Structuralism Introduction
Wat als we een gedicht konden analyseren zoals we een chemische verbinding in een reageerbuis kunnen analyseren? Je weet wel, het ontleden in kleine onderdelen, onderzoeken uit welke onderdelen het is opgebouwd, zien hoe die onderdelen in elkaar passen, en daardoor begrijpen hoe alle andere gedichten in elkaar zitten? Met andere woorden, de diepe structuur van een gedicht te pakken krijgen: dat essentiële dat een gedicht tot een gedicht maakt, anders dan een roman, of een krantenartikel, of een toneelstuk, of een feitelijke chemische verbinding.
Dit is in feite precies waar het structuralisme over gaat. Structuralistische theoretici zijn geïnteresseerd in het identificeren en analyseren van de structuren die ten grondslag liggen aan alle culturele verschijnselen – en niet alleen aan de literatuur. Ze willen de “diepe structuur” van voetbalwedstrijden begrijpen. Van gezinnen. Van politieke systemen. Van mode. Van scheikundelessen en van theoretische studiegidsen.
Structuralisten kregen het idee dat alles kan worden geanalyseerd in termen van een diepe structuur van de taalkundige Ferdinand de Saussure. Hij kwam met het idee dat taal een “tekensysteem” is dat bestaat uit onveranderlijke patronen en regels. De structuralisten die door Saussure beïnvloed werden, gingen nog dieper op dat idee van een diepe structuur in: Als onderliggende patronen of structuren de taal bepalen (zeiden zij), betekent dat dan niet dat onderliggende patronen of structuren de hele menselijke ervaring bepalen?
Omdat het structuralisme uit de linguïstiek is voortgekomen, maken theoretici van deze school veel ophef over taal. Maar wat is taal eigenlijk? Structuralisten definiëren “taal” superbreed: zeker, taal is datgene wat we doen als we onze mond opendoen en een paar woorden samenvoegen in een zin. Maar voor structuralisten kan taal elke vorm van signalering zijn – niet alleen spraak of woorden, maar alles wat met communicatie te maken heeft. Rode, gele en groene verkeerslichten? Ja, dat is een taal. Nationale vlaggen? Check. Onze mooie Louis Vuitton tas die we niet dood zouden willen zien zonder in het openbaar? Ja dahling, dat is de sleutel tot de taal van de “mode”: door het dragen van die tas we signaleren aan iedereen die staart na ons in afgunst: “Ik ben stijlvol en ik ben geladen.”
Structuralistisch denken staat centraal in de manier waarop we het lezen van en praten over goede boeken benaderen. Als het om literatuur gaat, zijn structuralistische theoretici geïnteresseerd in het ontdekken van de structuren of regels die groepen literaire werken beheersen. Dus als we het hebben over de narratieve elementen van een roman, bijvoorbeeld – plot, personage, conflict, setting, standpunt – dan lenen we ons aan het structuralistische idee dat er bepaalde principes of structuren zijn die in alle romans terug te vinden zijn. Hetzelfde geldt voor andere soorten literatuur. Of we het nu hebben over epische poëzie, tragisch drama of postmoderne literatuur, we gaan ervan uit dat er bepaalde “structuren” zijn die deze teksten met elkaar gemeen hebben. Zoals groen-groen-groen van verkeerslichten, maar dan relevanter in een literatuurles.