Beschrijving
Partiële tromboplastinetijd (PTT) en geactiveerde partiële tromboplastinetijd (aPTT) worden gebruikt om op dezelfde functies te testen; bij aPTT wordt echter een activator toegevoegd die de stollingstijd versnelt en resulteert in een beperkter referentiebereik. De aPTT wordt beschouwd als een gevoeligere versie van de PTT en wordt gebruikt om de reactie van de patiënt op een heparinetherapie te volgen.
De aPTT-test wordt gebruikt om alle stollingsfactoren van de intrinsieke en gemeenschappelijke routes van de stollingscascade te meten en te evalueren door de tijd (in seconden) te meten die een stolsel nodig heeft om zich te vormen na toevoeging van calcium en fosfolipide-emulsie aan een plasmamonster. Het resultaat wordt steeds vergeleken met een controlemonster van normaal bloed.
De aPTT evalueert de factoren I (fibrinogeen), II (prothrombine), V, VIII, IX, X, XI en XII. (Uit een retrospectieve studie van Bachler et al blijkt dat bij ernstig zieke patiënten een factor XII-spiegel van 42,5% of minder leidt tot spontane verlenging van de aPTT).
Wanneer de aPTT-test wordt uitgevoerd in combinatie met de protrombinetijd (PT)-test, die wordt gebruikt om de extrinsieke en gemeenschappelijke routes van de stollingscascade te evalueren, is een verdere opheldering van stollingsdefecten mogelijk. Indien bijvoorbeeld zowel de PT als de aPTT verlengd zijn, ligt het defect waarschijnlijk in de gemeenschappelijke stollingsroute en wordt een tekort aan factor I, II, V, of X gesuggereerd. Een normale PT met een abnormale aPTT betekent dat het defect in de intrinsieke route ligt en dat een tekort aan factor VIII, IX, X, of XIII wordt gesuggereerd. Een normale aPTT met een abnormale PT betekent dat het defect in de extrinsieke route ligt en suggereert een mogelijke factor VII-deficiëntie.
Normale hemostase
Normale hemostase wordt bereikt wanneer er een evenwicht is tussen factoren die het stollen bevorderen en factoren die het oplossen van stolsels bevorderen. Na beschadiging van een bloedvat is de eerste reactie van het lichaam vaatvernauwing om het bloedverlies te beperken. Bij letsel aan kleine bloedvaten kan dit voldoende zijn om het bloeden te stoppen. Voor grote bloedvaten is echter hemostase vereist.
De primaire hemostase treedt binnen enkele seconden op en resulteert in de vorming van plaatjes op de plaats van het letsel.Vervolgens treedt de secundaire hemostase op, die bestaat uit de reacties van het plasma-coagulatiesysteem die resulteren in de vorming van fibrine. Het duurt enkele minuten voordat deze fase is voltooid. De geproduceerde fibrinestrengen versterken de primaire hemostatische plug.
In de eerste fase van de reacties, het intrinsieke systeem genoemd, vormen drie plasma-eiwitten, Hageman-factor (factor XII), hoog-moleculair-gewicht kininogeen en prekallikrein, een complex op vasculair subendotheliaal collageen, en via een reeks reacties wordt geactiveerde factor XI (XIa) gevormd en factor IX (IXa) geactiveerd. Vervolgens wordt een calcium- en lipide-afhankelijk complex gevormd tussen de factoren VIII, IX en X, en wordt geactiveerde X (Xa) gevormd.
Op hetzelfde moment wordt het extrinsieke systeem geactiveerd, dat een tweede weg biedt om de stolling op gang te brengen door activering van factor VII (VIIa). In deze route resulteert een complex gevormd tussen factor VII, calcium en weefselfactor in activering van factor VII (VIIa). VIIa kan factor X direct activeren, waarna geactiveerd X (Xa) wordt gevormd. Als alternatief kunnen zowel factor IX als X directer worden geactiveerd door factor VIIa, gegenereerd via de extrinsieke route. Activering van de factoren IX en X zorgt voor een verbinding tussen de intrinsieke en extrinsieke stollingswegen.
De laatste stap, de gemeenschappelijke weg, zet protrombine II om in trombine (IIa) in aanwezigheid van geactiveerd V (Va), geactiveerd X (Xa), calcium, en fosfolipide. Het voornaamste doel van trombine (IIa) is de omzetting van fibrinogeen in fibrine, dat vervolgens wordt gepolymeriseerd tot een onoplosbare gel. Het fibrinepolymeer wordt vervolgens gestabiliseerd door de cross-linking van fibrinepolymeren door factor XIII.
De lysis van de klont en het herstel van de bloedvaten beginnen onmiddellijk na de vorming van de definitieve hemostatische plug. Drie potentiële activatoren van het fibrinolytische systeem, Hageman-factorfragmenten, plasminogeenactivator voor urine en plasminogeen-activator voor weefsels, diffunderen vanuit endotheelcellen en zetten plasminogeen, dat eerder aan de fibrinestolselstolselstolselstolselstolsel was geadsorbeerd, om in plasmine. Plasmine breekt vervolgens het fibrinepolymeer af in kleine fragmenten, die door de macrofagen worden opgeruimd.
Indicaties/Toepassingen
aPTT is geïndiceerd voor de volgende :
-
Onverklaarde bloedingen of blauwe plekken
-
Trombotische episode of terugkerende miskramen
-
Ter beoordeling van de effectiviteit van medicamenteuze therapie (bijv, ongefractioneerde heparinetherapie)
-
To assess the integrity of the intrinsic and final common pathways
- div>
Als onderdeel van een prechirurgische screening (als de patiënt een voorgeschiedenis heeft van bloeden of gemakkelijk blauwe plekken heeft)
-
Als onderdeel van een evaluatie voor lupus anticoagulantia of anticardiolipine antistoffen
-
Als onderdeel van een coagulatie panel workup
Considerations
Omdat factoren II, IX en X vitamine K-afhankelijk zijn, kan een galwegobstructie, die de gastro-intestinale absorptie van vet en vetoplosbare vitaminen (waaronder vitamine K) verhindert, hun concentraties verlagen en zo de aPTT verlengen.
de aPTT wordt gebruikt om de antistollingstherapie met heparine te controleren; deze kan echter niet worden gebruikt om de therapie met de nieuwere laag-moleculaire-gewicht heparine te controleren.
Een te lange aPTT wordt gewoonlijk gevolgd door mengonderzoek (als de oorzaak niet duidelijk is, bijvoorbeeld door verontreiniging met heparine of door andere preanalytische problemen zoals een onvoldoende of gestold bloedmonster) om te beoordelen of er sprake is van een tekort aan stollingsfactor(en) of een of meer stollingsremmers.
Bij mengonderzoek wordt het plasma van de patiënt gemengd met normaal plasma. Als het mengen van de twee plasmamonsters het aPTT-resultaat corrigeert, is er sprake van een tekort aan stollingsfactoren en worden specifieke stollingsfactortests uitgevoerd om te bepalen welke factor(en) een tekort vertoont (vertonen). Als het mengen de aPTT-resultaten niet binnen 3-4 seconden corrigeert, wijst dit sterk op (1) een stollingsfactorremmer (bv. een verworven factor VIII-antilichaam) of (2) een antifosfolipide-antilichaam of lupus anticoagulans (een niet-specifieke remmer). In dit geval zal het aPTT-resultaat niet corrigeren bij menging met normaal plasma, maar het zal gewoonlijk wel corrigeren als een overmaat fosfolipide aan het monster wordt toegevoegd. Als lupus anticoagulans wordt vermoed, moet een gevoeligere test, lupus anticoagulans-gevoelige aPTT of verdunde Russell Viper Venom Test, worden uitgevoerd.