Wat is diabetes?
Elke voedselinname leidt tot een stijging van koolhydraten (glucose) in het bloed, dat door het lichaam als energie zal worden gebruikt. Deze stijging van de glucose leidt normaal gesproken tot het vrijkomen van insuline. Dankzij insuline laten de lichaamscellen de glucose binnenkomen, en zetten ze om in energie. Het suikergehalte in het bloed, de glykemie, wordt gedeeltelijk gereguleerd door insuline. Zodra de glykemie weer op de streefwaarde komt, daalt de insulinespiegel in het bloed. De glykemie moet nauwkeurig worden gereguleerd om binnen het nauwe bereik te blijven, zodat het lichaam optimaal kan functioneren.
Diabetes wordt gekenmerkt door een abnormaal hoge glykemie. Wanneer de glykemie chronisch een bepaalde drempel overschrijdt, is er een verhoogd risico op het ontwikkelen van nadelige effecten op lange termijn. Deze schade en disfuncties zijn vaak gerelateerd aan ogen, zenuwen, hart, nieren en bloedvaten en zijn de veel voorkomende symptomen van diabetes.
In de wereld hebben ongeveer 415 miljoen mensen diabetes. Tegen 2040 zal dit aantal naar schatting 642 miljoen mensen bedragen, waardoor het een wereldwijd gezondheidsprobleem is.
Wat zijn de verschillende soorten diabetes?
Er zijn drie verschillende soorten diabetes:
- Diabetes type 1 of T1D is een vorm van diabetes waarbij het lichaam niet genoeg insuline aanmaakt. Deze aandoening breekt vaak uit tijdens de kinder- of adolescentiejaren.
- Type 2-diabetes of T2D is een chronische vorm van diabetes waarbij de geproduceerde insuline niet efficiënt genoeg is. T2D of treedt op wanneer het lichaam niet genoeg insuline kan produceren of wanneer de lichaamscellen resistent worden tegen insuline. De meeste gevallen van diabetes zijn T2D. T2D treedt meestal op na de leeftijd van 45 jaar. Niettemin kan de toename van zwaarlijvigheid, vooral bij kinderen, leiden tot een toename van T2D, die een groot publiek probleem zou kunnen worden.
- Zwangerschapsdiabetes mellitus of GDM is een aandoening die zich tijdens de zwangerschap voordoet en die verband houdt met glucose-intolerantie en insulineresistentie. Deze aandoening wordt meestal gediagnosticeerd in het tweede semester van de zwangerschap. GDM is normaal gesproken tijdelijk, maar wordt geassocieerd met een hoger langetermijnrisico op het ontwikkelen van T2D.
Hoe wordt diabetes vastgesteld?
Diabetes en pre-diabetes worden meestal gediagnosticeerd met behulp van zowel de “nuchtere plasma bloed glucose” (FP BG), als de glucosewaarde gemeten 2 uur na inname (2-Hr OGTT). De onderstaande figuur geeft een overzicht van de verschillen tussen geen diabetes, prediabetes en diabetes. Wanneer de nuchtere plasmaglucosewaarde hoger is dan een niveau waarbij de gezondheidsrisico’s zo klein mogelijk zijn, wordt gezegd dat de patiënt een hoge bloedglucose heeft.
Hoe onderscheid je prediabetes en diabetes van geen diabetes
Wat zijn de behandelingen voor diabetes?
Naast medicijnen en insuline-injecties, die zo nodig worden toegediend, is ook de levensstijl van groot belang. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat een betere levensstijl zowel het aantal gevallen van obesitas en T2D zal verminderen, als de complicaties voor alle diabetici zal verminderen. Daarom adviseert de WHO mensen om gezonde voeding, lichaamsbeweging en zo nodig medicatie te combineren om de bloedglucosespiegel in de gaten te houden.
Voor type 2 diabete (T2D) wordt geadviseerd om je voeding in de gaten te houden om overmatige postprandiale glykemische reacties te voorkomen. En dit is moeilijker dan het lijkt. Concentratie op calorieën en voedingsstoffen is namelijk niet voldoende om op je voeding te letten.
Laten we het voorbeeld nemen van eiwitten. Eiwitgehalte kan de glykemische respons verlagen door de insulinesecretie te verhogen. Maar dit effect hangt af van de bron van het eiwit, en insuline is niet de enige factor die betrokken is bij de glykemische beheersing.
Wat is de glykemische index?
Elk voedingsmiddel kan worden gekarakteriseerd door een waarde die glykemische index (of GI) wordt genoemd. Deze index geeft aan hoe snel de glykemie stijgt na het eten van een bepaald voedingsmiddel. GI schommelt tussen 0 en 100, waarbij 100 overeenkomt met glucose. Voedsel met een hogere GI zal de bloedsuikerspiegel het meest doen stijgen.
Eigenlijk worden de GI-waarden in drie klassen onderverdeeld:
- “Lage GI” verzamelt voedingsmiddelen met GI ≤ 55
- “Gemiddelde GI” verzamelt voedingsmiddelen met 55<GI<70
- “Hoge GI” verzamelt voedingsmiddelen met GI≥70
Hoe kan IG diabetici ondersteunen in hun dagelijks leven?
Omdat hoog-glycemische voedingsmiddelen een snelle piek in de bloedsuikerspiegel veroorzaken, wordt geadviseerd, vooral voor diabetici, om niet te veel voedsel met een hoge GI te eten. Het kiezen van GI-arme maaltijden helpt mensen om de GI van hun dieet te verlagen.
Een gewone yoghurt is bijvoorbeeld een GI-arm voedingsmiddel. De bloedsuikerrespons zal niet hoog zijn. We kunnen ook vermelden dat gewone en gezoete yoghurt een lagere GI hebben dan wat men zou verwachten op grond van het koolhydraatgehalte. De GI is 27 voor gewone yoghurt en 41 voor gezoete yoghurt.
Er zijn verschillende verklaringen voor geopperd. Ten eerste kan het melkzuur van de yoghurt de maaglediging vertragen en daardoor de glykemische respons verminderen. Vervolgens kunnen ook de hoeveelheden vet, eiwitten en voedingsstoffen, waarvan bekend is dat zij de glykemische respons verminderen, een rol spelen. Daarom is de overstap van producten met toegevoegde suikers naar yoghurt een gezonde keuze.
GI wordt vaak gebruikt, maar er is nog een andere waarde om de suikerinname te beschrijven. De glykemische belasting of GL wordt berekend met de GI en de hoeveelheid koolhydraten van het geconsumeerde voedsel.
Kan yoghurt de risico’s van T2D voorkomen?
De beschikbare gegevens wijzen erop dat er een gunstig verband kan bestaan tussen yoghurtconsumptie en diabetes type 2. Een grootschalige studie heeft ook aangetoond dat yoghurt kan helpen de prevalentie van diabetes type 2 te verminderen: wanneer de frequentie van de yoghurtconsumptie toeneemt, daalt het risico op het krijgen van T2D in een lineair verband. Ook wordt, zoals figuur 2 laat zien, yoghurt in verband gebracht met een gezonder insulineprofiel bij kinderen en tieners.
Er zijn verschillende biologische mechanismen die de voordelen van yoghurt kunnen verklaren:
- Yoghurt bevat levende bacteriën die, door de darmmicrobiota te beïnvloeden, ontstekingen kunnen verminderen. En ontsteking is gekoppeld aan T2D.
- Yoghurtconsumenten hebben minder kans op een ongezonde levensstijl die gekoppeld is aan T2D.
- Yoghurt bevat vitamine K2, vooral volkoren yoghurt die tot 28 μg per 100g bevat. De kans op het ontwikkelen van T2D daalt met 7% voor elke extra 10 μg vitamine K2.
- Yoghurt heeft een lage GI (Glycaemische index), en leidt daarom niet tot een piek in de bloedglucose na inname.
Andere studies hebben aangetoond dat yoghurt verrijkt met vitamine D wordt geassocieerd met een verbetering van zowel de insulineresistentie als het lipidenmetabolisme bij zwangere vrouwen met zwangerschapsdiabetes. Het dagelijks consumeren van yoghurt verrijkt met vitamine D kan GDM (zwangerschapsdiabetes mellitus) gemakkelijk verbeteren.