Necropsies, het equivalent van menselijke lijkschouwingen
In elk moordmysterie komt een scène voor waarin de lijkschouwer markeringen, blauwe plekken en verwondingen op het dode lichaam interpreteert om een tijd en doodsoorzaak vast te stellen.
Wat de meeste mensen niet weten, is dat een soortgelijk proces ook in de diergeneeskunde plaatsvindt. Necropsies, het equivalent van menselijke autopsies, worden uitgevoerd door zowel dierenartsen als gespecialiseerde veterinaire pathologen om de doodsoorzaak van een dier vast te stellen.
Dr. Ian Sprandel is een dierenarts met een specialisatie in pathologie aan de Universiteit van Illinois Veterinary Diagnostic Laboratory in Urbana. Als patholoog voert hij necropsies uit op dierpatiënten van het Veterinary Teaching Hospital van de universiteit en op dieren die worden opgestuurd vanuit klinieken, boerderijen en dierentuinen in de omgeving.
“Het doel van een necropsie is om een doodsoorzaak vast te stellen,” legt Dr. Sprandel uit. “Soms is dit een directe doodsoorzaak en soms is het een morbiditeit, wat betekent dat het dier daardoor geëuthanaseerd moest worden.”
Een grote uitdaging voor pathologen is het bepalen of veranderingen in het lichaam veroorzaakt zijn door de ziekte die de ziekte heeft veroorzaakt, of dat ze slechts incidenteel zijn. Oudere dieren zullen leeftijdsgebonden veranderingen vertonen, zoals cysten in de nieren of verlies van spiermassa. Sommige veranderingen zijn postmortale veranderingen, wat betekent dat ze van nature voorkomen in een overleden dier.
Necropsies, stap voor stap
Dr. Sprandel loopt met ons door een typische necropsie.
“Eerst voeren we een uitwendig onderzoek uit, vergelijkbaar met een lichamelijk onderzoek dat door een dierenarts in een kliniek wordt gedaan,” zegt hij. “Vervolgens maken we het lichaam systematisch open en onderzoeken we alle organen terwijl ze zich nog in de lichaamsholte bevinden. Dit helpt ons om verplaatste of verdraaide organen te zien. Daarna nemen we weefselmonsters van elk belangrijk orgaan.”
Deze weefselmonsters worden bewaard voor het geval verder onderzoek nodig is of de patholoog besluit het weefsel onder een microscoop te bekijken. Vaak worden tests gedaan op basis van bepaalde laesies of verwondingen die de patholoog in het lichaam ziet.
“Na het verzamelen van de monsters verwijderen we elk orgaan, onderzoeken we het oppervlak en snijden we het op regelmatige afstanden in om te kijken of er inwendige laesies zijn. Opnieuw worden monsters verzameld en bewaard, voor het geval ze later nodig zijn,” zegt Dr. Sprandel.
Deze monsters moeten in een speciale oplossing worden bewaard om te voorkomen dat het weefsel achteruitgaat, wat een diagnose zou kunnen veranderen of verijdelen.
“We zijn in staat om ongeveer 75 procent van de tijd met succes tot een diagnose te komen, gebaseerd op het onderzoeken van het lichaam, het bekijken van weefsel door een microscoop, en het uitvoeren van meer specifieke tests op basis van onze lijst met mogelijke doodsoorzaken,” meldt hij. “Dat betekent echter niet dat de andere 25 procent van de gevallen een complete mislukking zijn.”
Zelfs als een definitieve doodsoorzaak niet wordt bereikt, zijn pathologen in staat om veel mogelijke oorzaken uit te sluiten. Bovendien zijn er ziekten of sterfgevallen die helemaal geen letsel aan het lichaam veroorzaken, zoals bepaalde hartproblemen of vormen van epilepsie.
Er zijn ook letsels die de artsen regelmatig zien. “Bij jonge dieren zien we veel aangeboren afwijkingen, wat logisch is, want als een dier met een afwijking wordt geboren, zal het niet lang leven. Oude dieren hebben meestal neoplasie of leeftijdsgebonden aandoeningen, zoals nierfalen bij katten,” zegt Dr. Sprandel.
Voordelen van necropsies
Het laten doen van een necropsie is niet duur, gezien alle deskundige analyses en testen die erbij inbegrepen zijn. De prijzen liggen meestal tussen de $100 en $200. Eigenaren van gezelschapsdieren kunnen het stoffelijk overschot terugkrijgen voor de begrafenis of kunnen het lichaam laten cremeren na voltooiing van de necropsie.
Op de vraag of necropsies nuttig zijn, antwoordt Dr. Sprandel met een volmondig ja.
“Bij landbouwhuisdieren is het vaststellen van de doodsoorzaak belangrijk voor de gezondheid van de kudde – je wilt de rest van de dieren op de boerderij gezond houden.”
Voor eigenaren van kleine dieren kan het vaststellen van de doodsoorzaak helpen bij gemoedsrust. “Necropsie kan antwoorden en afsluiting bieden bij de plotselinge dood van een huisdier, of het kan eigenaren ervan verzekeren dat het inderdaad tijd was om een huisdier met een afnemende gezondheid te euthanaseren.”
Necropsies zijn ook erg belangrijk voor het monitoren van ziekten in een gemeenschap. Als pathologen een toename van een bepaalde bacterie of virus in de populatie waarnemen, kunnen zij dierenartsen waarschuwen en de preventieve behandeling van deze aandoeningen in de populatie opvoeren. Op die manier kan de necropsie van een huisdier dat aan een besmettelijke ziekte is bezweken, toekomstige huisdieren mogelijk hetzelfde lot besparen.
Een beetje morbide, maar lonend, en zelfs opwindend
Dr. Sprandel geeft toe dat het werk soms een beetje morbide kan zijn. “Maar het is een zeer lonende baan en het draagt exponentieel bij aan het veterinaire veld en de volksgezondheid,” zegt hij. “
Tijdens zijn tijd als arts-assistent pathologie heeft Dr. Sprandel necropsies uitgevoerd op verschillende diersoorten, waaronder stekelvarkens, meervallen, haviken, slangen, maki’s, padden en giraffen.
“Op een keer ontvingen we een overleden tijger voor necropsie. Het bleek dat de tijger nog leefde!”
Als u vragen heeft over necropsies, neem dan contact op met uw lokale dierenarts.
Door Danielle Engel
Foto in beeld door L. Brian Stauffer