Voor iets dat een natuurlijk proces zou moeten zijn, kan borstvoeding verrassend ingewikkeld zijn – en niet alleen voor nieuwe moeders die letterlijk worstelen met het proces. Debatten over borstvoeding kunnen gezinnen van beide kanten in de problemen brengen, maar de controverse over wie borstvoeding moet geven en hoe lang en waar, lijkt niet op te houden. In juli kwam bijvoorbeeld het nieuws naar buiten dat de Verenigde Staten een schijnbaar oncontroversiële resolutie ter ondersteuning van borstvoeding tijdens de Wereldgezondheidsvergadering eerder dit voorjaar hadden aangevochten.
Maar hoewel dergelijke controverses een duidelijk modern probleem kunnen lijken, is borstvoeding al lang een beladen onderwerp. Toen historica Jacqueline H. Wolf onderzoek begon te doen naar de geschiedenis van borstvoeding, ontdekte ze dat de vragen waarmee Amerikaanse vrouwen een eeuw geleden werden geconfronteerd niet veel verschilden van de vragen waarmee ze vandaag worden geconfronteerd: wie mag het doen en hoe, en wat iedereen daarvan vindt.
Terwijl de Wereld Borstvoeding Week woensdag van start gaat, heeft Wolf – die professor is in de geschiedenis van de geneeskunde aan de Ohio University en de auteur is van Don’t Kill Your Baby: Public Health and the Decline of Breastfeeding in the 19th and 20th Centuries en, recentelijk, Cesarean Section: An American History of Risk, Technology, and Consequence – sprak met TIME over de historische “bagage” die borstvoeding tot zo’n controversieel onderwerp maakt.
Hoe kwam u ertoe onderzoek te doen naar de geschiedenis van borstvoeding?
Ik was een afgestudeerde student toen ik zwanger werd. Ik wilde milieuhistoricus worden, maar ik zat in mijn studeerkamer aan mijn proefschrift te beginnen en aan mijn voeten lag een exemplaar van The Womanly Art of Breastfeeding, en ik dacht bij mezelf: ‘Borstvoeding! Dat is nou een onderwerp waar historici nog niet naar hebben gekeken!
Was er iets dat je in je eerste onderzoek tegenkwam dat je echt verraste?
Mijn centrale onderzoeksvraag was op welk moment en waarom Amerikaanse vrouwen flesvoeding begonnen te geven in plaats van borstvoeding. Ik ging ervan uit dat ik een proefschrift zou schrijven over waarschijnlijk het tijdperk na de Tweede Wereldoorlog. Ik bleef maar teruggaan in de tijd om uit te zoeken wanneer de verandering plaatsvond, en het bleek het einde van de 19e eeuw te zijn, dus uiteindelijk schreef ik een heel ander proefschrift – en uiteindelijk boek – dan ik had verwacht.
Is er ooit een periode geweest waarin borstvoeding geven niet ingewikkeld was? Ik dacht dat die er wel geweest moest zijn, maar aan de andere kant heb je zoiets als het idee van een ‘wet nurse’ dat heel ver teruggaat.
Wet nursing’ was in feite een zichtbaar beroep tot in de jaren twintig in de Verenigde Staten. We weten dat uit gezochte advertenties in kranten en uit dokterskranten. Ziekenhuizen in de V.S. hadden vleugels van natte verpleegsters, meestal verarmde wanhopige vrouwen. Het was geen prettig beroep. Kinderverzorgsters waren meestal alleenstaande vrouwen die door hun familie of door de vader van hun kinderen in de steek waren gelaten, en je kon hun wanhoop zien – vooral omdat als ze voor een particuliere familie gingen werken, die particuliere familie hen bijna nooit zou toestaan een baby mee te nemen, zodat de baby naar een vondelingentehuis moest worden overgebracht. In feite betekende dit dat een rijke baby leefde en een arme baby stierf. Dat was de geschiedenis van borstvoeding in de V.S.
Lekt dit erop alsof borstvoeding geven iets was wat alleen arme vrouwen deden?
Zo eenvoudig is het nooit geweest. Er zijn bewijzen van rijke vrouwen die het vreselijk vonden dat ze om wat voor reden dan ook geen borstvoeding konden geven. Maar er zijn ook vrouwen die hun kinderen net zo lief aan een kindermeisje overlieten. Er is geen eenduidig antwoord. Ja, er is bewijs dat het in sommige opzichten klassegebonden was, vooral naarmate de tijd verstreek, maar aan de andere kant was tot de laatste 120 jaar in de Verenigde Staten de kans dat de baby zou sterven heel erg groot als je je eigen melk niet aan je baby gaf.
Wanneer komt de formule in beeld?
Interessant genoeg stamt het woord formule uit de jaren 1890 en is het letterlijk ontleend aan wiskundige formules – artsen waren absoluut wanhopig om een manier te vinden om het leven van baby’s te redden. Ze dachten dat ze koemelk konden “vermenselijken” als ze het konden laten lijken op de stoffen die ze konden herkennen, zoals het percentage vet, het percentage eiwit, het percentage melksuiker. Maar ze wilden de stof ook afstemmen op specifieke baby’s, dus hadden ze zeer uitgebreide theorieën.
Wanneer wordt flesvoeding geproduceerd door bedrijven in plaats van door individuele artsen en chemici?
Tijdens de Burgeroorlog werd melk in blik geïntroduceerd, omdat die aan de troepen werd gegeven, en rond die tijd, in de jaren 1860, verschenen er ook voor het eerst een heleboel eigen bedrijven voor zuigelingenvoeding. Zij beweerden niet dat zij superieur waren aan moedermelk, integendeel; zij vergeleken zichzelf met een andere zuigelingenvoeding. Het was rond die tijd dat Nestlé’s voeding op de markt kwam, en zij beweerden dat zij poedervormig waren en dus niet hoefden te worden gemengd met koemelk, die in stedelijke gebieden kon bederven omdat er geen melkboerderijen in de buurt waren. In die tijd was koemelk een schandaal, en daarom kon zuigelingenvoeding zo dodelijk zijn.
In veel medische vakgebieden die met de gezondheid van vrouwen te maken hebben, komt er een moment waarop het niet meer iets is waar leken en vroedvrouwen zich zorgen over maken, maar iets waar artsen zich zorgen over maken. Is dat wat er gebeurt met borstvoeding?
Dit gaat terug naar hoe ik uiteindelijk de jaren 1880 en 1890 als een keerpunt ben gaan zien. De VS verstedelijkte en industrialiseerde in hoog tempo, en dat veranderde alles voor de Amerikaanse cultuur. Mensen begonnen in fabrieken te werken en moesten meer aandacht besteden aan tijd. We zien de introductie in handleidingen voor zuigelingenzorg van zeer gedetailleerde voedingsschema’s. De theorie was dat volwassenen het moeilijk hadden met schema’s, maar als je een baby kunt aanpassen aan schema’s, zouden ze het niet zo moeilijk hebben.
De reden dat dit echt interessant is, is dat iedereen die iets weet over borstvoeding, weet dat hoe meer een baby zuigt, hoe meer dat de melkproductie stimuleert. Als je een baby op een strak schema zet, daalt de melkvoorraad van de moeder. Dus zie je dat moeders beginnen te klagen dat ze niet genoeg melk hebben en het was toen dat de medicalisering begon, omdat dokters betrokken raakten bij wat een zeer ernstig probleem leek te zijn van falende borstvoeding. Niemand legde een verband met de veranderde cultuur en de veranderde voedingsgewoonten van kinderen. De dokters kwamen met allerlei theorieën. Eén ervan was dat het gewoon een verdwijnende functie was. Er was een grote groep artsen die vreesden dat wanneer meisjes op school zaten in de tijd dat ze door de puberteit gingen, hun voortplantingssysteem met hun hersenen concurreerde om energie, en dat hun hersenen aan de winnende hand waren – de over-educatie van meisjes. De medische gemeenschap was echt bezorgd dat ze met een oplossing moesten komen voor de gezondheid van zuigelingen, omdat ze vreesden dat dit onvermogen om borstvoeding te geven een permanent probleem zou worden.
Dat is interessant om over na te denken in termen van wat er in de 20e eeuw gebeurt als vrouwen in groteren getale de arbeidsmarkt betreden en een schema moeten volgen dat niet dat van een baby is. Hoe verhoudt de geschiedenis van borstvoeding zich tot de geschiedenis van de plaats van de vrouw in de samenleving?
Het is een belangrijke reden waarom elke discussie over zuigelingenvoeding zoveel emotie en controverse oproept. Vrouwen die moeder zijn, hebben de neiging om een groot deel van hun identiteit te zijn. We willen goed presteren. We willen het beste doen voor onze kinderen. Het voelt heel bedreigend om bekritiseerd te worden. Ik moet zeggen dat het voeden van baby’s absoluut een keuze van de vrouw is en dat er allerlei redenen zijn waarom vrouwen ervoor kiezen hun baby’s te voeden, hoe ze dat ook besluiten te doen. Maar je kunt het niet over borstvoeding in de Verenigde Staten hebben zonder erop te wijzen dat elk ander welvarend land een manier heeft gevonden om borstvoedende moeders tegemoet te komen, en meestal in de vorm van langdurig betaald zwangerschapsverlof. Het is voor Amerikaanse vrouwen heel moeilijk om borstvoeding te geven, zelfs volgens onze eigen medische richtlijnen, omdat de sociale steun ontbreekt.
Dus zou het eerlijk zijn om te zeggen dat de geschiedenis en de sociale structuur niet echt kunnen worden gescheiden van die individuele keuzes?
Gezondheidskeuzes zijn zelden echt vrijwillig, en zeker borstvoeding is een goed voorbeeld van hoe we denken dat we een vrijwillige keuze maken, maar er zit zoveel bagage achter.
Wanneer wordt afkolven een ding?
Als je de Sears-catalogus uit de jaren 1890 bekijkt, kom je borstkolven tegen, maar die hadden een ander doel. Als een baby in die tijd te vroeg werd geboren, was hij vaak te zwak om te zuigen. Borstkolven werden dus gebruikt om de melk af te kolven en de baby met een lepel of een beker te voeden. Het afkolven is pas vrij recent een belangrijke praktijk geworden.
De vrouwen die het vaakst borstvoeding geven zijn bevoorrechte vrouwen, vrouwen die rijker zijn, een universitaire opleiding hebben genoten, een eigen kantoor op het werk hebben waar ze de deur kunnen sluiten en wat privacy hebben om te kolven. Afkolven is nu zo gewoon geworden omdat zoveel vrouwen werken – maar het is een verschijnsel geworden van vrouwen die bevoorrecht genoeg zijn om midden op de dag vrij te kunnen nemen.
Waar denkt u dat de geschiedenis ons nu heen leidt?
Het effect van de voedingsgewoonten van zuigelingen op de volksgezondheid was meer dan een eeuw geleden heel groot. Als je een baby geen borstvoeding gaf, was de kans groot dat de baby de kindertijd niet zou overleven. Ook nu nog zijn de gevolgen voor de volksgezondheid ingrijpend. De structuur van menselijke melk is grotendeels onontgonnen terrein en wetenschappers beginnen zich nu pas te verdiepen in deze werkelijk levende stof. Melk heeft niet alleen gevolgen voor de darmen en het immuunsysteem van pasgeborenen, maar ook voor de gezondheid gedurende het hele leven – de lijst is zeer lang en we beginnen nu pas het werkingsmechanisme te begrijpen. Het is echt belangrijk dat we een gezonde discussie kunnen voeren, niet alleen over de gevolgen voor de volksgezondheid van het niet steunen van vrouwen die borstvoeding willen geven, maar dat we ook kijken naar de fabrikanten van flesvoeding. Zij hebben echte invloed.
Ik ben niet anti-formule. Gelukkig is flesvoeding nu veilig, terwijl dat 120 jaar geleden niet zo was. Godzijdank, als gezinnen, kinderen en moeders flesvoeding nodig hebben, hebben we die. Het zou er moeten zijn in geval van nood, en gelukkig is het er.
Schrijven naar Lily Rothman op [email protected].