De Sixtijnse Madonna is een van de beroemdste werken van Rafaël. Het schilderij ontleent zijn naam aan de kerk van San Sisto in Piacenza en Rafaël schilderde het als altaarstuk voor die kerk in 1513-1514.
De twee heiligen op het schilderij, Sint-Sixtus en Sint-Barbara, zijn de patroonheiligen van de Benedictijner San Sisto-kerk, vandaar dat zij in Rafaëls prachtige meesterwerk zijn opgenomen.
Het werk werd in 1754 gekocht door koning Augustus III van Saksen voor zijn verzameling in Dresden. In Duitsland was het schilderij zeer invloedrijk en bracht het een debat op gang over kunst en religie.
De Sixtijnse Madonna.1513-1514. Olieverf op doek. 104 x 77in (265x196cm) Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden. (s) De Madonna houdt haar kind vast terwijl ze zweeft op een wervelend tapijt van wolken, ze wordt geflankeerd door de heilige Sixtus en de heilige Barbara. Aan de voet van het schilderij staan twee engelen (cherubijnen) die weemoedig voor zich uit staren.
Er is veel gespeculeerd over de droevige, of zelfs versteende uitdrukking op het gezicht van de Maagd en het Jezuskind. Waarom zijn ze zo treurig en angstig? Waarom wijst Sint-Sixtus uit het schilderij naar ons, de toeschouwers?
Het antwoord wordt duidelijk als we kijken naar de oorspronkelijk bedoelde plaats van het werk. Geplaatst achter een koorhek, dat niet meer bestaat, zou de Sixtijnse Madonna hebben moeten kijken naar een kruisbeeld dat aan het scherm was bevestigd. Het mysterie is dus opgelost: de Maagd en het Jezuskind kijken uit op de kruisiging.
De angstige uitdrukkingen zijn begrijpelijk, Jezus ziet zijn eigen dood en zijn moeder is getuige van de marteling en dood van haar kind. Het is naar de scène van de kruisiging dat Sint-Sixtus ook wijst en niet naar de toeschouwer.
Cherubs, detail uit de Sixtijnse Madonna van RafaëlCherubs (detail) (s)
St Sixtus wijst uit het schilderij naar de plaats van de kruisiging.(Prachtig geschilderde handen door Rafaël!)
De heilige Barbara is de enige figuur in de groepering die een serene uitdrukking draagt. Zij kijkt omlaag naar de cherubijntjes aan haar voeten.
De cherubijntjes hebben van zichzelf een zekere beroemdheidsstatus gekregen. Ze zijn te zien geweest in diverse reclamecampagnes en hebben postzegels, pakpapier en ansichtkaarten gesierd. Eén verhaal gaat dat Rafaël de cherubijntjes baseerde op twee kinderen die hij in de etalage van een bakker zag kijken!
Madonna en Kind (detail) (s) De bezorgde uitdrukking van de Maagd is duidelijk in dit detail, net als de angst op het gezicht van het kindje Jezus.