De laatste twee afleveringen van Neon Genesis Evangelion zijn behoorlijk berucht; deze twee afleveringen zijn misschien wel de meest opmerkelijke voorbeelden van “Man, dat ging geweldig maar ze hebben het einde echt verknald” in de anime-geschiedenis. Ze waren zelfs zo controversieel dat de maker van de show, Hideaki Anno, en de studio, Gainax, twee films hebben uitgebracht, Death & Rebirth en End of Evangelion, om het einde een beetje te “vervangen”. En hoewel ik een fan ben van End of Evangelion, vind ik de laatste twee afleveringen van NGE niet zo’n grote ramp. Ik ben eigenlijk best wel gecharmeerd van het verhaal dat ze proberen te vertellen, hoe wreed, zielsverpletterend triest het ook is.
Maar laat ik eerst even ingaan op het feit dat Anno daadwerkelijk doodsbedreigingen heeft ontvangen nadat NGE was afgelopen. Ik zal niet proberen dat af te doen met een “Wauw, werden mensen ZO kwaad?”, want er is geen grapje over te maken. Dat is zowat het ergste wat je kan doen als je anime serie niet eindigt zoals jij het wil. Iemand bedreigen met schade omdat hun idee van wat hun fictieve creatie zou moeten zijn niet overeenkomt met het jouwe is onmenselijk. We zijn beter dan dat, als een soort.
Maar terug naar NGE.
Gainax
In aflevering 25 begint het Human Instrumentality Project en zien we een Shinji die wordt geteisterd door verdriet en zelfhaat, nog meer dan anders. Dan worden hij en de andere hoofdpersonen geconfronteerd met hun redenen van bestaan.
Nu, deze vraag heeft hen gedurende de hele Evangelion geplaagd, waar de personages niet alleen blindelings naar antwoorden grijpen, maar naar alles zoeken om zich aan vast te klampen. Het bestaan is een mysterie voor hen, en hun constante staat van “Waarom ben ik hier of doe ik dit allemaal?” heeft ertoe geleid dat ze niet in staat zijn om connecties met anderen te maken of emotioneel vooruitgang te boeken op een gezonde manier.
Het Human Instrumentality Project, natuurlijk, omvat alle zielen van elke persoon die samensmelten in één collectief bewustzijn. Voor Shinji klinkt dit eigenlijk geweldig, omdat zijn hele werkelijkheid er een is van depressie, eenzaamheid en pijn. Maar zelfs dan nog, worstelt hij met vragen over zijn waarde. Zelfs wanneer zijn “wereld” in een leegte van niets verandert, probeert hij nog steeds de waarheid over zichzelf te achterhalen. Dan vinden we zijn alternatieve realiteit, waar alles een onderdeel is geworden van een maffe, schoolgaande komedie en Shinji niet langer een EVA piloot is, maar in plaats daarvan een veel “normalere” rol vervult.
Toen, eindelijk, krijgen we Shinji die besluit om van zichzelf te houden, terwijl de cast om hem heen staat en hem “Gefeliciteerd” vertelt. Shinji bedankt iedereen en Evangelion eindigt. Als je Evangelion niet hebt gezien: Ja, zo eindigt het echt.
Gainax
Nu, ik denk dat mensen hier vooral om twee redenen teleurgesteld over zijn: 1) Het hoofdonderwerp wordt niet echt gebruikt voor een reis door Shinji’s mentale toestand, en 2) het is niet de dramatische “derde inslag” die lijkt te zijn voorspeld. Het is geen explosieve finale vol EVA gevechten en de wereld die in een apocalyps wordt geworpen. in plaats daarvan zijn het de thema’s van de show gefilterd door Shinji. En omdat Shinji een groot deel van NGE niet enthousiast deelneemt aan zijn eigen verhaallijn, lijkt dit een domper.
Hoewel, het is eigenlijk heel passend. Het was nooit de bedoeling dat Shinji’s personage zou eindigen met het op dramatische wijze overstijgen van zijn gebreken of zwakheden. Het is niet typisch in dat opzicht. In plaats daarvan is Shinji die “vrede” vindt in een alternatieve realiteit waarin iedereen hem feliciteert, een beklemmend soort optimisme; het is precies het tegenovergestelde van wat hij zich de hele tijd van zijn leven heeft voorgesteld – een bestaan waarin iedereen de hele tijd door hem in de steek wordt gelaten, een bestaan waarin hij voortdurend in de claustrofobische put van de reuzenrobot wordt geduwd om redenen die hij nooit helemaal zal kunnen bevatten.
Credit: Netflix
NGE is nooit gegaan over het vinden van geluk. In plaats daarvan gaat het om het vinden van een doel. Geluk en liefde zijn wankele constructies die niemand helemaal begrijpt. Dit betekent dat Shinji die “van zichzelf begint te houden” en dan plotseling op een vredig rif zit, onder een stralende hemel, en door iedereen wordt toegejuicht, een boosaardig en verwrongen einde is. Het is doelloos geluk. Het is het tegenovergestelde van wat Shinji altijd heeft gewild.
Maar Shinji weet dat niet. Hij is een karakter dat niet echt weet hoe liefde te uiten of geliefd te zijn, dus voor hem om zich voor te stellen dat een oppervlakkige “Je hebt het gedaan, Shinji!” reactie “van zichzelf houden” is, maakt alles nog triester. En wat is een betere manier om NGE te eindigen dan met het meest existentieel deprimerende ding ooit?
Maar dat is slechts mijn mening.
De standpunten en meningen in dit artikel zijn van de auteurs, en komen niet noodzakelijk overeen met die van SYFY WIRE, SYFY, of NBC Universal.