Hoodoo (geologie)

Een hoodoo (ook wel tentrots, feeënschoorsteen en aardpiramide genoemd) is een hoge, dunne rotspunt die uitsteekt uit de bodem van een dor afwateringsbekken of badland. Hoodoos bestaan uit relatief zacht gesteente met daarop harder, minder gemakkelijk eroderend gesteente dat elke kolom beschermt tegen de elementen. Ze vormen zich meestal binnen sedimentgesteenten en vulkanische rotsformaties.

Ze bevinden zich vooral in de woestijn in droge, hete gebieden. In de volksmond is het verschil tussen hoodoos en pinakels of spitsen dat hoodoos een variabele dikte hebben, vaak omschreven als een “totempaalvormig lichaam”. Een torenspits daarentegen heeft een gelijkmatiger profiel of uniforme dikte die vanaf de grond naar boven taps toeloopt.

Hoodoos variëren in grootte van die van een gemiddeld mens tot hoogten die een gebouw van 10 verdiepingen overschrijden. De vorm van een Hoodoo wordt beïnvloed door de erosiepatronen van afwisselend harde en zachtere gesteentelagen. Mineralen die zich in verschillende gesteentes hebben afgezet, zorgen ervoor dat de kleuren van de hoodoos verschillen naarmate ze hoger zijn.

• 1 Voorkomen
• 2 Vorming binnen vulkanisch gesteente
• 3 Galerij
• 4 Zie ook
• 5 Referenties
• 6 Verder lezen
• 7 Externe links

Voorkomen

Hoodoos worden algemeen aangetroffen in de High Plateaus regio van het Colorado Plateau en in de Badlands regio’s van de Northern Great Plains (beide in Noord-Amerika). Hoewel hoodoos verspreid zijn over deze gebieden, zijn ze nergens ter wereld zo talrijk als in het noordelijke deel van Bryce Canyon National Park, gelegen in de Amerikaanse staat Utah (zie geologie van het Bryce Canyon gebied).

Hoodoos zijn een toeristische attractie in de regio Cappadocië in Turkije, waar huizen zijn uitgehouwen uit deze formaties. Deze rotsformaties werden afgebeeld op de keerzijde van het Turkse bankbiljet van 50 nieuwe lira van 2005-2009.

In het Frans worden ze demoiselles coiffées (“dames met haarkapsels”) genoemd en een aantal ervan is te vinden in de Alpes-de-Haute-Provence; een van de bekendste voorbeelden is de formatie genaamd Demoiselles Coiffées de Pontis.

De Ðavolja Varoš (Duivelsstad) hoodoos in Servië bestaan uit 202 exotische formaties die worden beschreven als aardpiramides of “torens”, zoals de lokale bevolking ze noemt. Sinds 1959 wordt Đavolja Varoš beschermd door de staat, en het is ook een genomineerde in de Nieuwe Zeven Wonderen van de Natuur campagne.

De hoodoo stenen aan de noordkust van Taiwan zijn ongewoon voor hun kustomgeving. De stenen zijn ontstaan toen de zeebodem tijdens het Mioceen snel uit de oceaan omhoog kwam. Bij de iconische exemplaren in Wanli zijn inspanningen gedaan om de erosie af te remmen.

Vorming binnen vulkanisch gesteente

De geologie van gebieden waar sprookjesachtige schoorstenen ontstaan, bestaat meestal uit een dikke laag tufsteen (geconsolideerde vulkanische as), bedekt met een dunne laag basalt of ander vulkanisch gesteente dat beter bestand is tegen erosie dan het onderliggende tufsteen. Na verloop van tijd zorgen barsten in het basalt ervoor dat het veel zachtere tufsteen wordt geërodeerd en weggespoeld. Feeënschoorstenen worden gevormd waar een klein kapje of rotsblok van het oorspronkelijke basalt overblijft, en een kegel van tufsteen eronder beschermt tegen erosie. Uiteindelijk wordt de tuf zodanig ondergraven dat de kap afvalt, en de overblijvende kegel wordt dan snel geërodeerd.

Galerij

• 

  Het hoofd van de koningin (女王頭) in Yehliu,Taiwan

• 

  Paddestoel-gevormde hoodoo in Grand Staircase-Escalante National Monument, Utah

• 

  Hoodoos ten oosten van Drumheller, Alberta

• 

  Hoodoos in Cappadocië, Turkije

Zie ook

• Balancerende rots
• Grote Zuidvork
• Demoiselles Coiffées de Pontis
• Göreme
• Kasha-Katuwe Tent Rocks National Monument in New Mexico
• Theetafel

Verdere lectuur

• DeCourten, Frank. 1994. Schaduwen van de tijd, de geologie van Bryce Canyon National Park. Bryce Canyon Natural History Association.
• Kiver, Eugene P., Harris, David V. 1999. Geology of U.S. Parklands 5th ed. John Wiley & Sons, Inc. 522-528.
• Sprinkel, Douglas A., Chidsey, Thomas C. Jr., Anderson, Paul B. 2000. Geology of Utah’s Parks and Monuments. Publishers Press: 37-59

• National Park Service: Bryce Canyon National Park: Natuur en Geologie – Hoodoos (aangepaste publiek domein tekst)
• Hoodoos (Erdpyramiden – demoiselles coiffées) over de hele wereld