Timothy Leary, voluit Timothy Francis Leary, (geboren 22 oktober 1920, Springfield, Massachusetts, V.S.-gestorven 31 mei 1996, Beverly Hills, Californië), Amerikaans psycholoog en auteur die een vooraanstaand voorstander was van het gebruik van LSD en andere psychoactieve drugs.
Leary, de zoon van een officier van het Amerikaanse leger, groeide op in een katholiek gezin en bezocht het College of the Holy Cross, de Amerikaanse Militaire Academie in West Point en de Universiteit van Alabama (B.A., 1943). In 1950 promoveerde hij in de psychologie aan de Universiteit van Californië in Berkeley, waar hij tot 1955 assistent-professor was. In de jaren vijftig ontwikkelde Leary een egalitair model voor de interactie tussen de psychotherapeut en de patiënt, bevorderde hij nieuwe technieken van groepstherapie en publiceerde hij een systeem voor het classificeren van interpersoonlijk gedrag. Hij verwierf een reputatie als veelbelovende jonge geleerde en werd in 1959 aangesteld als docent aan de Harvard Universiteit.
Aan Harvard begon Leary te experimenteren met psilocybine, een gesynthetiseerde vorm van het hallucinogene middel dat in bepaalde paddestoelen voorkomt. Hij concludeerde dat psychedelische drugs effectief konden zijn in het transformeren van de persoonlijkheid en het vergroten van het menselijk bewustzijn. Samen met de psycholoog Richard Alpert (later Ram Dass) vormde hij het Harvard Psilocybin Project en begon hij psilocybine toe te dienen aan afgestudeerde studenten; ook deelde hij de drug met verschillende prominente kunstenaars, schrijvers en musici. Leary onderzocht de culturele en filosofische implicaties van psychedelische drugs. In tegenstelling tot degenen binnen de psychedelische onderzoeksgemeenschap die stelden dat de drugs alleen door een kleine elite gebruikt mochten worden, ging Leary geloven dat de ervaring aan het grote publiek moest worden geïntroduceerd, in het bijzonder aan jonge mensen.
Leary’s experimenten waren zeer controversieel en hij werd in 1963 samen met Alpert ontslagen van Harvard. Hun ontslag was gedeeltelijk te wijten aan de pogingen van de toenmalige student Andrew Weil om hen in diskrediet te brengen door te onthullen dat Alpert drugs had toegediend aan studenten in strijd met een afspraak om dat niet te doen. In het midden van de jaren zestig woonde Leary in een landhuis in Millbrook, New York, waar hij het middelpunt vormde van een kleine hedonistische gemeenschap. Hij begon zich intensief te verdiepen in LSD, een krachtige psychedelische drug die in 1938 voor het eerst door de Zwitserse chemicus Albert Hofmann werd afgeleid van moederkoren van rogge. Zijn onderzoek, dat aanvankelijk de nadruk had gelegd op zorgvuldige controle over de “set en setting” van de psychedelische ervaring, werd steeds ongedisciplineerder en ongestructureerder. Hij reisde veel en gaf veel openbare lezingen, vooral op universiteitscampussen, en door zijn grote publieke bekendheid werd hij een brandpunt van het opkomende publieke debat over LSD. Zijn zin “turn on, tune in, drop out” werd een populaire slogan in de tegencultuur. Cultuurconservatieven beschouwden Leary als een corrosieve invloed op de samenleving – de Amerikaanse president Richard Nixon noemde hem “de gevaarlijkste man in Amerika” – terwijl veel onderzoekers van mening waren dat Leary de serieuze studie van psychedelische drugs delegitimeerde.
Na arrestaties in 1965 en 1968 voor het bezit van marihuana en een langdurige juridische strijd, werd Leary in 1970 opgesloten. De revolutionaire groepering Weather Underground hielp hem bij een spectaculaire ontsnapping en hij vluchtte eerst naar Algerije en uiteindelijk naar Afghanistan, waar hij in 1973 werd opgepakt en teruggebracht naar een gevangenis in Californië. In 1976 werd hij vrijgelaten en vestigde hij zich in Zuid-Californië. In de jaren ’80 en ’90 bleef Leary in het openbaar lezingen houden en debatten voeren, vaak met een tegenstander van vroeger, Watergate-figuur G. Gordon Liddy, die hem ooit had gearresteerd. Leary kreeg echter nooit meer het aanzien dat hij in de jaren zestig had genoten. Hij ontwierp ook computersoftware en was een vroege voorstander van het potentieel van nieuwe technologieën zoals virtual reality en het internet. Zijn website berichtte later over zijn dood aan prostaatkanker.
Leary publiceerde gedurende zijn hele carrière veelvuldig. Interpersoonlijke Diagnose van Persoonlijkheid: A Functional Theory and Methodology for Personality Evaluation (1957) was een baanbrekend leerboek over de metingen van persoonlijkheid en het gebruik van die metingen in de psychotherapeutische diagnose. Waarschijnlijk zijn meest invloedrijke werk, The Psychedelic Experience: A Manual Based on the Tibetan Book of the Dead (1964; met Ralph Metzner en Richard Alpert), maakte gebruik van de rituelen verzameld in de Tibetaanse begrafenistekst bekend als de Bardo Thödol als leidraad voor het verloop van een hallucinogene sessie. De oorspronkelijke rituelen, bedoeld om de geesten van de recent overledenen te leiden, dienden om de druggebruiker door de fase van ego-uitwisbaarheid en naar transcendentie te loodsen.
Leary verwoordde zijn geloof dat het leven op Aarde was bezaaid door buitenaardse soorten en spoorde de mensheid aan om de ruimte te koloniseren in Exo-Psychology: A Manual on the Use of the Human Nervous System According to the Instructions of the Manufacturers (1977; heruitgegeven 1987 als Info-Psychologie: A Manual for the Use of the Human Nervous System According to the Instructions of the Manufacturers, and a Navigational Guide for Piloting the Evolution of the Human Individual). Mijn gedachten veranderen, onder anderen: Lifetime Writings (1982) was een verzameling essays over wetenschap en humanisme. Design for Dying (1997) was een serie overpeinzingen over de dood en de verlenging van het leven, geschreven terwijl Leary bezweek aan kanker.
Leary schreef ook een aantal memoires. High Priest (1968) was een verzameling van psychedelische ervaringen van Leary en zijn medewerkers. Confessions of a Hope Fiend (1973) beschrijft zijn gevangenschap en daaropvolgende ontsnapping. Flashbacks: A Personal and Cultural History of an Era (1983) was een meer uitgebreide autobiografie.
De New York Public Library verwierf Leary’s archieven in 2011.