Toen Ridley Scott’s “Black Hawk Down” in 2001 uitkwam, had het alle kenmerken die een goede film maken. Naast drama, spanning en tragedie waren er ook een aantal verbazingwekkende scènes met de nu beroemde Black Hawk-helikopters waaraan de film zijn naam dankt.
De film vertelt het verhaal van de Slag om Mogadishu, ook wel bekend als de Dag van de Rangers, naar de elitegroep Amerikaanse soldaten die bij de operatie betrokken waren. De film is gebaseerd op een boek van de Amerikaanse journalist Mark Bowden – Black Hawk Down: a story of modern war.
Bowden had oorspronkelijk een reeks artikelen gepubliceerd in de Philadelphia Enquirer waarin het verhaal werd verteld van de poging van Amerika om tussenbeide te komen in de gevechten tussen rivaliserende clans in Somalië met als doel de krijgsheer Mohamed Farah Aidid gevangen te nemen die waarschijnlijk de controle over het land zou overnemen.
Achtergronden
Jaren van burgeroorlog hadden Somalië in een fragiele staat achtergelaten. Internationale pogingen om de problemen te verlichten werden gehinderd door de politieke situatie. Veel mensen leden honger omdat de energie en de inspanningen die in de voedselproduktie en het binnenhalen van de oogst hadden moeten gaan, in plaats daarvan naar gevechten gingen.
Organisaties die probeerden humanitaire hulp te verlenen, liepen groot gevaar, zodat sommige internationale hulporganisaties zich gedwongen zagen hun hulp in te trekken. Wanneer voedsel werd geleverd, werd het vaak gestolen en gebruikt om de verschillende milities te voeden – afhankelijk van welke kant er het eerst in slaagde de goederen in beslag te nemen.
Dientengevolge bereikten de voedselvoorraden vaak niet de vele uitgehongerde burgers voor wie ze bedoeld waren.
Het waren niet alleen de internationale humanitaire inspanningen die gevaar liepen. Er waren ook VN-militairen in het land aanwezig, maar hun rol was uitdagend en gevaarlijk.
Een van de gebeurtenissen die de ernst van de situatie internationaal onder de aandacht brachten, was een vuurgevecht waarbij 20 Pakistaanse VN-soldaten om het leven kwamen. Een andere keer werden 20 Somalische burgers gedood door een VN-soldaat die op een menigte schoot in een poging de orde te herstellen.
De Campagne
In 1993 verkeerde het land in een crisissituatie en de reactie van Amerika was het opleiden van een groep hoogopgeleide soldaten voor een missie waarvan ze hoopten dat die enige stabiliteit in het land zou brengen.
Twee elite-eenheden, de Delta Force en de Army Rangers, bundelden hun krachten en vormden een groep die bekend zou worden als Task Force Ranger. Hun missie was het gevangennemen van de krijgsheer Aidid, die steeds dichter bij een machtsovername kwam.
De Amerikanen, hoewel ze zeer bekwaam waren en over meer geavanceerde wapens beschikten, hadden te kampen met een aantal nadelen. Ze vochten niet alleen op onbekend terrein, maar ook op een heel ander soort terrein.
Veel van de gevechten vonden plaats in de stedelijke wildgroei van Mogadishu met zijn smalle, overvolle straten die het moeilijk maken om te manoeuvreren. De Somalische milities hadden veel meer ervaring met gevechten in dit soort gebied, wat hen een duidelijk voordeel opleverde.
De Amerikanen hadden ook weinig bruikbare informatie om hen te helpen bij het plannen van hun campagne. Ze arresteerden een burger van wie ze per abuis dachten dat het Aidid was.
Een andere keer namen ze een groep van 20 soldaten gevangen, waarvan ze dachten dat ze deel uitmaakten van Aidid’s militie. De soldaten bleken deel uit te maken van een speciale gezant van de VN. Veel van de lokale bevolking beschouwde de Amerikaanse troepen met argwaan, zodat zij niet beschikten over een sterk netwerk van informanten om hen van nuttige inlichtingen te voorzien.
Aid had echter ofwel genoeg loyaliteit verworven of genoeg angst gecreëerd om ervoor te zorgen dat slechts weinigen bereid waren om de Amerikaanse campagne te helpen. Zelfs het aanbod van een beloning van 25.000 dollar was niet voldoende om de lokale bevolking over te halen de krijgsheer aan te geven.
Black Hawk Down
Op 3 oktober 1993 dachten de Amerikaanse strijdkrachten dat de kans om Aidid te pakken eindelijk was aangebroken. Ze gingen naar een vervallen gebouw in Mogadishu waar ze dachten dat er een vergadering plaatsvond en dat Aidid aanwezig zou zijn.
Het plan was dat Delta Force het gebouw binnen zou gaan terwijl de Rangers buiten voor dekking zorgden. Hoewel Delta Force 24 gevangenen, aanhangers van Aidid, gevangen nam, werd het beoogde doel niet bereikt.
Wederom waren hun inlichtingen fout, en Aidid was nergens te bekennen.
De inval van de Rangers in het gebouw werd gesteund door een raketaanval van de Black Hawks. Toen de aanval eenmaal begonnen was, verzamelden Aidid’s troepen aanhangers, waaronder gewapende burgers die in de chaos en verwarring dachten dat zij ook werden aangevallen.
Toen werd de eerste van de Black Hawk helikopters neergeschoten, en dit werd het beslissende moment van de strijd. De helikopter tolde en een tweede helikopter raakte beschadigd maar kon blijven vliegen. De piloot en de bemanning van de beschadigde helikopter waren al snel op weg naar de plek van de neergestorte helikopter.
Een konvooi Amerikaanse soldaten was ook op weg naar de crash door de straten waar de gevechten waren uitgebroken. Al snel kwam het nieuws dat er nog een helikopter was neergestort. Het konvooi redde wie het kon van de plaats van het eerste neergestorte toestel alvorens door te rijden naar de plaats van het tweede.
De volgende dag werden de Amerikaanse soldaten geëvacueerd van de crashplaatsen en naar een VN-basis gebracht. Het aantal slachtoffers was hoog. Van de Amerikaanse task force waren 18 soldaten gedood, en 73 gewond geraakt. Ook de piloot van een van de Black Hawk helikopters werd gevangen genomen. De verliezen onder de Somaliërs waren echter veel groter.
Honderden mensen, waaronder veel burgers, kwamen tijdens de operatie om het leven. Dit droeg onvermijdelijk bij aan de vijandigheid jegens de Amerikaanse soldaten, wier lichamen door de straten werden gesleept. De Delta Rangers werden teruggeroepen en trokken zich dagen later terug.
Video
Nieuw vrijgegeven beelden van de Slag om Mogadishu tonen het moment waarop de helikopter werd neergeschoten en de Amerikaanse troepen in vijandelijk gebied strandden
Hoewel zij een aanzienlijk aantal sleutelfiguren onder de Somalische militie hadden gevangen genomen of uitgeschakeld, bleef het doel van hun campagne, de gevangenneming van Mohamed Farah Aidid, hen nog steeds ontgaan.
In tegenstelling tot veel oorlogsfilms is Black Hawk Down geen verhaal over heldendom en glorie. Het is het verhaal van hoe een zorgvuldig geplande campagne rampzalig misging.