciaal aspect van het logische (operationele) denken van latere stadia.

APA Style References

Borke, H. (1975). De bergen van Piaget revisited: Veranderingen in het egocentrische landschap. Ontwikkelingspsychologie, 11(2), 240.

Piaget, J. (1929). Het begrip van de wereld door het kind. Londres, Routldge & Kegan Paul.

Piaget, J. (1951). Egocentrisch denken en sociocentrisch denken. J. Piaget, Sociologische studies, 270-286.

Piaget, J., & Cook, M. T. (1952). De oorsprong van intelligentie bij kinderen. New York, NY: International University Press.

Piaget, J., & Inhelder, B. (1956). De opvatting van het kind over ruimte. Londen: Routledge & Kegan Paul.

Hughes , M. (1975). Egocentrisme bij kleuters. Ongepubliceerde doctoraalscriptie. Edinburgh University.

Tamis-LeMonda, C. S., & Bornstein, M. H. (1996). Variations in Children’s Exploratory, Nonsymbolic, and Symbolic Play: An Explanatory Multidimensional Framework. Advances in infancy research, 10, 37-78.

vermeld deze advertentie