Wulich nodigde ons uit om in een bord te gaan zitten. zwijgend gehoorzaamde hij . Het leek mij dat ik het zegel des doods op zijn bleke gezicht las. Het viel me op dat er vaak op het gezicht van iemand die binnen een paar uur zou moeten sterven een vreemde afdruk staat van een onvermijdelijk lot.
“Je zult vandaag sterven!” zei ik hem.
Hij wendde zich snel tot mij, maar antwoordde langzaam en kalm:
“Misschien, ja, misschien niet…” Toen, zich tot de majoor wendend, vroeg hij: “Is het geweer geladen?” De verwarde majoor wist het niet meer goed.
Deze passage uit de klassieke roman ‘De held van onze tijd’ van de grote Russische auteur Michail Lermontov beschrijft een weddenschap tussen twee officieren in het leger van de tsaar, die alleen maar hoefden te ontdekken of het lot van tevoren vaststond of door mensen werd bepaald.
Bij gebrek aan voldoende empirisch bewijsmateriaal, wendden de partijen zich tot een pistool en geluk, en voerden ze een experiment uit dat sterk leek op wat algemeen bekend staat als ‘Russische Roulette’, een mysterieus dodelijk ‘spel’ gehuld in geheimzinnigheid.
Hoewel er tot op de dag van vandaag mensen blijven sterven als gevolg van dit spel, is er weinig bekend over de oorsprong ervan, noch over hoe wijdverbreid het werkelijk is.
Officers’ fun
Wat wel zeker is over ‘Russische roulette’, is hoe populair het is als referentie voor schrijvers en producenten over de hele wereld. Talloze complotten zijn gecreëerd rond dit eigenaardige thema.
Een populaire theorie zegt dat de niet zo beroemde Amerikaanse auteur van avonturenverhalen Georges Arthur Surdez voor het eerst de term ‘Russische roulette’ bedacht toen hij in 1937 een kort verhaal met dezelfde titel publiceerde in het tijdschrift Collier’s.
Het fictieve verhaal wordt verteld door een Franse soldaat, die de kans kreeg om mee te maken hoe Russische officieren – zij die weinig te verliezen hadden na de bolsjewistische revolutie in 1917 – gewoon waren om zowat overal ‘Russische roulette’ te spelen: “Aan tafel, in een café, bij vrienden.”
Schrikbarend is dat geen enkele Russische schrijver die voor de bolsjewistische revolutie van 1917 werkte, ‘Russische roulette’ vermeldt in zijn fictieproza of biografieën. Zelfs de bovengenoemde passage van Michail Lermontov beschrijft een situatie waarin een enkelschots pistool werd gebruikt in plaats van een revolver (de vraag was daar gewoon of het geladen of leeg was).
De meest verbreide revolver in het Russische Rijk ten tijde van de revolutie was de zeven-schots ‘Nagant’ M1895 revolver. Aangezien het personage van schrijver Surdez in zijn korte verhaal een revolver met zes schoten beschrijft, vragen velen zich af of het verhaal wel met de werkelijkheid te maken heeft. Het zou heel goed een fictief verhaal kunnen zijn geweest, dat aan de fantasie van de schrijver is ontsproten.
Bratislav (CC BY-SA 3.0)
Vele andere theorieën beweren de echte oorsprong van het dodelijke spel te onthullen, maar geen van hen is ooit met harde bewijzen gestaafd. Sommigen geloven dat ‘Russische roulette’ ontstond als een manier voor de politie om gevangen verdachten onder druk te zetten; anderen zeggen dat gevangenisbewakers gevangenen dwongen om ‘Russische roulette’ te spelen terwijl ze weddenschappen afsloten; weer anderen beweren dat ‘Russische roulette’ in het tsaristische leger ontstond als een relatief ‘veilige’ truc waarvan toeschouwers gemakkelijk onder de indruk raakten.
Bijzonder is dat de fictieve Russische officieren in het korte verhaal van Surdez slechts één kogel uit de cilinder van de revolver haalden en de andere kogels in hun kamers lieten zitten. Zo verminderden ze hun kansen om het spel te overleven aanzienlijk. Hoe schokkend het ook mag klinken, ondanks het grote risico zijn de kansen om ‘Russische roulette’ te overleven relatief hoog als er met slechts één kogel wordt gespeeld.
De wiskunde achter het spel
‘Russische roulette’ volgt de wetten van de waarschijnlijkheidsrekening: De kans dat het pistool afgaat neemt toe met elke losse flodder, gegeven dat er een vast aantal lege kamers in de cilinder van een revolver zit en gegeven dat de cilinder niet na elk schot wordt gedraaid.
De klassieke variant van het spel wordt gespeeld met een six-shooter, een revolver die zes kamers heeft waarvan er slechts één een kogel bevat. Vervolgens wordt de cilinder willekeurig gedraaid en gestopt. Het spel begint wanneer de eerste speler de loop tegen zijn hoofd plaatst en de trekker overhaalt.
Géla Babluani/Paramount Vantage, 2010
Als alle andere dingen gelijk zijn, is de kans dat het pistool bij de allereerste poging afgaat één op zes of 16.6 procent; de tweede – 20 procent, de derde – 25 procent; de vierde – 33.3 procent; de vijfde – 50 procent; het zesde schot is altijd fataal bij 100 procent.
Met andere woorden, als alle vijf de schoten leeg zijn, vuurt het zesde altijd.
De speler die als tweede schiet (als er maar twee spelers aan het spel meedoen) heeft een voordeel: hij hoeft niet te schieten als de eerste sterft.
Maar als de eerste speler overleeft, dan worden de overlevingskansen voor de tweede speler sterk verkleind: Nu is de overlevingskans 66,6%, in tegenstelling tot de 83,3% die de eerste speler tijdens zijn eerste schot had, tenzij de tweede speler de revolvercilinder opnieuw ronddraait.
Het is altijd gunstig voor elke speler om de cilinder voor elk schot rond te draaien, want zo brengen ze hun overlevingskansen terug op de oorspronkelijke 83,3%.
Alexei Balabanov/CTB/Nashe Kino, 2005
Hoe verrassend het ook klinkt, een persoon die besluit ‘Russische roulette’ te spelen (hoewel we u dit ten zeerste afraden!!!) en dit slechts één keer doet, is theoretisch de favoriet om het spel te overleven. Alleen statistisch gezien, zoals in werkelijkheid, kan zo’n truc zeer gruwelijke gevolgen hebben.
Moderne modificaties
‘Russische roulette’ komt in een groot aantal modificaties over de hele wereld voor. In de Russische stad Perm bijvoorbeeld hebben inwoners niet-dodelijke elektronische geweren gemaakt om een spel te spelen dat lijkt op het klassieke ‘Russische roulette’.
Een Facebook-app genaamd ‘Social Roulette’ was ooit een ding op Facebook: Het verwijderde willekeurig een account van één op de zes gebruikers die besloten de app te gebruiken.
Er zijn ook gruwelijker gevallen bekend. In 1999 kwamen in Cambodja drie mannen om het leven nadat ze een aangepaste versie van ‘Russische roulette’ hadden gespeeld, waarbij ze op een antitankmijn stapten in plaats van de trekker van een revolver over te halen.
Het is schokkend dat mensen vandaag de dag nog steeds de oorspronkelijke versie van ‘Russische roulette’ spelen, zoals meerdere gevallen bevestigen. Zo bestudeerde een medisch onderzoek alleen al in 2008 15 gevallen van dood door ‘Russische roulette’ en vergeleek die met 75 gevallen van zelfmoord die buiten het brute spel om waren gepleegd. Verrassend genoeg bleek uit het onderzoek dat de meeste slachtoffers van ‘Russische roulette’ Afro-Amerikanen waren, terwijl blanke Amerikanen vaker het slachtoffer waren van andere vormen van zelfmoord. Een typisch portret van een ‘Russische roulette’-speler (in de VS) is volgens de studie een jonge ongetrouwde zwarte man.
Een andere medische studie uit 1987 wees uit dat de mensen die het risico namen ‘Russische roulette’ te spelen aanzienlijk minder kans hadden depressief te zijn, maar meer kans hadden op een geschiedenis van drugs- en alcoholmisbruik dan andere slachtoffers van zelfmoord.
Het is huiveringwekkend te beseffen dat er zoveel gevallen van ‘Russische roulette’-slachtoffers zijn (het aantal daadwerkelijke spelers zou aanzienlijk hoger kunnen zijn) dat medisch onderzoek haalbaar is.
We zullen misschien nooit de ware oorsprong van dit dodelijke spel kennen, maar we kunnen aannemen dat het zeer waarschijnlijk veel wijder verbreid is dan we aanvankelijk dachten.