Romantische relaties behoren tot de grootste vreugdes in het leven. Ze kunnen ook veel pijn veroorzaken. Als we ons openstellen voor een ander, maken we onszelf kwetsbaar voor afwijzing en verlating, wat onze diepste onzekerheden aanwakkert. Voor velen, vooral degenen die jeugdtrauma’s of onstabiele familierelaties hebben meegemaakt, kunnen dergelijke onzekerheden leiden tot zelfsaboterend gedrag.
Psychotherapeute Mercedes Coffman, MFT, verwijst naar het concept van het emotionele geheugen om te begrijpen waarom dit gebeurt. “Hoewel we ons misschien bepaalde vroege ervaringen in ons leven niet meer kunnen herinneren,” zegt Coffman, “is ons emotionele geheugen vaak wat een verdiept gevoel van gekwetstheid in romantische relaties triggert, wat kan lijken op een overreactie naar anderen, en soms zelfs naar onszelf. Dit kan ervoor zorgen dat we een relatie die had kunnen uitgroeien tot iets prachtigs, zelf saboteren.”
Gelukkig genoeg hebben we een keuze. We kunnen onszelf toestaan overspoeld te worden door de pijn van het verleden en het risico lopen ons in te laten met zelf-saboterend gedrag, of we kunnen ervoor kiezen relaties te zien als kansen om aan onszelf te werken door oude wonden te herstellen.
Hierna volgen een paar van de manieren waarop je met dit werk kunt beginnen, de valkuil van zelfsabotage kunt vermijden, en je uiteindelijk dichter bij de liefdevolle relatie kunt brengen die je verdient.
1. Begrijp je hechtingsstijl.
Wanneer we moeilijkheden ervaren, is het nuttig om onze hechtingsstijl te begrijpen. “Mensen komen uit hun gezin van herkomst met een blauwdruk van hoe ze zich hechten aan anderen,” zegt relatietherapeut Rhonda Milrad, LCSW. “Deze hechtingsstijl wordt in al hun relaties uitgespeeld. Voor mensen die trauma’s, verlating, verstrengeling, enz. hebben meegemaakt, ontwikkelen ze als volwassenen meestal onzekere gehechtheden waarbij ze moeite hebben om relaties te vertrouwen.” Ze legt uit dat hoe dichter iemand bij een ander staat, hoe groter de kans is dat hun hechtingsstijl op de proef wordt gesteld, en dat de spanningen hun slechtste eigenschappen naar boven halen, zoals jaloezie, woede en verstrengeling, wat vaak leidt tot zelfsaboterend gedrag.
“De manier waarop onze ouders op ons reageerden als zuigelingen en kinderen heeft een diepgaande invloed op hoe we ons ontwikkelen en groeien, met name in hoe we onszelf zien en anderen zien,” zegt klinisch psycholoog Lisa Herman. “De aandacht van een ouder voor hen in de babytijd en kindertijd kan het ene moment warm en attent zijn geweest, maar koud of afstandelijk op andere momenten. Niet weten wat je als zuigeling zou kunnen krijgen, prent iemand voor om zich mogelijk zo te voelen in toekomstige relaties.” Dit kan leiden tot de behoefte aan een buitensporige hoeveelheid geruststelling, wat een partner kan uitputten. Milrad erkent dat dit niet blijvend is: Veel mensen kunnen op volwassen leeftijd opnieuw bepalen hoe ze zich hechten en gedijen in romantische relaties.
2. Identificeer je triggers.
Huwelijks- en gezinstherapeut Shadeen Francis stelt voor om te journalen over de ervaringen in je relatie die gedrag triggeren dat je als zelfsaboterend ervaart. Vraag jezelf af: Wat gebeurde er? Wat voelde je op dat moment? Waar was je bang voor? Hoe groot is de kans dat het resultaat waar je bang voor was, zich zal voordoen?
“Door jezelf deze vragen te stellen,” zegt Francis, “kun je het patroon in je gedrag vinden en beginnen je kwetsbaarheid te onderzoeken.” Als we ons bewust zijn van wat dit gedrag triggert, kunnen we ons voorbereiden op de onvermijdelijke conflicten die ontstaan.
3. Wees bedacht op je gedrag.
Onzekerheid in relaties is onvermijdelijk, “omdat iedereen problemen heeft om aan te werken,” zegt psychotherapeut Marina Lenderman, LCSW. “Het is cruciaal om te weten wat de jouwe zijn. Bewustwording komt met gedrag. Als je vaak ruzie zoekt of je partner de schuld begint te geven, is het bewustzijn verloren gegaan. Beide mensen hebben een rol in conflicten, dus het is belangrijk om je ervan bewust te zijn hoeveel jouw aandeel is.”
Milrad beschrijft de noodzaak om een “observerend ego” te ontwikkelen dat je kan helpen identificeren wanneer je partner handelt vanuit zijn gevoelens van onveiligheid, zelfs onbewust. (Ik herken bijvoorbeeld dat ik me onzeker voel over de relatie als ik begin te denken dat mijn partner me bedriegt, of als ik zijn telefoon check). “Met dit inzicht kan een persoon vervolgens gedrag stoppen, leren het ongemak te tolereren, en zich bezighouden met alternatief en meer gezond gedrag.”
4. Ontcijfer het verleden vanuit het heden.
Er is een gezegde: “Als het hysterisch is, is het historisch,” wat betekent dat onze sterke emotionele reacties onze beste aanwijzingen kunnen zijn voor onafgemaakte zaken uit ons verleden. De volgende keer dat je een reactie ervaart waarvan je vermoedt dat die niet in verhouding staat tot wat jij ziet als de gebeurtenis die de aanleiding was, neem dan even de tijd om te pauzeren voordat je reageert. Lenderman stelt voor dat je jezelf afvraagt: “Hoeveel speelt mijn verleden zich af en hoeveel is echt van vandaag?” We weten misschien niet altijd het antwoord, maar alleen al door de mogelijkheid te overwegen, komen we dichter bij gezonde gedragspatronen.
5. Leer te communiceren.
Als specifieke thema’s zich blijven voordoen, kan het op een gegeven moment nuttig zijn om met je partner te praten, adviseert Lenderman. Ze kunnen een aanwinst zijn, omdat ze je kunnen helpen te wijzen op zelfsaboterende gedragingen als die zich voordoen.
Darren Pierre, auteur van The Invitation to Love, is het daarmee eens. Hij stelt voor om je partner uit te nodigen om geduldig met je te zijn. “Ieder van ons heeft beperkingen in relaties,” zegt hij, “en een goed gedefinieerde toezegging die vooraf wordt gedaan, biedt een begrip dat we toegewijd zijn aan elkaar voorbij de tegenslagen die onvermijdelijk zullen optreden.”
6. Beoefen zelfzorg en zelfcompassie.
Ten slotte, zoals de meesten van ons al weten, zonder eigenliefde kan er geen echte liefde voor een ander zijn – althans niet het soort dat leidt tot gezonde, liefdevolle relaties. Het cultiveren van zelfcompassie is essentieel voor degenen die worstelen met een laag gevoel van eigenwaarde, vooral wanneer dit zich manifesteert in relaties. Het zoeken van een therapeut als medewerker is een nuttige manier om te beginnen met het helen van pijn uit het verleden, het vinden van zelfacceptatie, en dichter bij blijvende en vervullende liefde te komen.