Stelt u zich eens voor dat u jaren, zelfs tientallen jaren in de gevangenis doorbrengt voor een misdaad die u niet hebt begaan en dat u dan – wanneer u eindelijk bent vrijgesproken en vrijgelaten – geen enkele vorm van compensatie krijgt van de wet.
In ten minste 21 staten is dat het geval.
“Het is op zijn zachtst gezegd verontrustend,” zei Bruce Barket, een advocaat die Marty Tankleff vertegenwoordigde, een tiener uit New York die in 1988 voor de moord op zijn ouders werd veroordeeld en 17 jaar in de gevangenis zat voordat hij werd vrijgesproken, tegen CBS News’ Crimesider.
“Mensen die ten onrechte gevangen zijn gezet, zouden schadeloos moeten worden gesteld. Het lijkt me ongelooflijk dat er een argument tegen zou kunnen zijn,” zei Barket. “Ze kunnen niet gewoon verder gaan waar ze gebleven waren. Ze verloren carrières, banen, families, de mogelijkheid om een carrière op te bouwen. Hun levens zijn in wezen verwoest.”
Tankleff, die 17 was ten tijde van de moord op zijn ouders, werd in 2007 op 36-jarige leeftijd vrijgelaten nadat een hof van beroep had vastgesteld dat belangrijk bewijs in zijn proces over het hoofd was gezien. Pas in januari 2014 won hij een schikking van bijna 3,4 miljoen dollar in een onterechte veroordelingszaak tegen de staat New York.
WATCH: 48 Hours: “Marty Tankleffs strijd voor de waarheid”
New York is een van de 29 staten – samen met de federale overheid en het District Columbia – die een schadevergoedingsregeling hebben voor onterecht veroordeelden, volgens het Innocence Project, een nationale organisatie voor procesvoering en overheidsbeleid die zich inzet voor het vrijpleiten van onterecht veroordeelden door middel van DNA-tests en het hervormen van het strafrechtsysteem.
Rebecca Brown, directeur staatsbeleid voor het Innocence Project, vertelde Crimesider dat van de staten die compensatiestatuten hebben, elke staat verschilt, en sommige leggen beperkingen op die problematisch kunnen zijn.
Voorbeeld, verschillende staten eisen dat de persoon niet “heeft bijgedragen aan zijn eigen veroordeling” om de voordelen van het compensatiestatuut van de staat te kunnen oogsten. Met andere woorden, iemand die valselijk heeft bekend of schuldig heeft gepleit aan een misdrijf dat hij niet heeft begaan, kan worden uitgesloten van het ontvangen van een schadevergoeding.
Volgens Brown is bij bijna 30% van alle in de Verenigde Staten geregistreerde DNA-vrijspraken sprake van een persoon die schuldig heeft bekend of vals heeft bekend. Het National Registry of Exonerations, dat wordt bijgehouden door de rechtenfaculteiten van de Universiteit van Michigan en de Northwestern Universiteit, registreerde 1.281 exoneraties van januari 1989 tot december 2013, en zegt dat 11% daarvan plaatsvond in zaken waarin de verdachte schuldig had gepleit – een trend die volgens het register toeneemt.
Het Innocence Project beveelt aan dat alle staten een compensatieregeling voor onrechtmatige veroordelingen invoeren, en zegt dat elke staat een minimum van 50.000 dollar zou moeten bieden voor elk jaar dat iemand in de gevangenis doorbrengt. Mensen die schuldig pleiten of onder dwang hebben bekend, zouden niet onder deze statuten mogen vallen, aldus Brown.
De organisatie stelt ook voor dat staten de advocaatkosten van de verdachte vergoeden, onmiddellijk levensonderhoud beschikbaar stellen en een reeks sociale diensten aanbieden, waaronder geestelijke gezondheidszorg, medische en tandheelkundige zorg, en toegang tot huisvesting en onderwijs.
“De meeste mensen krijgen – als ze de gevangenis verlaten – reclasseringsdiensten. Onze cliënten niet, omdat ze onschuldig zijn,” zei Brown.
Anthony Graves, die 18 jaar achter de tralies zat – waarvan 12 jaar in de dodencel – voor de moord op zes mensen in 1994, voordat hij werd vrijgesproken en in 2010 vrijkwam, is het ermee eens dat het belangrijk is voor een staat om ondersteunende diensten te implementeren voor diegenen die vrijkomen uit de gevangenis na een onterechte veroordeling.
WATCH: Emmy-winnende uitzending van 48 Hours: “Grave Injustice”
Graves, die 6 maanden na zijn vrijlating 1,45 miljoen dollar ontving op grond van de Texaanse wet op de schadeloosstelling voor onterechte veroordelingen, zegt dat staten de onterecht veroordeelden niet alleen geld moeten bieden, maar ook gratis gezondheidszorg en de broodnodige counseling.
“Dat is de grootste teleurstelling. Er was niets om me te helpen bij mijn overgang,” vertelde Graves aan Crimesider. “
Graves zei dat hij na zijn vrijlating meer dan 500 dollar per maand moest betalen voor zijn ziektekostenverzekering.
“Al die jaren is je een goede medische behandeling ontzegd en dan kom je vrij en moet je alles laten repareren wat je in de gevangenis hebt moeten doen?,” zei hij.
Graves noemde de 1,45 miljoen dollar “een belediging” en zei dat geen enkele hoeveelheid geld dingen goed kan maken, maar dat iemand die ten onrechte ter dood is veroordeeld niet minder dan 1 miljoen dollar zou moeten krijgen voor elk jaar dat hij in de dodencel heeft gezeten. Graves zei dat het oneerlijk is dat iemand die in de gevangenis heeft gezeten hetzelfde krijgt als iemand die in de dodencel heeft gezeten.
Het federale statuut voor schadeloosstelling wegens onrechtmatige veroordeling is het enige statuut dat een hogere schadeloosstelling biedt voor mensen die in de dodencel hebben gezeten. Onder het federale statuut kan iemand tot 50.000 dollar per jaar van onrechtmatige gevangenschap worden toegekend en tot 100.000 dollar per jaar in de dodencel.
Graves zegt ook dat het belangrijk is dat iemands strafblad wordt geschoond van de onterechte veroordeling – iets wat volgens hem bij hem niet is gebeurd.
“Het kwam allemaal op mijn strafblad te staan toen ik een appartement ging zoeken. Mijn aanvraag werd afgewezen vanwege dingen die in mijn dossier stonden,” vertelde Graves aan Crimesider.
Rebecca Brown, van het Innocence Project, zegt dat dit “een enorm probleem” is en dat een exonere vaak zijn toevlucht neemt tot het ronddragen van een krantenknipsel dat zijn vrijspraak documenteert om zaken als huisvesting en banen te krijgen.
Het Innocence Project erkent dat in staten zonder schadevergoedingsstatuut, exonerees wel andere opties hebben: (1) Het aanspannen van een rechtszaak voor burgerrechten, waarvoor bewijs nodig is van officieel wangedrag dat leidt tot een schending van de grondwet; (2) Het aanspannen van een particuliere compensatiewet, waarbij de wetgevende macht van de staat een uitzondering maakt voor een individu. De groep zegt echter dat beide opties betekenen dat de ten onrechte veroordeelde nog een lange juridische en/of politieke strijd moet voeren.
Volgens de National Registry of Exonerations was 2013 een recordjaar voor onterechte vrijspraken in de Verenigde Staten. Het register registreerde 87 bekende exoneraties, waarvan veertig exoneraties van moordzaken, waaronder één waarbij een gevangene ter dood was veroordeeld.
Van de 1.281 exoneraties die het register van 1989 tot en met 2013 registreerde, hadden bijna alle personen jaren in de gevangenis gezeten; de helft minstens 8 jaar; meer dan 75% minstens 3 jaar. Als groep hadden de verdachten bijna 12.500 jaar in de gevangenis gezeten voor misdaden waarvoor ze niet veroordeeld hadden mogen worden – gemiddeld 10 jaar per persoon.
Eindelijk, kan elk bedrag aan geld of voordelen al die verloren tijd goedmaken?
“Een miljard dollar zou die 18 jaar niet terugkopen waarin ik mijn kinderen kon zien opgroeien,” vertelde Graves aan Crimesider.
Brown, van het Innocence Project, is het daarmee eens. “Maar”, zegt ze, “het is de plicht van de staat om ervoor te zorgen dat we alles doen wat we kunnen om iemand zo compleet mogelijk te maken nadat hij die afschuwelijke ervaring heeft meegemaakt.”
___
Nadruk van de redacteur:
Sinds zijn vrijlating heeft Anthony Graves de Anthony Graves Foundation opgericht, die zich richt op het helpen van risicojongeren van wie de ouders achter de tralies zitten. Ook heeft hij een organisatie opgericht die onderzoek doet naar onterechte veroordelingen.
Marty Tankleff werkt als paralegal en verwacht in mei af te studeren aan de rechtenfaculteit. Hij wacht nog steeds op het geld van zijn schikking met de staat New York en heeft een federale rechtszaak over burgerrechten aangespannen tegen de rechercheur van Long Island, N.Y., die volgens hem een bekentenis van hem heeft afgedwongen.
Deze zaterdag onderzoekt “48 Hours” de zaken van Ryan Ferguson en Damon Thibodeaux, twee mannen die veroordeeld zijn voor moord maar volhouden onschuldig te zijn. De dubbele aflevering wordt zaterdag uitgezonden om 9 p.m. ET/PT op CBS. Bekijk een preview.