Stel je eens voor dat je de slankste, gemeenste, snelste roofzuchtige haai wilt maken die de oceaan ooit heeft gezien. Je zou kunnen beginnen met een glad, dun, torpedovormig lichaam en daar enkele supersterke spieren aan toevoegen, verbonden met een krachtige staart. Als klap op de vuurpijl voeg je een puntige snuit toe die als glas door het water kan snijden.
Gefeliciteerd, mijn vriend, je hebt zojuist een makohaai ontworpen. Deze gekke dieren zijn de snelste haaien die er bestaan, met een snelheid van maar liefst 60 mijl per uur. Maar dat is niet het enige leuke aan ze, lees verder voor meer!
Wat is een mako haai?
Mako haaien zijn een andere onopvallende grijze haai. Ze hebben geen mooie huidpatronen, maar wat ze missen aan versiering maken ze goed met een raketvormig lichaam, meestal tussen de 2 en 3 meter lang. Ze hebben grote tanden, zo groot zelfs, dat ze nog uitsteken als de haai zijn bek sluit!
Makohaaien zijn er in twee soorten: de kortvinmakreelhaai (Isurus oxyrinchus) en de langvinmakreelhaai (Isurus paucus). De kortvinmakreelhaai is verreweg de meest voorkomende soort.
Het is onwaarschijnlijk dat je de langvinmakreelhaai tegenkomt, maar als je hem tegenkomt, prijs jezelf dan gelukkig. Wetenschappers weten nog niet veel over deze specifieke haaiensoort. Men denkt dat ze diep in de oceaan leven, wat zou kunnen verklaren waarom haaienwetenschappers (met hun boten aan de oppervlakte) niet gemakkelijk bij ze kunnen komen om ze te bestuderen.
De biologie van de makohaai maakt hem tot een snelheidsmachine.
Makohaaien hebben naast de vorm van hun lichaam nog een heleboel andere biologische kenmerken die ze tot haaien-snelheidskampioenen maken. Ze bezitten twee stel spieren aan de zijkanten van hun lichaam, die als zuigers werken om hun staart heen en weer te bewegen. Hoe snel en wendbaar ze zijn, kunt u in deze video zien:
Deze krachtige spieren maken ook gebruik van tegenstroomwarmtewisselaars, een uniek kenmerk dat ook voorkomt bij soorten als zalmhaaien en haringhaaien. Dit is een unieke manier om de bloedvaten van en naar de koude delen van het lichaam (zoals de vinnen) naast de bloedvaten van en naar de warme delen van het lichaam (zoals het hart) te leggen
Door deze twee sets bloedvaten – koud en warm – naast elkaar te leggen, kan de haai de warmte van zijn eigen lichaam vasthouden, zodat zijn spieren een warme stimulans krijgen. Warme spieren betekenen efficiëntere spieren, zodat de haai nog sneller kan bewegen! In feite is de mako een van de weinige haaiensoorten ter wereld die warmbloedig is, dankzij de tegenstroomwarmtewisselaars.
Waar leven makohaaien?
Stel je een band voor met het midden rond de wereld op de evenaar. Dat is het territorium van de mako. Ze leven het liefst in de pelagische biome (d.w.z. de open oceaan), dus het is niet waarschijnlijk dat je deze jongens tegenkomt, tenzij je ver van de kust bent.
Makohaaien bewegen zich graag en veel. Van sommige makohaaien is vastgesteld dat ze vaker door de oceaan stuiteren dan een flipperkast.
Hoe gaat het met de makohaaienpopulatie?
Zowel de kortvinmakreel als de langvinmakreel zijn volgens de IUCN geclassificeerd als kwetsbaar. Dat betekent dat makohaaien als geheel nog maar één stap verwijderd zijn van bedreiging.
Net als hun neven, de haringhaaien, zijn makohaaien een populair doelwit voor de visserij. Ze hebben uitstekend vlees en door de acrobatische manoeuvres die ze onder water kunnen uitvoeren, leveren ze een geweldig gevecht.
De leden van de Verenigde Naties zijn het eens geworden over bepaalde regels voor makohaaien in het kader van de Overeenkomst inzake de instandhouding en het beheer van de grensoverschrijdende en de over grote afstanden trekkende visbestanden van 1995 (UNFSA; zeg dat tien keer snel), maar de meeste landen houden zich nog niet aan deze regels. De regels voor de instandhouding van makreelhaaien zijn nogal versnipperd, afhankelijk van het land waar je je bevindt (of in de buurt daarvan).
Omdat makreelhaaien zo vaak migreren, is het moeilijk om de populatie in een bepaald gebied in de gaten te houden en consequente regels te hanteren. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als een haai in Brazilië besluit om op een sunset cruise naar de Verenigde Staten te gaan, waar heel andere regels gelden? Helaas blijven makohaaien niet binnen de grenzen van de wateren van de landen waar ze zijn geboren.
Er zijn nog veel meer factoren die er de oorzaak van zijn dat de makohaaienpopulaties zo laag zijn, en één daarvan is slechte wetenschappelijke informatie.
Het is belangrijk voor wetenschappers om de leeftijd van de haaien te weten, zodat ze deze informatie kunnen verwerken in modellen die duurzame vangstcijfers opleveren. Wetenschappers dachten vroeger dat makohaaien twee groeiringen per jaar in de wervels aanlegden, die zij gebruiken om de leeftijd van de haaien vast te stellen. Onlangs hebben zij echter ontdekt dat zij in feite één groeiring per jaar afzetten, net als normale haaien. Dit betekent dat een haai met 30 groeiringen niet 15 jaar oud is; hij is in feite 30 jaar oud. Alle makohaaien waarvan wetenschappers de leeftijd hebben bepaald, zijn in feite twee keer zo oud als we dachten! Dit betekent dat de modellen onnauwkeurige gegevens geven die mogelijk schadelijk zijn voor de populatie.
Gelukkig hebben makohaaien een vrij groot vermogen om te herstellen van een lage populatiegrootte. Vrouwelijke makohaaien kunnen elke drie jaar 10 tot 18 jongen baren – dat zijn heel wat kleine haaien! Nu hebben we alleen nog betere, meer consistente regels nodig in de verschillende landen om de haaien in staat te stellen te profiteren van dit inherente vermogen om snel te groeien, en dan hoeven we ons geen zorgen meer te maken over lage mako haaienpopulaties.