De Japanse theeceremonie (茶道, sadō of chadō, letterlijk “de weg van de thee” of 茶の湯, chanoyu) is een Japanse traditie met een rijke geschiedenis. Het is een ceremoniële manier om groene thee te zetten en te drinken, meestal in een traditionele theesalon met een tatami vloer. Naast het serveren en ontvangen van thee is een van de belangrijkste doelen van de theeceremonie dat de gasten genieten van de gastvrijheid van de gastheer in een atmosfeer die verschilt van het snelle tempo van het dagelijks leven.
Heden ten dage wordt de theeceremonie beoefend als hobby, en er zijn plaatsen waar toeristen het ook kunnen ervaren. Theeceremonies van verschillende mate van formaliteit en authenticiteit worden aangeboden door vele organisaties in heel Japan, waaronder in een aantal traditionele tuinen, cultuur centra en hotels. Kyoto en Uji behoren tot de beste bestemmingen in het land om van de Japanse theecultuur te genieten.
|
Tokio, Kyoto en Osaka
|
||
|
|
Kyoto
|
|||
|
Historische achtergrond
Thee werd in de 8e eeuw vanuit China in Japan geïntroduceerd en werd als medicinale drank vooral gedronken door priesters en de hogere klasse. Pas in de Muromachi periode (1333-1573) werd de drank populair onder mensen uit alle sociale klassen. Onder de welgestelde leden van de samenleving werden theedrinkpartijen populair, waarbij de deelnemers pronkten met hun exquise theekommen en hun kennis over thee tentoonspreidden.
Omstreeks dezelfde tijd ontwikkelde zich een meer verfijnde versie van theedrinken, met op Zen geïnspireerde eenvoud en een grotere nadruk op spiritualiteit. Het is uit deze bijeenkomsten dat de theeceremonie is ontstaan. De vader van de moderne manier van thee drinken was Sen no Rikyu (1522-1591) die een sobere, rustieke eenvoud voorstond. De meeste van de huidige theeceremonie-scholen, waaronder Omotesenke en Urasenke, zijn uit zijn leer voortgekomen.
Theeceremonie
Een volledige, formele theeceremonie is een evenement van meerdere uren dat begint met een kaiseki-gerecht, wordt gevolgd door een kom dikke thee en eindigt met een kom dunne thee. De meeste theeceremonies zijn tegenwoordig echter sterk ingekorte gebeurtenissen die zich beperken tot het genot van een kom dunne thee.
Het protocol van een theeceremonie wordt bepaald tot in de exacte handbewegingen, die enigszins variëren tussen de verschillende scholen. In de meeste gevallen wordt van gewone toeristen niet verwacht dat zij de regels in detail kennen, maar kennis van de onderstaande basispunten kan helpen om van het evenement een waardigere aangelegenheid te maken.
1) Dress code
Vermijd opzichtige mode en geuren die afleiden van de thee-ervaring. Draag bescheiden kleding, verwijder sieraden die de thee-uitrusting kunnen beschadigen en vermijd sterke parfums.
2) Tuin
De traditionele theeceremonie wordt omgeven door een tuin, hoewel veel moderne locaties geen tuin hebben. De tuin wordt opzettelijk rustig en eenvoudig gehouden om een kalme geest te bevorderen. Bloemen met schreeuwerige kleuren of diepe geuren worden vermeden omdat ze afleiden. Stenen van verschillende vormen en afmetingen vormen het pad dat naar het theehuis leidt. Een stenen lantaarn staat dicht bij een stenen bassin bij de ingang waar bezoekers hun handen wassen voordat ze de theeschenkerij binnengaan.
3) Theekamer
De ceremonie wordt traditioneel gehouden in een tatami kamer. De ingang voor de gasten wordt soms laag gehouden, zodat de binnenkomende gasten moeten bukken, wat nederigheid symboliseert. Decoratieve elementen in de tearoom zijn onder andere een nis (tokonoma) waar een boekrol of seizoensbloemen worden uitgestald.
Na een buiging komt de hoofdgast de kamer binnen en neemt de stoel die het dichtst bij de nis is, gevolgd door de andere gasten. De gasten zitten idealiter in een seiza positie op de tatami vloer. Als de gasten hun plaats hebben ingenomen, is het gebruikelijk om nogmaals te buigen alvorens de versieringen te bekijken die zorgvuldig voor de gelegenheid zijn uitgekozen.
4) Het bereiden van de thee
De gastheer bereidt de thee meestal in het bijzijn van de gasten. De belangrijkste benodigdheden zijn de theeschudder (chasen), de theebus voor de groene thee in poedervorm (natsume), het theeschepje (chashaku), de theekom, het snoepbakje of -bordje, en de ketel en de vuurkorf. Elk stuk gereedschap werd zorgvuldig uitgekozen naargelang de omstandigheden en heeft zijn specifieke plaats.
5) Genieten van de thee en de theekom
Een Japans snoepje wordt vóór de thee geserveerd en wordt geacht te worden gegeten voordat de thee wordt gedronken. De theekom wordt op de tatami mat voor u neergezet, met de voorkant naar u toe. Pak het op met uw rechterhand en plaats het op uw linkerhandpalm. Met uw rechterhand draait u de theekom 90 graden met de klok mee, zodat de voorkant niet meer naar u toe is gericht. Drink de thee in een paar slokjes op en leg hem terug op de tatami. Buig en spreek uw dankbaarheid uit na het ontvangen en opdrinken van uw thee.
Tegen het einde van de ceremonie is er tijd om de theekom te inspecteren en te waarderen door hem op te tillen. Als u klaar bent, draait u de theekom om, zodat de voorkant naar de gastheer is gericht. De gastheer kan vragen of de gasten nog een rondje thee willen, en zo niet, dan is de theeceremonie voorbij wanneer de gastheer het theegerei afspoelt en de uitrusting terugzet op de plaats waar ze voor het begin stond.
