De meeste verhalen die de gebroeders Grimm en Charles Perrault ons hebben nagelaten, zijn ontleend aan plaatselijke legenden en tradities uit de Middeleeuwen, toen ze door de dorpen van Europa trokken. Veel van deze verhalen weerspiegelen de psychologie van die tijd, hun geloof, hun mythen… allemaal geworteld in getuigenissen die hen in een zeker “magisch realisme” wikkelden. Een van de oudste en misschien wel de meest opmerkelijke verhalen is te vinden in het verhaal van “Roodkapje.”
Volgens deskundigen is dit verhaal er een dat de meeste transformaties heeft ondergaan sinds zijn oorsprong, deze veranderingen hadden altijd tot doel sommige beelden te “verzachten” zodat een jong publiek er rustig naar kon luisteren. Maar de waarheid is dat we met elke verandering de oorspronkelijke bedoeling verloren, omdat elk verhaal een doctrine bevatte, een les die we allemaal zouden moeten volgen. En de les die Roodkapje ons leert, is het waard om in gedachten te houden…
Charles Perrault en de gebroeders Grimm
Charles Perrault was de eerste die het verhaal van Roodkapje verzamelde in 1697. Hij moest het wel opnemen in zijn verzameling volksverhalen, hoewel het een van de minst bekende was bij de Europese bevolking. Bepaalde beelden waren zo brutaal dat hij ze veranderde om het geschikt te maken voor een jong publiek. Dit was de eerste keer dat het verhaal van dit jonge meisje met haar rode muts zijn weg naar Europa vond.
In 1812 besloten ook de gebroeders Grimm haar in hun verzameling op te nemen. Ze baseerden zich daarvoor op een werk van de Duitser Ludwig Tieck, getiteld ‘Leben und Tod des kleinen Rotkäppchens’, waarin – anders dan in het verhaal van Perrault – het personage van de jager is opgenomen. Zij verwijderden elk spoor van erotische en bloederige elementen en gaven het verhaal een goed happy end. Want wat zou een kinderverhaal zijn zonder het gebruikelijke happy end? Zoals u al kunt raden, is het oorspronkelijke verhaal heel anders dan het verhaal dat kinderen in hun boeken lezen, dus laten we er eens kennis mee maken.
Het verhaal van het echte roodkapje
Zoals we al eerder aangaven, vindt dit verhaal zijn oorsprong in een geïsoleerde streek in de Alpen. Het doel van het verhaal is ons te waarschuwen, ons te laten zien dat er verboden dingen zijn voor onze gemeenschap als mensheid, als gemeenschap, als groep. In de legende zijn onze hoofdpersonen een adolescent, een jong meisje dat net de volwassen wereld is binnengetreden, en haar rode muts, een symbool voor menstruatie.
Dit jonge meisje krijgt een bevel van haar familie: je moet door een bos gaan om brood en melk naar je grootmoeder te brengen. Zoals je ziet, zijn de variaties met het oorspronkelijke verhaal tot hiertoe niet al te groot, maar we moeten elk gebaar en elk beeld interpreteren. Het woud is gevaar, een risicozone voor de jeugd en het woud wordt opgevoerd als een test, als het overgangsritueel van een gemeenschap, waarmee wordt aangetoond dat iemands kinderen nu de volwassen wereld zijn binnengetreden.
Het grootste risico van dit woud komt in de vorm van de wolf. Dit dier symboliseert wildheid en het irrationele. Iets dat ons Roodkapje al kent en dat ze onder ogen moet zien. Het jonge meisje slaagt erin het bos over te steken en gelukkig het huis van haar grootmoeder binnen te gaan, die haar in bed ontvangt omdat ze ziek is. Dit alles lijkt ongetwijfeld op ons klassieke verhaal, maar hier komen de veranderingen…
De grootmoeder zegt het meisje het brood en de melk te houden en het vlees te eten dat in de keuken voor haar wordt klaargemaakt. Roodkapje stemt toe en verorbert het hongerig en voelt zich vol. Daarna gehoorzaamt ze het volgende bevel van haar grootmoeder: ze moet haar kleren stuk voor stuk uittrekken en in de toekomst verbranden, om daarna naast haar in bed te gaan liggen. Het jonge meisje stemt toe, nieuwsgierig, maar zonder een moment te twijfelen, zonder na te denken over hoe vreemd de situatie is, want juist op het moment dat ze in het bed gaat liggen, ontdekt ze dat het de wolf is die haar tussen het bulderen van het lachen ontvangt en haar meedeelt dat het vlees dat ze zojuist gegeten heeft, het vlees van haar grootmoeder is. Ze heeft een gruwelijke zonde begaan, kannibalisme. Later verslindt de wolf Roodkapje.
De symboliek is impliciet in elk personage: De wolf is de seksuele en gewelddadige wereld. De oude vrouw wordt verslonden door een jong meisje, waardoor het oude wordt vervangen door het nieuwe, terwijl het nieuwe tegelijkertijd wordt voorgesteld als dwaas en naïef omdat het een van de grootste heiligschennissen van de mensheid begaat: kannibalisme. Zoals u ziet, heeft een van de meest klassieke en geliefde verhalen uit onze kindertijd in feite een zeer duistere kant.