Na bijna een decennium van door de federale overheid gefinancierde premieprogramma’s, werden grizzlyberen in 1951 officieel “uitgeroeid” verklaard in Colorado. Dus toen Ed Wiseman in 1979 door een grizzly werd aangevallen en verscheurd in de San Juan Wilderness in het zuidwesten van Colorado, waren de mensen stomverbaasd – niet in de laatste plaats Wiseman zelf.
Wiseman, die in die tijd op jacht was met een boog, was aan het jagen op elanden. Hij liep door het bos toen hij naar eigen zeggen geritsel hoorde en opkeek naar een grizzlybeer van 400 pond, die op 30 meter afstand op hem af kwam stormen.
“Ik wist hoe een grizzlybeer eruitzag,” vertelde Wiseman in 2012 aan het lokale nieuws CBS in Denver. “En toen deze beer op me af kwam, wist ik dat aan de bult in de rug en de breedte en platheid van de kop.”
Hij hief zijn boog om te schieten, maar werd op de grond geslagen voordat hij kon trekken en de beer zat bovenop hem. Hij greep zijn rechterbeen in zijn massieve kaken en begon hem rond te zwiepen als een lappenpop. Wiseman herinnert zich dat hij zijn vlees hoorde verscheuren. Hij krulde zich op tot een bal en probeerde dood te spelen, maar hij wist dat als hij niet snel iets zou doen, het niet lang meer een act zou zijn.
Op dat moment zag hij de pijl op de grond liggen. Hij greep hem – zijn laatste kans – en stootte hem zo hard als hij kon omhoog, rechtstreeks in de halsslagader van de beer en daarna nog een keer, in zijn hart.
Wiseman overleefde de aanval, maar de grizzly had minder geluk.
Voor zover iemand weet of vermoedt, was dit de laatste grizzlybeer die in Colorado leefde. Sindsdien zijn zwarte beren het enige lid van het Ursus-geslacht dat in de wildernissen van Colorado rondloopt.
Het Center for Biological Diversity (CBD) hoopt daar echter verandering in te brengen. In juni 2019 spande de non-profit conservancy-organisatie een rechtszaak aan tegen de Trump-administratie om het federale herstelplan voor grizzlyberen uit te breiden en te updaten. Het plan werd voor het eerst opgesteld in 1993, maar is sindsdien niet meer bijgewerkt met nieuwe wetenschappelijke gegevens of gegevens over grizzly’s. En de CBD zegt dat het tijd is om dat te veranderen.
“De laatste vermelding van de Fish and Wildlife Service die we hebben gezien, was in hun statusrapport van 2011. Daarin zeggen ze dat ze moeten kijken naar andere gebieden voor herintroductie,” zegt Andrea Zaccardi, senior advocaat voor de CBD. “Colorado werd genoemd met een aantal andere staten en dat was het laatste wat we zagen van de Fish and Wildlife Service die stappen erkende of ondernam om grizzlyberen terug te krijgen.”
In december tekende een federale rechter in Montana een bevel dat deze claim oploste, en de United States Fish and Wildlife Service (USFWS) verplichtte om de status van grizzlyberen in maart 2021 opnieuw te bekijken.
Historisch gezien strekte het verspreidingsgebied van deze enorme beesten zich uit van Californië tot de Great Plains, van Alaska helemaal tot in Mexico (waar je nog steeds geruchten over el oso plateado kunt horen rondzwerven in landelijke cantina’s). Tegenwoordig komt de grizzly volgens Zaccardi nog maar in 5% van zijn historische verspreidingsgebied voor.
“Wetenschappers schatten dat er vroeger ongeveer 50.000 grizzlyberen waren in de onderste 48,” zegt Zaccardi. “
In een rapport van de USFWS over het historische verspreidingsgebied van grizzlyberen wordt geconcludeerd dat er “overvloedig leefgebied” voor grizzlyberen overblijft in Colorado’s San Juan Mountains – een gebied van ongeveer 5.746 vierkante mijl in het zuidwesten van de staat. Een gebied, zo stelt de CBD, waar geen grizzly’s meer voorkomen als gevolg van een agressief premieprogramma dat in de jaren ’40 en ’50 door de FBI werd gefinancierd.
Het is een argument met diepe parallellen met het argument rond het herstel van de wolf in Colorado. En, misschien niet verrassend, veel van de wetenschap die wordt gebruikt om het herstel van de grizzly te rechtvaardigen en te ondersteunen is dezelfde die wordt gebruikt door voorstanders van wolven in de staat.
“Grizzlyberen zijn roofdieren,” wijst Zaccardi erop.
Het is de ‘keystone predator’ theorie – roofdieren zoals beren en wolven hebben een cascade-trofisch effect in elk ecosysteem waar ze in voorkomen. Ze jagen op de zwakste individuen in een kudde; de zieken en de ouderen, en oefenen zo een gezonde druk uit op de herbivoorpopulaties. Dat zorgt voor een gezonde plantengroei, die schaduw, beschutting en voedsel voor kleinere dieren oplevert; en schaduw houdt het water koel, waardoor vispopulaties worden beschermd en verdamping wordt voorkomen.
Zaccardi wijst op een artikel dat is gepubliceerd in het tijdschrift Biological Conservation, waarin onderzoekers van de Oregon State University historische gegevens van vijf verschillende nationale parken hebben geëvalueerd, waarbij ze de populaties van roofdieren en hun prooien (zoals herten, schapen, elanden en elanden) en de gezondheid van de plaatselijke fauna hebben gevolgd. Zij concludeerden dat “de afwezigheid van grote roofdieren niet alleen de structuur, samenstelling en functie van inheemse plantengemeenschappen kan veranderen, maar ook hoe deze gemeenschappen reageren op verstoringsregimes.”
Het artikel eindigt met een nadruk op een nationale behoefte aan ecologisch herstel van “door herbivoren beïnvloede ecosystemen” in de hele VS.
“Grizzlyberen eten ook veel insecten en wortels en boomzaden,” zegt Zaccardi, die eraan toevoegt dat de beren die via hun uitwerpselen verspreiden. “Dus grizzlyberen helpen ook echt bij het bevorderen van een gezonde plantengroei.”
De tegenargumenten tegen het herstel van grizzlyberen in Colorado zijn natuurlijk ook niet onbekend: veeboeren zouden er kapot van zijn, jagers zouden moeten concurreren met grizzlyberen om elanden en herten te vangen, jachtopzieners zouden zonder werk komen te zitten en huisdieren van mensen zouden een veel groter risico lopen om aangevallen te worden, zelfs in hun achtertuin.
Er is echter één opmerkelijk verschil met het wolvendebat: Aanvallen van grizzlyberen komen in de natuur veel vaker voor en zijn veel gevaarlijker dan wolvenaanvallen. In Noord-Amerika zijn er in de afgelopen 75 jaar slechts twee geverifieerde, dodelijke aanvallen op wilde wolven geweest. Ter vergelijking: sinds 2000 hebben beren in Noord-Amerika 48 mensen gedood, zo blijkt uit gegevens van KTUU in Alaska.
Grizzlyberen hebben niet voor niets de Latijnse naam Ursus arctos horribilis gekregen. Deze beren zijn altijd chagrijnig, zegt Scott Rockholm, een inwoner van Idaho en organisator van Anti-Wolf Colorado, een groep westerlingen die wil voorkomen dat wolven “voet aan de grond krijgen in Colorado”.
“Als iemand die tussen grizzlyberen en wolven leeft, kan ik zeggen dat het ellendig is,” zegt hij. “Ik heb drie opgroeiende dochters. Ze kunnen niet eens zelf de oprit af fietsen.”
Rockholm heeft zijn twijfels over de roofdier-theorie, ondanks het onderzoek dat de professionele biologen naar dit onderwerp hebben gedaan. Hij noemt het zelfs “absolute onzinwetenschap”.
Anecdotisch beschrijft hij hoe grizzlyberen de inheemse populaties van herten, elanden en elanden in Idaho decimeren. Hij vertelt een verhaal over een familie elanden die elk jaar op zijn landgoed overwinterde, maar die nu zijn gedood of weggereden door grizzly’s; en een ander verhaal over hoe zijn paarden zo getraumatiseerd raakten door de stress van het leven met grizzly’s dat ze “onberijdbaar” werden.
Daar komt bij dat de wildernissen van Colorado veel drukker zijn dan die van Idaho, Montana of Wyoming, waar grizzly’s nog vrij rondlopen.
“In Colorado heb je veel meer recreanten die naar plekken gaan, midden in wat ‘berenland’ zou zijn,” zegt Rockholm. “
En door de decennialange uitroeiing van grizzly’s hebben de inwoners van Colorado over het algemeen niet zo’n goed gevoel voor de veiligheid van beren. Daarom nemen de mens- beer conflicten in de staat al toe: Mensen gaan niet voorzichtig met hun afval om, zwarte beren komen erin terecht en na verloop van tijd beginnen sommigen een verminderde angst voor mensen te krijgen. Dit loopt zelden goed af voor de beer: Alleen al in 2019 heeft Colorado Parks and Wildlife 92 zwarte beren geëuthanaseerd.
Op plaatsen als Montana, Wyoming, Idaho en Alaska, waar grizzlies vrij rondlopen, zijn berenbussen essentieel voor rugzak- of kampeertochten; kampeerders moeten hun eten weg van hun kampeerplaatsen koken; mensen dragen berenspray of handgeweren en maken lawaai als ze door het bos lopen.
Dat zou de norm moeten worden in het San Juan-gebergte als grizzly’s daar zouden worden teruggevonden – mensen zouden hun gewoonten buitenshuis moeten veranderen. Zaccardi, die ook in Idaho woont, denkt echter dat dit een uitdaging is die gemakkelijk overwonnen kan worden.
“Ik denk dat met de juiste voorlichting vóór de herintroductie, mensen heel snel en gemakkelijk kunnen leren hoe ze met grizzly’s kunnen samenleven,” zegt ze.
Het statusrapport over de grizzly’s dat de Montana federale rechter van USFWS heeft geëist, wordt pas in maart 2021 verwacht. En zelfs als dat de USFWS ertoe aanzet om het herstel van grizzlyberen in delen van hun historische verspreidingsgebied te heroverwegen – zelfs als de rechtszaak van de CBD tegen de regering-Trump om het herstelplan voor grizzlyberen uit te breiden en te actualiseren uiteindelijk succesvol is – zal het nog heel lang duren voordat grizzlyberen weer naar Colorado worden gebracht.
Tenzij, natuurlijk, de grizzlyberen op eigen houtje terugkeren – in tegenstelling tot Colorado’s onlangs teruggekeerde wolvenroedel, die zijn intrek heeft genomen in het noordwesten van de staat. Recente ooggetuigenverslagen suggereren dat de roedel al een wolfspup heeft, wat bewijst dat inheemse bewoners soms niet wachten tot mensen hun thuiskomst wettelijk vastleggen.