Deze groep of familie van virussen omvat de polio-virussen, coxsackievirussen A en B, echo-virussen en bepaalde genummerde enterovirussen. Naast de drie verschillende poliovirusstammen zijn er meer dan 100 niet-polio-enterovirussen waarvan bekend is dat zij bij de mens ziekten kunnen veroorzaken: Coxsackie A virussen, Coxsackie B virussen, echo-virussen, en andere enterovirussen die met nummers worden aangeduid (Enterovirus D68 tot 71). Alle drie soorten poliovirussen zijn op het westelijk halfrond vrijwel uitgeroeid door het wijdverbreide gebruik van vaccins. Alleen van de niet-polio-enterovirussen is bekend dat zij in de VS ziekte veroorzaken. Niet-polio enterovirussen zijn na de “gewone verkoudheid”-virussen (de rhino-virussen) de meest voorkomende virale infectieuze agentia bij de mens. Het is interessant dat rhino-virussen en enterovirussen sterk op elkaar lijken. Enterovirusinfecties behoren tot de meest voorkomende redenen waarom een pediatrische patiënt een kinderarts bezoekt. De enterovirussen veroorzaken naar schatting 10-15 miljoen of meer symptomatische infecties per jaar in de Verenigde Staten. Dit betekent dat u kunt verwachten dat uw kind in zijn jeugd vele malen ziek zal worden door een van de enterovirussen.
Welke ziekten of symptomen veroorzaken deze virussen? Enterovirussen veroorzaken veel verschillende symptomen bij besmette personen. Gelukkig zijn de meeste enterovirusinfecties niet ernstig en lossen ze vanzelf op zonder behandeling. Hoe jonger de besmette persoon, hoe ernstiger de ziekte. Sommige zeer jonge baby’s die besmet zijn met een enterovirus kunnen het uiterlijk hebben van sepsis (een ernstige bacteriële infectie van het bloed) met hoge koorts en lethargie, waardoor tests nodig zijn om te onderzoeken wat de oorzaak van de ziekte is.
Newborns die besmet raken met een enterovirus kunnen in zeldzame gevallen een overweldigende infectie van verschillende organen ontwikkelen, waaronder lever en hart, en kunnen zelfs aan de infectie overlijden. Gelukkig is dit zeer zeldzaam. Omdat de meeste volwassenen vrij veel immuniteit hebben voor enterovirale infecties, is borstvoeding een zeer goede manier om deze mogelijkheid te voorkomen door de immuniteit van de moeder via de moedermelk door te geven aan het kind. Pasgeboren baby’s met koorts moeten worden geëvalueerd.
Gelukkig ontwikkelen oudere kinderen die ziek worden van enterovirus, meestal veel mildere symptomen. Dit kunnen symptomen van de bovenste luchtwegen zijn, zoals een “verkoudheid” met een loopneus, keelpijn en hoest. Hoofdpijn komt vaak voor bij een enterovirusinfectie. Andere kinderen kunnen een griepachtige ziekte krijgen met koorts en spierpijn. Veel enterovirale infecties veroorzaken huiduitslag. Kenmerkend voor de huiduitslag zijn de vele kleine, platte rode puntjes op de huid van de borst en de rug, met individuele laesies ter grootte van een speldenknop (1/8e van een inch). Meestal is de uitslag van enterovirus het laatste symptoom dat kinderen krijgen voordat het virus uit het lichaam is verdwenen. Een ander opvallend kenmerk van enterovirusinfectie is de ontwikkeling van braken en diarree, soms geassocieerd met buikpijn. Zweren in de mond zijn ook mogelijk. Een individueel kind kan een of alle van de bovengenoemde symptomen hebben bij een bepaalde infectie.
Het is heel gebruikelijk dat een kind met enterovirusinfectie op de eerste dag van de ziekte een paar keer koorts krijgt en braakt. Dan ontwikkelt het kort daarna milde buikpijn en milde diarree, gevolgd door symptomen van loopneus, hoest en een milde zere keel. Tegen dag 5 tot 7 gaat de ziekte over, een vluchtige huiduitslag zoals hierboven beschreven, houdt 1 tot 3 dagen aan en verdwijnt dan. Het kind herstelt dan volledig.
Een ander veel voorkomend eigenaardig enterovirusinfectiesyndroom staat bekend als hand-, voet- en mondziekte, waarbij het kind zweren en blaren ontwikkelt op de handen, voeten en in de mond. Soms kan een kind met hand- voet- en mondziekte ook blaren op de billen hebben. De meest voorkomende oorzaak van hand-, voet- en mondziekte is het coxsackievirus A16, hoewel de infectie in zeldzame gevallen ook kan worden veroorzaakt door enterovirus 71. Net als de meeste andere enterovirusinfecties is dit meestal een lichte ziekte die vanzelf overgaat.
Ooginfecties (virale bindvliesontsteking) kunnen ook optreden bij enterovirusinfecties. Het oog is rood, maar zonder purulente (pus) drainage. Herstel is de regel. Er is geen behandeling nodig.
Zeer zelden kan een persoon ernstiger infecties ontwikkelen als gevolg van enterovirus, zoals een virale infectie die het hart aantast (myocarditis). Twee stammen van enterovirus: D68 en 71 zijn in de afgelopen jaren in verband gebracht met polio-achtige ziekten. Dit omvat virale meningitis en encefalitis die soms gepaard gaan met een zekere mate van verlamming. Ook dit gebeurt zeer zelden. De meeste gevallen van enterovirusinfecties verdwijnen vanzelf zonder behandeling met volledig herstel. Enterovirusinfecties worden ervan verdacht een rol te spelen bij de ontwikkeling van juveniele-onset diabetes mellitus (suikerziekte). Omgekeerd kan het voorkomen dat volwassenen die met een enterovirus zijn besmet, helemaal geen symptomen hebben.
Hoe raakt iemand besmet met een van deze virussen? Enterovirussen kunnen worden aangetroffen in de afscheidingen van de luchtwegen (bijv. speeksel, sputum of neusslijm) en in de ontlasting van een besmet persoon. Andere personen kunnen besmet raken door direct contact met afscheidingsproducten van een besmet persoon of door contact met besmette oppervlakken of voorwerpen, zoals een drinkglas of een telefoon. Ouders, leerkrachten en medewerkers van kinderopvangcentra kunnen ook besmet raken door besmetting van de handen met ontlasting van een besmette zuigeling of peuter tijdens het verschonen van de luier.
Tijdens de eerste levensjaren van een kind veroorzaken enterovirussen gemiddeld ongeveer vier infecties per kind per jaar. Als een kind eenmaal een infectie met een specifiek enterovirus heeft gehad, is het meestal zijn leven lang immuun voor dat specifieke virus. Als we rekenen met 61 mogelijke infecties tegen 4 infecties per jaar, betekent dit dat een typisch kind immuun is voor de meeste enterovirussen tegen de tijd dat het volwassen is. Dit zijn dus echt “kindervirussen” die in de eerste plaats kinderen treffen. Daarom kan een kind ziek worden van een bepaald enterovirus en wordt de ouder meestal niet ziek van dat virus. Iedereen loopt echter een potentieel risico. Zuigelingen, kinderen en adolescenten zijn vatbaarder voor infectie en ziekte door deze virussen, maar ook volwassenen kunnen geïnfecteerd en ziek worden als zij geen immuniteit hebben voor een specifiek enterovirus. In de Verenigde Staten komen infecties veroorzaakt door enterovirussen het meest voor tijdens de zomer en de herfst. Er is momenteel geen vaccin beschikbaar ter preventie van infectie met de niet-polio-enterovirussen.
Behandeling:
De behandeling van een enterovirusinfectie is ondersteunend en wordt bepaald door de aanwezige symptomen. Omdat het om een virus gaat, is er geen definitieve behandeling om deze infectie te stoppen.
- Koude symptomen worden behandeld volgens onze richtlijnen voor “gewone verkoudheid”. Zie het gedeelte “verkoudheid” van dit handboek voor deze instructies.
- Pijnlijke mondzweren van Hand-, Voet- en Mondziekte worden behandeld met een gelijk mengsel van Benadryl en Maalox-vloeistof. De dosis is één theelepel Benadryl en één theelepel Maalox samen gemengd per 22 pond. Het kind moet dit mengsel in zijn mond ronddraaien om het ongemak te verlichten. U kunt deze behandeling om de vier uur herhalen.
- Overgeven en diarree worden behandeld volgens de richtlijnen voor “overgeven en diarree” in dit handboek. Geef veel vocht om uitdroging te voorkomen. Soms wordt Zofran of promethazine voorgeschreven om de misselijkheid onder controle te houden.
- Koorts wordt behandeld volgens onze richtlijnen “koorts” in dit handboek. We ontraden over het algemeen de behandeling van koorts bij enterovirusinfecties, zodat uw lichaam deze infectie kan bestrijden.
- De huiduitslag van enterovirus wordt behandeld met Benadryl. Zie onze doseringsrichtlijnen voor Benadryl in dit handboek. De huiduitslag gaat echter vanzelf over zonder behandeling. Dit is dus optioneel.
- Meer ernstige symptomen zoals meningitis of encefalitis (ernstige hoofdpijn en stijve nek), en myocarditis (pijn op de borst en extreme vermoeidheid) vereisen de onmiddellijke aandacht van een van onze artsen. Deze complicaties zijn zeer zeldzaam.
- Newborns met enterovirus infecties vereisen onze onmiddellijke aandacht.