Een bevallingscomplicatie is een abnormale obstetrische aandoening of een ongunstige gebeurtenis tijdens de zwangerschap, de bevalling of het kraambed, die nadelige gevolgen kan hebben voor moeder of baby. Obstetrische complicaties zijn uiteindelijk de oorzaak van alle geboorteletsels. Er zijn een aantal bekende complicaties bij de bevalling die bij een bepaald percentage van alle zwangerschappen voorkomen, met wisselende frequentie. Sommige van deze complicaties zijn relatief goedaardig, terwijl andere gevaarlijk en zelfs levensbedreigend kunnen zijn.
De onderstaande lijst bevat de gevaarlijkste complicaties bij de bevalling. Dit zijn de complicaties die voor artsen het moeilijkst te behandelen zijn en die het grootste potentieel hebben om catastrofale verwondingen bij de geboorte of de dood te veroorzaken. Vergeet niet dat, hoewel het belangrijk is om de waarschuwingssignalen te kennen, deze gebeurtenissen zeldzaam zijn.
(1) Baarmoederbreuk
Baarmoederbreuk staat bovenaan onze lijst omdat het misschien wel de gevaarlijkste van alle obstetrische complicaties is, zowel voor de baby als voor de moeder. Een baarmoederbreuk is een zeldzame gebeurtenis waarbij de wand of de bekleding van de baarmoeder van de moeder openscheurt. De baarmoederwand scheurt plotseling en meestal zonder enige waarschuwing vooraf. In ernstige gevallen scheurt de baarmoederwand open, waardoor het vruchtwater en zelfs de baby uit de baarmoeder kunnen komen.
De reden dat een baarmoederbreuk zo gevaarlijk is, is dat de baby, zodra de baarmoeder scheurt, onmiddellijk zuurstofgebrek dreigt te krijgen, wat zeer snel tot grote hersenbeschadiging of de dood leidt. Op het moment dat de baarmoeder scheurt, is de baby in gevaar. Afhankelijk van de ernst van de breuk moet de baby binnen 10-30 minuten via een spoedkeizersnede ter wereld worden gebracht om verwoestend hersenletsel of overlijden te voorkomen.
Zelfs onder de beste omstandigheden, wanneer de breuk onmiddellijk wordt gediagnosticeerd en de artsen klaar staan voor een spoedkeizersnede, is 10-30 minuten vaak niet genoeg tijd. Maar zeer weinig baarmoederbreuken doen zich voor onder de optimale omstandigheden. Hoewel de meeste rupturen in het ziekenhuis tijdens de bevalling optreden, worden ze niet altijd onmiddellijk gediagnosticeerd. Daarom is een baarmoederruptuur zo’n uiterst gevaarlijke gebeurtenis.
(2) Schouderdystocie
Schouderdystocie is een noodsituatie die plotseling kan optreden tijdens een vaginale bevalling, waarbij de schouder van de baby tijdens het binnendringen van het geboortekanaal vast komt te zitten, meestal op het bekkenbeen van de moeder. Het optreden van een schouderdystocie tijdens de bevalling vormt een dringend gevaar voor het welzijn van de baby. Wanneer de baby door een schouderdystocie in het geboortekanaal vast komt te zitten, ontstaat door zuurstoftekort een risico op hersenletsel of zelfs de dood als de situatie niet snel wordt opgelost.
Schouderdystocie vereist dat artsen snel handelen om de baby los te maken om een hypoxisch letsel te voorkomen. Er zijn een aantal manoeuvres die gewoonlijk worden toegepast om de vastzittende schouder te bevrijden. Wat een schouderdystocie echter bijzonder gevaarlijk maakt voor de baby, is dat het de neiging heeft een tweesnijdend zwaard te zijn. De reactie op schouderdystocie is vaak net zo gevaarlijk voor de baby als de aandoening zelf. In hun haast om de schouder van de baby te bevrijden, gebruiken artsen en verpleegkundigen in de verloskamer vaak te veel zijwaartse tractie, of kracht. Ze trekken, duwen en draaien te hard en te snel en veroorzaken uiteindelijk lichamelijk letsel bij de baby.
Wanneer schouderdystocie niet snel genoeg wordt aangepakt, kan het resulterende zuurstoftekort hersenletsel en handicaps zoals hersenverlamming veroorzaken. Overmatige kracht als reactie op schouderdystocie kan leiden tot gebroken sleutelbeenderen of schade aan de plexus brachialis zenuwen aan de basis van de nek. Dit soort zenuwbeschadiging is de oorzaak van een specifieke geboorteletsel dat Erb’s palsy wordt genoemd.
(3) Navelstrengprolaps
Een andere gevaarlijke noodcomplicatie tijdens arbeid en bevalling is prolaps van de navelstreng. De navelstreng is de kritieke levensader die baby en moeder met elkaar verbindt. Bij een normale bevalling gaat de baby eerst door het geboortekanaal en wordt dan gevolgd door de navelstreng en de placenta. Prolaps treedt op wanneer de vitale navelstreng eerst in de baarmoederhalsopening valt en voor de baby terechtkomt wanneer deze het geboortekanaal binnengaat.
Dit is zeer gevaarlijk omdat het hoofdje van de baby naar beneden drukt, waardoor de navelstreng tegen het bekken of de wanden van het geboortekanaal drukt. Dit samenknijpen of samendrukken van de navelstreng kan de zuurstoftoevoer van de baby naar de moeder beperken of zelfs volledig afsluiten. De navelstreng wordt meer en meer samengedrukt naarmate de weeën van de moeder de baby naar beneden blijven duwen.
De samenpersing van een verzakte navelstreng vereist de onmiddellijke bevalling van de baby om geboorte-asfyxie te vermijden. Een van de redenen waarom een navelstrengprolaps zo gevaarlijk is, is dat het een van de weinige gebeurtenissen is die de zuurstof voor de baby volledig kan afsluiten, in plaats van deze slechts te beperken of te verminderen. Dit is de reden waarom het perinatale sterftecijfer voor navelstreng prolaps kan oplopen tot 50%. Gelukkig is UCP een zeer zeldzame aandoening die bij minder dan een half procent van alle bevallingen voorkomt. Daarom staat het slechts op de 3e plaats in onze lijst.
(4) Chorioamnionitis
Chorioamnionitis is een complicatie tijdens de zwangerschap waarbij een bacteriële infectie van de moeder het vruchtwater en/of de foetale membranen infiltreert. De infectie ontstaat meestal in het vaginale gebied van de moeder en verspreidt zich naar boven in de baarmoeder. Hoewel infecties bij de moeder tijdens de zwangerschap vrij vaak voorkomen, is chorioamnionitis een uniek type infectie bij de moeder dat niet vaak voorkomt (slechts bij 2% van de zwangerschappen) en aanzienlijk gevaarlijker is.
Chorioamnionitis brengt de foetus in groot gevaar. De reden dat chorioamnionitis zo gevaarlijk is, is dat de infectie in de foetale membranen de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen van moeder naar baby direct kan verstoren. Nieuw onderzoek heeft aangetoond dat dit type intraamnionale infectie prenataal zuurstoftekort of -storing kan veroorzaken en hersenletsel kan veroorzaken. Chorioamnionitis wordt nu erkend als een belangrijke oorzaak van cerebrale parese. Een ander potentieel gevaar van dit type infectie is dat het kan leiden tot vroegtijdige bevalling, waardoor het risico op ernstige verwondingen bij de geboorte sterk toeneemt.
(5) Foetale macrosomie
Foetale macrosomie is de wetenschappelijke term voor een baby die te groot is voor een veilige vaginale bevalling. Klinische definities van foetale macrosomie verschillen, maar elke baby die zwaarder is dan 9 pond wordt als macrosomisch beschouwd. Op zichzelf is foetale macrosomie eigenlijk geen ongunstige gezondheidstoestand. Er is niets inherent ongezond aan een grote baby. Niet-gediagnosticeerde foetale macrosomie is de potentieel gevaarlijke complicatie.
Vaginale bevalling is niet veilig voor macrosomische baby’s omdat ze te groot zijn en de kans groot is dat ze in het geboortekanaal vast komen te zitten. Als een baby tijdens de bevalling vast komt te zitten in het geboortekanaal, lopen ze het risico op zuurstoftekort, wat kan leiden tot ernstig hersenletsel.
Ondersteunende medische literatuur
“Epidemiology of Clinical Risks in Pregnancy and Childbirth” in Birth Settings in America: Outcomes, Quality, Access, and Choice van de National Academy of Sciences, februari 2020.
Dit boekhoofdstuk bespreekt de maternale en foetale factoren die het risico op zwangerschapscomplicaties in de Verenigde Staten verhogen. Hypertensie, zwangerschapsdiabetes, stuitligging, meerlingen en eerdere keizersnedes behoren tot de belangrijkste klinische risicofactoren die door de auteurs worden besproken.
Maternal Mortality: A US Public Health Crisis door J. Phillip Gingey, American Journal of Public Health, maart 2020.
In dit artikel bespreekt de auteur de oorzaken van moedersterfte in de VS. Baarmoederbreuk, infectie en hartziekten zijn volgens haar de meest voorkomende oorzaken van moedersterfte op overlijdensakten. Volgens de auteur is te voorkomen sterfte gekoppeld aan problemen met de toegang tot zorg, armoede, ras en een gezondheidszorgsysteem dat soms slecht is toegerust om deze noodsituaties te diagnosticeren en aan te pakken.