Definitie van prosodie
Een literaire techniek, prosodie is de studie van meter, intonatie, en ritme van een poëtisch werk. Het is een fonetische term die gebruik maakt van meter, ritme, tempo, toonhoogte en luidheid in een toespraak om informatie over te brengen over de betekenissen en de structuur van een uiting. Daarnaast is prosodie een belangrijk element van taal dat bijdraagt aan ritmische en akoestische effecten in een geschreven stuk. Het omvat verschillende elementen, zoals scanderen, klinken, tempo en betekenis.
Typen prosodie
Er zijn vier te onderscheiden prosodische metrische patronen, te weten:
- Syllabische prosodie – Syllabische prosodie telt een vast aantal lettergrepen in elke regel, terwijl accent, toon, en hoeveelheid een ondergeschikte rol spelen.
- Accentuele prosodie – Accentuele prosodie meet alleen de accenten of klemtonen in een versregel, terwijl het totale aantal lettergrepen in een regel kan variëren. Het komt veel voor in Germaanse, oud-Engelse en moderne Engelse verzen.
- Accentuele-syllabische prosodie – Accentuele-syllabische prosodie telt zowel het aantal lettergrepen als het aantal accenten in elke regel. We vinden het vaak in Engelse poëzie.
- Kwantitatieve prosodie – Kwantitatieve prosodie meet niet het aantal lettergrepen, maar is afhankelijk van de duur van de lettergrepen. Dit kan worden bepaald door de hoeveelheid tijd die wordt gebruikt voor de uitspraak, zoals bij een gedicht in het vrije vers dat bestaat uit ongemeten regels. We vinden dit type prosodie in de Romeinse en klassieke Griekse poëzie, en slechts zeer zelden in de Engelse poëzie.
Voorbeelden van prosodie in de literatuur
Voorbeeld #1: In My Craft or Sullen Art (Door Dylan Thomas)
“In my craft or sullen art
Exercised in the still night
When only the moon rages
And the lovers lie abed
With all their griefs in their arms,
I labour by singing light …
But for the common wages
of their most secret heart.”
Dit fragment is een voorbeeld van syllabisch vers, dat een beperkt of een vast aantal lettergrepen bevat. Hier, in dit gedicht bestaat elke regel uit zeven lettergrepen, behalve de laatste regel. Het volgt echter geen consistent beklemtoond patroon.
Voorbeeld #2: wat als een veel van een wat van een wind (Door E. E. Cummings)
“what if a much of a which of a wind
gaf the truth to summer’s lie;
bloodies with dizzying leaves the sun
and yanks immortal stars awry?
Blaas koning tot bedelaar en koningin tot schijn
(blaas vriend tot duivel: blaas ruimte tot tijd)
-wanneer luchten worden opgehangen en oceanen verdronken,
zal het enige geheim nog de mens zijn…”
Dit gedicht geeft een goed voorbeeld van accentueel vers, waarin het aantal beklemtoonde lettergrepen constant op vier blijft. Ze zijn hierboven onderstreept, maar het totaal aantal lettergrepen in elke regel blijft niet constant en verandert van zeven naar tien.
Voorbeeld #3: Aan mijn lieve en liefhebbende echtgenoot (Door Anne Bradstreet)
“Als ooit twee één waren, dan zeker wij.
Als ooit een man door een vrouw werd bemind, dan gij;
Als ooit een vrouw gelukkig was in een man,
Vergelijk mij, gij vrouwen, als gij kunt.
Ik prijs uw liefde meer dan hele goudmijnen …”
Dit gedicht is een perfect voorbeeld van accentuaal-syllabisch vers, dat zich richt op zowel het aantal lettergrepen, als het aantal accenten in elke dichterlijke regel. Dit iambische pentameter gedicht is een van de beste voorbeelden van accentueel-syllabisch vers, omdat het vijf iamben in elke regel bevat, en een strikt afgemeten syllabisch patroon volgt.
Voorbeeld #4: Aeneis (van Vergilius)
“Arma virumque cano, Troiae qui primus ab oris…”
Deze openingsregel van Vergilius’ Aeneis is een klassiek model van kwantitatieve prosodie. Kijk naar het spanningspatroon dat onregelmatig is. Omdat dit type prosodie geen afgemeten lettergrepen kent, meet het de maat volgens de tijdsduur om een regel uit te spreken.
Functie van prosodie
Prosodie heeft meerdere functies in de literatuur. Dichters gebruiken het bijvoorbeeld in zaken als syntactische frasering, woordsegmentatie, zinsbouw, accentuering, klemtoon en fonologische onderscheidingen. Over het algemeen gebruiken auteurs het om ritmische en akoestische effecten te produceren, zowel in poëzie als in proza. Het heeft echter expressieve en pragmatische functies, omdat een bepaalde zin in een bepaald perspectief meer uitdrukt dan alleen de linguïstische betekenis ervan.
Een expressieve inhoud kan de identiteit van een spreker zijn, zijn stemming, leeftijd, geslacht, en andere extra-linguïstische kenmerken. De pragmatische functie van prosodie omvat de houding van spreker en luisteraar, en zorgt voor de relatie tussen een spreker en zijn of haar betoog. Het weerspiegelt ook verschillende kenmerken van een spreker en zijn uiting, emotionele toestand, vorm van de uiting, aanwezigheid van sarcasme of ironie, en nadruk.