The pre-independence period
Het Indian National Congress kwam voor het eerst bijeen in december 1885, hoewel het idee van een Indiase nationalistische beweging die zich verzette tegen de Britse overheersing dateerde uit de jaren 1850. Gedurende de eerste decennia nam de Congress Party vrij gematigde hervormingsresoluties aan, hoewel velen binnen de organisatie radicaliseerden door de toegenomen armoede die gepaard ging met het Britse imperialisme. In het begin van de 20ste eeuw begonnen elementen binnen de partij een politiek van swadeshi (“van ons eigen land”) te onderschrijven, die de Indiërs opriep om geïmporteerde Britse goederen te boycotten en die in India gemaakte goederen bevorderde. In 1917 begon de “extremistische” zelfbestuurafdeling van de groep, die het jaar daarvoor was opgericht door Bal Gangadhar Tilak en Annie Besant, aanzienlijke invloed uit te oefenen door de diverse sociale klassen van India aan te spreken.
In de jaren ’20 en ’30 begon de Congrespartij, geleid door Mohandas (Mahatma) Gandhi, te pleiten voor geweldloze non-coöperatie. De nieuwe verandering in tactiek werd bespoedigd door het protest tegen de als zwak ervaren constitutionele hervormingen van begin 1919 (Rowlatt Acts) en de manier waarop Groot-Brittannië deze doorvoerde, alsmede door de wijdverbreide verontwaardiging onder de Indiërs als reactie op het bloedbad onder burgers in Amritsar (Punjab) in april van dat jaar. Veel van de burgerlijke ongehoorzaamheidsacties die volgden werden uitgevoerd door het in 1929 opgerichte All India Congress Committee, dat pleitte voor het ontduiken van belastingen als protest tegen de Britse overheersing. Opmerkelijk in dat verband was de zoutmars in 1930 onder leiding van Gandhi. Een andere vleugel van de Congrespartij, die geloofde in werken binnen het bestaande systeem, deed in 1923 en 1937 mee aan de algemene verkiezingen als de Swaraj (Home Rule) Party, met vooral in het laatste jaar succes: ze wonnen 7 van de 11 provincies.
Toen in 1939 de Tweede Wereldoorlog uitbrak, maakte Groot-Brittannië India oorlogszuchtig zonder de gekozen Indiase raden te raadplegen. Deze actie wekte de woede op van Indiase ambtenaren en zette de Congress Party ertoe aan te verklaren dat India de oorlogsinspanningen niet zou steunen zolang het geen volledige onafhankelijkheid had verkregen. In 1942 organiseerde de organisatie massale burgerlijke ongehoorzaamheid ter ondersteuning van de eis dat de Britten “India zouden verlaten”. De Britse autoriteiten reageerden met de gevangenneming van de gehele leiding van de Congrespartij, met inbegrip van Gandhi, en velen bleven in de gevangenis tot 1945. Na de oorlog nam de Britse regering van Clement Attlee in juli 1947 een onafhankelijkheidswet aan, en de onafhankelijkheid werd de volgende maand bereikt. In januari 1950 werd India’s grondwet als onafhankelijke staat van kracht.