Supermaan: Why Does The Moon Look Bigger Sometimes?

Als u eergisteren een moment van verpozing hebt beroofd door omhoog te kijken naar de zwijgzame nachtelijke hemel, hebt u zich misschien vergaapt aan de maan in al haar glorie, abnormaal groter en helderder.

Nee, u was niet aan het hallucineren. De maan was in werkelijkheid veel groter en helderder, en het zag er ongelofelijk prachtig uit. Deze gebeurtenis wordt in de volksmond een supermaan genoemd. De supermaan volgde ons gedurende drie opeenvolgende nachten in de maand december van 2017. Het was ook de eerste en laatste keer dat een ons dit jaar zou begroeten.

Maar waarom en wanneer komen supermanen voor?

Wanneer doet een supermaan zich voor?

De baan van de maan om de aarde is geen perfecte cirkel. Hij is te vergelijken met een punt die de omtrek van een coronaal gesneden ei rond zijn dooier volgt. De reden achter deze uitgerekte baan zijn de getijdengolven van de aarde en de trek- en duwkrachten van de zwaartekracht uitgeoefend door de aarde, andere planeten en de zon.

Deze vervormde vorm zorgt ervoor dat de maan een bepaald pad volgt, zodanig dat zij op één punt het verst van de aarde is waargenomen, formeel bekend als Apogeum (252.000 mijl), en op één punt het dichtst bij de aarde is, bekend als Perigeum (222.000). De gemiddelde afstand tussen de maan en de aarde is 238.000 mijl. Deze naderingen worden elke maanmaand of in de 27-daagse baan van de maan waargenomen.

Een supermaan kan zich echter niet alleen voordoen als alleen de maan zich op haar perigeum bevindt. De andere noodzakelijke voorwaarde is het optreden van een volle maan. De volle maan doet zich om de 29,5 dag voor als de zon onze hemelse buurman volledig verlicht. Een supermaan is de belichaming van het toeval wanneer een volle maan optreedt wanneer deze tegelijkertijd het dichtst bij ons staat.

Op dit precieze samenvallende punt is de maan 30% helderder en 11% groter dan normaal. Dit is echter een zeer subtiel verschil en zou onopgemerkt blijven, tenzij je een nauwgezette maanwaarnemer bent. Sommige mensen melden dat de supermaan opvallend groot is tijdens zijn verschijning, en het is een populaire hemelverschijning geworden om over de hele wereld te bekijken.

Astronomen beweren dat dit vergrote zicht alleen wordt waargenomen als je dicht bij de horizon bent. Dit staat bekend als de maanillusie. Wetenschappers verdedigen deze bewering door eraan toe te voegen dat het brein is voorbestemd om objecten aan de horizon als veel groter waar te nemen dan ze aan de hemel zijn.

Verrassend genoeg is de term supermaan zo’n 30 jaar geleden bedacht door een astroloog, Richard Nolle. Wetenschappelijk staat zo’n gebeurtenis bekend als een Perigeum volle maan. Hij postuleerde (mogelijk willekeurig, zonder enig bewijs) dat een supermaan optreedt wanneer de maan op of binnen 90% van haar dichtste nadering tot de aarde staat.

Volgens deze beschrijving is elke perigeum volle maan een supermaan, maar technisch gezien is niet elke supermaan een perigeum volle maan. Het gebruik van de term wordt nog steeds bespot door astronomen vanwege zijn misleidende aard, maar ondanks hun minachting, heeft de term een immense populariteit verworven vanwege zijn pakkende naam (het is geen twijfel dat supermaan cooler klinkt dan perigeum volle maan).

Een supermaan kan, in combinatie met de zwaartekracht van de zon, getijdenstromingen verstoren en enorme vloedgolven veroorzaken, maar natuurrampen als gevolg daarvan zijn nog niet officieel gedocumenteerd.

De volle maan en het perigeum staan naar schatting op één lijn in een periode van ruwweg 413 dagen (1 jaar, 2 maanden en 18 dagen). Met deze kennis kunnen we toekomstige en eerdere supermanen voorspellen.

Hoewel de term al in 1979 werd bedacht, bereikte de belangstelling ervoor vooral een hoogtepunt toen zich afgelopen november drie keer een supermaan voordeed, de grootste in 69 jaar, sinds 26 januari 1948. Het perigeum van de maan was afgelopen november slechts 221, 520 mijl.

De supermaan op 3 december was de eerste van drie voorvallen verspreid tussen december en januari. De volgende twee zouden op 1 januari moeten plaatsvinden en zullen naar schatting nog dichterbij zijn dan die van 3 december, evenals nog een op 31 januari.

Als sterrenkijkers deze maand al in hun nopjes waren, staat hen in 2034 nog een grotere traktatie te wachten, wanneer de maan naar schatting op 25 november (221.485 mijl) voor het eerst deze eeuw dichterbij dan 221.518 mijl zal zijn, hoewel hij het dichtst bij deze eeuw zal zijn op 6 december 2052 (221.472 mijl).

Een nog zeldzamer toeval is het optreden van een supermaan met een maansverduistering. Deze opmerkelijke gebeurtenis staat bekend als een perigeum maansverduistering. Het is de combinatie van drie mogelijkheden die op elkaar zijn gestapeld – een maan in zijn perigeum, in zijn volle fase, terwijl hij recht door de schaduw van de aarde gaat die door de zon erachter wordt geworpen. Het venijnige rood-bruin dat de maan tijdens een maansverduistering uitstraalt, wordt nog intenser tijdens een maansverduistering in het perigeum.

Een perigeum maansverduistering vond voor het laatst plaats op 27 september jl, 2015, en de periode van optreden is elke 18 jaar, 11 dagen en 8 uur – een cyclus bekend als een saros.