Vergeet bijna elk Vikingkostuum dat je ooit hebt gezien. Ja, de strijdlustige Scandinaviërs droegen waarschijnlijk een hoofddeksel als ze ten strijde trokken, maar er is geen reden om aan te nemen dat het was versierd met hoorns. Op afbeeldingen uit het Vikingtijdperk – tussen de achtste en de elfde eeuw – zijn de krijgers ofwel blootshoofds ofwel gekleed in eenvoudige helmen, waarschijnlijk van ijzer of leer gemaakt. En ondanks jarenlang zoeken hebben archeologen nog geen helm uit het Vikingtijdperk gevonden die met hoorns was versierd. In feite is er maar één complete helm gevonden die met zekerheid “Viking” genoemd kan worden. De helm werd in 1943 ontdekt op de Gjermundbu boerderij in Noorwegen. Het 10e-eeuwse artefact heeft een afgeronde ijzeren kap, een bescherming rond de ogen en neus, en geen hoorns.
Het populaire beeld van de stoere Viking met een helm met hoorns stamt uit de 19e eeuw, toen Scandinavische kunstenaars als de Zweedse Gustav Malmström het hoofddeksel opnamen in hun portretten van de rovers. Toen Wagner in de jaren 1870 zijn opera-cyclus “Der Ring des Nibelungen” opvoerde, ontwierp kostuumontwerper Carl Emil Doepler gehoornde helmen voor de Vikingfiguren, en een blijvend stereotype was geboren.
Malmström, Doepler en anderen zijn wellicht geïnspireerd door 19e-eeuwse ontdekkingen van oude gehoornde helmen die later ouder bleken te zijn dan de Vikingen. Het is ook mogelijk dat zij een voorbeeld hebben genomen aan oude Griekse en Romeinse kroniekschrijvers, die beschreven dat Noord-Europeanen helmen droegen die waren versierd met allerlei versieringen, waaronder hoorns, vleugels en geweien. Maar niet alleen raakten deze hoofddeksels al minstens een eeuw voor de komst van de Vikingen uit de mode, ze werden waarschijnlijk ook alleen nog voor ceremoniële doeleinden gedragen door Noorse en Germaanse priesters. Tenslotte is het nut van hoorns in de strijd op z’n best twijfelachtig. Zeker, ze konden helpen om vijanden te intimideren en misschien zelfs een paar ogen uit te steken, maar ze zouden nog meer kans hebben gehad om verstrikt te raken in een boomtak of ingebed te raken in een schild.