Het bloed bestaat uit bloedcellen in een vloeistof die plasma heet. Bloedcellen worden gemaakt in het beenmerg. Beenmerg is het zachte, sponsachtige gebied binnenin de meeste botten.
Bloed
Bloed is een mengsel van plasma en bloedcellen. Plasma bestaat voor het grootste deel uit water, maar bevat ook eiwitten, zouten, vetten en suiker (glucose). Bloed vervoert zuurstof, kooldioxide, voedingsstoffen, afvalproducten, cellen en hormonen. Het maakt deel uit van de bloedsomloop, waartoe ook het hart en de bloedvaten behoren. Het bloed testen is voor artsen een gemakkelijke manier om naar tekenen van ziekte te zoeken en de behandeling van ziekte te beheren.
Soorten bloedcellen
Er zijn 3 soorten bloedcellen – rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes.
Rode bloedcellen (erytrocyten) vervoeren zuurstof naar alle cellen in het lichaam. De zuurstof wordt naar de cellen vervoerd via een eiwit in de rode bloedcellen (hemoglobine genaamd). Hemoglobine is wat het bloed rood maakt. Het transporteert ook kooldioxide weg van de cellen, zodat het door de longen kan worden uitgeademd. Bijna alle cellen in het bloed zijn rode bloedcellen.
Witte bloedcellen (leukocyten) zijn een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem. Zij bestrijden infecties door het lichaam te verdedigen tegen bacteriën, virussen en andere ziektekiemen. De meeste witte bloedcellen van het lichaam bevinden zich buiten het bloed, in andere weefsels van het lichaam. Normaal zijn er maar heel weinig witte bloedcellen in het bloed.
Plaatjes (trombocyten) maken de bloedstolsel en helpen bloedingen stoppen. Als een bloedvat beschadigd is, reizen bloedplaatjes naar het gebied en klonteren samen.
Typen witte bloedcellen
Er zijn verschillende soorten witte bloedcellen. Elk type heeft een andere taak.
Lymfocyten maken antilichamen om infecties te bestrijden. Ze worden gevonden in de lymfeklieren, thymus, milt, amandelen, adenoïden en beenmerg. Ze worden ook gevonden in lymfeweefsel in andere delen van het lichaam, zoals de blindedarm, de dunne darm en andere delen van het spijsverteringsstelsel en het ademhalingsstelsel.
De 3 hoofdtypen lymfocyten zijn:
- B-cellen, die antilichamen maken om bacteriën, virussen en ander vreemd materiaal, zoals schimmels, te bestrijden
- T-cellen, die infecties bestrijden, abnormale cellen vernietigen en de immuunrespons controleren
- natural killer (NK)-cellen, die alle vreemde cellen aanvallen
Granulocyten bestrijden infecties en worden actief in reactie op weefselontsteking. De 3 belangrijkste soorten granulocyten zijn:
- neutrofielen, die infecties bestrijden door bacteriën te omringen en op te eten
- eosinofielen en basofielen, die bepaalde parasieten aanvallen en vernietigen en die worden geactiveerd tijdens een allergische reactie
Monocyten helpen infecties bestrijden door te veranderen in cellen die macrofagen worden genoemd, die vreemde indringers opeten, zoals bacteriën en afval van afstervende cellen.
Hoe bloedcellen worden gevormd
Bloedcellen worden gevormd via een proces dat hematopoëse wordt genoemd. Alle bloedcellen ontwikkelen zich uit jonge, onrijpe cellen die stamcellen worden genoemd. Stamcellen kunnen veranderen in de verschillende soorten cellen, afhankelijk van wat het lichaam nodig heeft. Stamcellen ontwikkelen zich en rijpen uit tot de verschillende soorten cellen door een proces dat differentiatie wordt genoemd.
Stamcellen
Stamcellen worden gevonden in het beenmerg, het bloed en het navelstrengbloed. Stamcellen ontwikkelen zich tot bloedcellen in het beenmerg. Wanneer de bloedcellen volgroeid zijn en in staat om te functioneren, verlaten ze het beenmerg en gaan ze over in het bloed.
Bij volwassenen worden de meeste stamcellen in het beenmerg gevonden. Stamcellen kunnen ook in kleinere hoeveelheden in de bloedbaan worden aangetroffen. Deze worden perifere bloedstamcellen genoemd. Navelstrengbloed bevat ook stamcellen, maar er zijn minder stamcellen dan in het beenmerg en het bloed.
Bloedcelontwikkeling
In het vroegste stadium van de bloedcelontwikkeling beginnen de stamcellen zich te ontwikkelen tot ofwel de lymfoïde cellijn ofwel de myeloïde cellijn. In beide cellijnen worden de stamcellen blasten, die nog onrijpe cellen zijn.
Lymfoïde cellijn
Lymfoïde stamcellen ontwikkelen zich tot lymfoblasten, die zich ontwikkelen tot lymfocyten. Lymfocyten zijn een type witte bloedcel. Lymfocyten helpen infecties te bestrijden en abnormale cellen te vernietigen.
Myeloïde cellijn
Myeloïde stamcellen ontwikkelen zich tot rode bloedcellen, bloedplaatjes en andere soorten witte bloedcellen (neutrofielen, eosinofielen, basofielen en monocyten). Rode bloedcellen vervoeren zuurstof naar alle weefsels van het lichaam. Bloedplaatjes vormen stolsels in beschadigde bloedvaten om bloedingen te stoppen.
Myeloïde progenitorcellen ontwikkelen zich tot 2 verschillende soorten witte bloedcellen – granulocyten en monocyten. Deze witte bloedcellen vernietigen bacteriën en andere vreemde indringers en helpen infecties te bestrijden.
Botmerg
Botmerg is het zachte, sponsachtige gebied binnenin de meeste botten. Het maakt bloedcellen aan.
Er zijn twee hoofdtypen beenmerg – rood en geel. In het rode beenmerg ontwikkelen zich stamcellen tot rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. In het gele beenmerg wordt vetweefsel opgeslagen.
Bij volwassenen bevindt het beenmerg dat de meeste bloedcellen aanmaakt zich in de heupbeenderen (botten van het bekken), schouderbeenderen (schouderblad), botten van de wervelkolom (wervels), ribben, borstbeen (borstbeen) en de schedel.