Lawrence Welk

Het kan wel of niet waar zijn dat Lawrence Welk de populairste easy listening-artiest aller tijden is, maar het is moeilijk iemand te bedenken die zo prominent met het genre wordt geassocieerd. Welk’s langlopende TV variété show was een groot succes in zijn tijd, en blijft een blijvende favoriet in herhalingen. En terwijl Welk veel platen opnam, werd zijn echte muzikale nalatenschap opgebouwd door de verbeten onschuldige, heilzame esthetiek van zijn show. Hij was een onwaarschijnlijke televisiester — zijn dikke Duitse accent en stijfheid op de camera zouden voor veel andere presentatoren een verlammende handicap zijn geweest. Toch was Welk geliefd ondanks – of misschien juist dankzij – die beperkingen, vooral omdat hij zijn publiek kende en goed lette op wat het wilde. In het proces, creëerde hij een stal van bekende artiesten wiens regelmatige optredens gretig werden verwacht door zijn kijkers. Eisend en bijzonder, zette Welk hen door strenge repetities, en dwong hij op agressieve wijze de onschuldige, niet-bedreigende toon af die de show zo smakelijk maakte voor kijkers van alle leeftijden. Voor mensen die zichzelf ook maar enigszins als hip beschouwden, maakte die toon Welk’s naam tot synoniem voor onopgesmukt amusement, en een gemakkelijk doelwit voor spot. Hij en zijn acts werden vaak afgedaan als hopeloos vierkant, om beurten pluizig of sentimenteel, en een afspiegeling van een geïdealiseerde zuiverheid die nergens echt bestond. Hij werd ook bekritiseerd omdat er zo weinig minderheden in de show te zien waren, wat nog een symptoom lijkt te zijn van de knieval voor het blanke Midden-Amerika. Toch heeft dat essentiële conservatisme geholpen om The Lawrence Welk Show een verbazingwekkend blijvende aantrekkingskracht te geven; nadat het zijn netwerkslot verloor, bracht het meer dan een decennium door in syndicatie met groter succes dan ooit, en vond nieuw leven toen de herhalingen de belangrijkste bron van inkomsten werden voor veel publieke televisiestations in het hele land.

Welk werd geboren op 11 maart 1903, in het kleine, zwaar Duitse stadje Strasburg, ND. Zijn ouders waren gevlucht voor de onrust in Elzas-Lotharingen, het betwiste grensgebied tussen Duitsland en Frankrijk, en vestigden zich op een kleine boerderij aan de rand van de stad. Als één van acht kinderen ging Welk in de vierde klas van school om op de boerderij te werken, en tot zijn tienerjaren sprak hij bijna alleen maar Duits. Hij leerde polka muziek spelen op zijn vaders accordeon, en op 13-jarige leeftijd begon hij professioneel op te treden op plaatselijke dansavonden en sociale evenementen. Vier jaar later overtuigde hij zijn vader om een eigen accordeon voor hem te kopen; in ruil beloofde hij om tot zijn 21ste op de boerderij te werken en al zijn muzikale inkomsten tot dan toe aan de familie te geven.

Toen hij 21 werd, begon Welk full-time met muziek en speelde in verschillende polka- en vaudeville-achtige bands in de omgeving. Uiteindelijk vormde hij zijn eigen kwartet, het Lawrence Welk Novelty Orchestra, en in 1927 besloot hij naar het zuiden te gaan, naar New Orleans, op zoek naar werk. Onderweg stopte de groep in Yankton, SD, en werd hen een deal van één week aangeboden om op te treden op de lokale radio; ze waren zo’n succes dat ze een contract voor onbepaalde tijd kregen. Welk’s band bleef de volgende tien jaar in Yankton en speelde zowel lokaal als door het hele Midwesten; ze ondergingen verschillende naamsveranderingen, waaronder de Hotsy Totsy Boys, het Honolulu Fruit Gum Orchestra, en de Biggest Little Band in America.

In 1937 verhuisde Welk de groep naar Omaha, en al snel groeide de groep uit tot een tienkoppige groep, die swingende dansmuziek speelde in de zogenaamde “sweet band” stijl. Een optreden in 1938 in het William Penn Hotel in Pittsburgh was voor een fan aanleiding om Welk’s lichte, sprankelende muziek te vergelijken met champagne, en Welk nam vanaf dat moment het label over en beschreef zijn geluid als “champagne muziek”. In 1940, op het hoogtepunt van het big-band tijdperk, verzekerde Welk zich van een boeking voor zijn groep in de Trianon Ballroom in Chicago; het bleek zo’n succes dat Welk zijn familie naar Chicago verhuisde en er uiteindelijk tien jaar resideerde. De tanende populariteit van big bands dwong Welk vervolgens om weer op tournee te gaan om de eindjes aan elkaar te knopen. In 1951 maakte hij een succesvol optreden in een late-night TV show in Los Angeles. Het idee om bij de televisie te gaan werken sprak tot zijn verbeelding, en leidde ertoe dat hij het jaar daarop naar L.A. verhuisde.

The Lawrence Welk Show maakte zijn nationale debuut in 1955 als een midseason vervanging op ABC. In de daaropvolgende jaren kreeg het genoeg aanhang om een van de meest populaire programma’s van het netwerk te worden. Welk’s vaak herhaalde “wunnerful, wunnerful” en “ah-one and-a two” werden de slogan van de show. De kenmerkende visuele stijl was opgebouwd rond low-budget kartonnen rekwisieten, felle pastelkleuren, en bellenblaasmachines. Welk speelde de rol van gastheer en bandleider, en vulde zijn speellijst met aangename arrangementen van bekende standaards en pophits. De nadruk lag altijd op liedjes die zijn publiek al zou herkennen, hoewel hij en muzikaal directeur George Cates ook komische nieuwkomersliedjes en de polkamuziek waarmee Welk was opgegroeid ten gehore brachten. Welk bouwde een solide basis op van vaste artiesten, waarvan de bekendste waren: accordeonist/assistent-dirigent Myron Floren, ragtime pianiste Jo Ann Castle, zanggroep de Lennon Sisters, dixieland-klarinettist Pete Fountain, Ierse zanger Joe Feeney, tapdanser Arthur Duncan (de enige Afro-Amerikaanse vaste danser in de show), danser en voormalig Mouseketeer Bobby Burgess (die een opeenvolging van vrouwelijke danspartners had), en een zangeres die de naam Champagne Lady kreeg.

Welk vestigde al vroeg zijn reputatie als een keiharde disciplinair. Hij stond nooit toe dat komieken in de show verschenen, uit angst dat er een schuine mop doorheen zou glippen, en hij weigerde alcohol- en sigarettenproducten als sponsors. In 1959 ontsloeg hij de eerste Champagne Lady, Alice Lon, omdat ze tijdens een uitzending te veel haar benen liet zien. Geërgerde kijkers schreven om te protesteren tegen het ontslag, en Welk probeerde haar terug in dienst te nemen, maar dat wilde ze niet; haar vervangster was Norma Zimmer, die nog geruime tijd bij de show bleef. De vrouwelijke danspartners van Burgess waren onderworpen aan dezelfde grillen, en Fountain – misschien wel de meest getalenteerde vaste danser – vertrok naar verluidt na wat Welk een ongepast opgefrist kerstlied vond. Problematischer voor sommige moderne kijkers is misschien de verwaterde behandeling van etniciteit in de show; hoewel niet echt aanstootgevend voor zijn tijd, zouden sommige etnische themashows naar hedendaagse maatstaven als gênant worden beschouwd, en de maniertjes van danser Duncan kwamen in het nieuws toen het tijdperk van de burgerrechten aanbrak.

Tussen had Welk een productieve carrière als platenartiest opgebouwd. In zijn begindagen had hij platen uitgebracht, maar natuurlijk bereikte hij een heel nieuw plateau toen hij eenmaal de macht van de televisie achter zich had. Tussen 1956 en 1963 bereikten 19 van Welk’s LP’s de Top 20, en tien daarvan haalden de Top 10. Welk bereikte zijn grootste populariteit op plaat bij het Dot label in het begin van de jaren ’60, aangevoerd door de grote instrumentale hit “Calcutta,” die zijn enige nummer één — en, wat dat betreft, Top Tien — single werd in 1961. De bijbehorende LP met dezelfde naam bereikte ook de eerste plaats, en nog vijf albums — Last Date, Yellow Bird, Moon River, Young World, en Baby Elephant Walk en Theme From the Brothers Grimm — haalden de volgende twee jaar de Top Tien. Hoewel Welk die succesreeks nooit heeft geëvenaard, bleef hij tot 1973 regelmatig albums uitbrengen.

In 1971 annuleerde ABC The Lawrence Welk Show, omdat de doelgroep te oud werd om nog aantrekkelijk te zijn voor adverteerders. Welk verzekerde zich snel van een syndicatie deal die zijn show op meer dan 200 stations in het hele land bracht, en bleef het produceren tot 1982. Naarmate de jaren ’70 vorderden, gingen veel van de oude artiesten met pensioen of verhuisden ze, om te worden vervangen door soortgelijke acts die in wezen de lang gevestigde blauwdruk van de show volgden. Maar ook al waren er minder individuele uitblinkers, de show vulde nog steeds een publieksniche die anders grotendeels genegeerd werd. Na zijn pensionering in 1982 vestigde Welk zich in Santa Monica, CA, en richtte al snel een combinatie resort/rusthuis op, de Lawrence Welk Country Club Village, in Escondido. Hij verwierf ook een enorme catalogus van muziekuitgeverijen, evenals andere onroerend goed bezittingen.

Vanaf 1987 begonnen sommige publieke televisiestations herhalingen van The Lawrence Welk Show uit te zenden, tot groot genoegen van een oudere kijkerskring. Naarmate de jaren ’90 vorderden, ging de publieke omroep steeds meer vertrouwen op The Lawrence Welk Show als een belangrijke geldmaker tijdens geldinzamelingsacties, waardoor de beschikbaarheid en populariteit ervan ook na het overlijden van Welk gewaarborgd bleef: hij stierf aan een longontsteking op 17 mei 1992. De band die hij ooit leidde bleef optreden in het Champagne Music Theater in Branson, MO.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *