Seksuele voorkeuren zijn niet in steen gebeiteld en kunnen in de loop van de tijd veranderen, vaak afhankelijk van de onmiddellijke situatie waarin het individu zich bevindt. Dit wordt ook wel seksuele fluïditeit genoemd. Als iemand zich bijvoorbeeld als heteroseksueel identificeert, maar zich in een omgeving bevindt met alleen mensen van hetzelfde geslacht, kan hij of zij zich seksueel of romantisch meer aangetrokken voelen tot die partners van hetzelfde geslacht. Net als elke andere sociale eigenschap kunnen seksuele voorkeuren, attitudes, gedragingen en identiteit tot op zekere hoogte flexibel zijn.
Een ander verwant concept, erotische plasticiteit, wordt gedefinieerd als verandering in de seksuele expressie van mensen – dat wil zeggen, attitudes, voorkeuren en gedrag. Met andere woorden, iemands seksuele respons kan fluctueren afhankelijk van de omgeving waarin hij verkeert.
Omdat verandering optreedt, wil nog niet zeggen dat de seksualiteit van vrouwen of mannen vreemd is, of, zoals in Slate is betoogd, “verwarrend, mysterieus of overdreven gecompliceerd”.
Sommige mensen zijn boos over onderzoekers die “seksuele vloeibaarheid” bestuderen, omdat het gebruik van de term “veranderlijkheid” in de Engelse taal een synoniem is voor “grilligheid” en “grilligheid”, die wanneer gebruikt om vrouwen te beschrijven, seksistisch kan klinken. Maar een zorgvuldige lezing van de wetenschappelijke literatuur laat zien dat er geen implicatie is dat vrouwen grilliger zijn dan mannen als het over seksualiteit gaat.
Niet hetzelfde als biseksualiteit
De meeste mensen zouden zeggen dat ze een seksuele geaardheid hebben. Maar de mate waarin een persoon seksueel fluïde is, is een aparte variabele die naast seksuele geaardheid functioneert. Sommige mensen zijn erg veranderlijk, terwijl anderen dat minder zijn.
Seksuele veranderlijkheid kan voorkomen bij mensen die definitief heteroseksueel of homoseksueel zijn, maar gewoon een verandering in hun seksuele reactie ervaren. Je kunt bijvoorbeeld een voorkeur hebben voor een meer vrouwelijk type persoon, maar dan iemand ontdekken die op een nieuwe en opwindende manier op je knopjes drukt. Misschien heb je nog steeds een voorkeur voor partners van hetzelfde geslacht met dezelfde vrouwelijke neigingen als voorheen, maar met meer mannelijke kenmerken.
Of misschien verlang je naar een ander soort seks. Denk aan een persoon die gewoonlijk alleen missionaris-positie seks met één partner wil, maar dan verhuist naar een andere omgeving waar anderen in de buurt meerdere partners hebben en zich bezighouden met meer avontuurlijke seksuele handelingen, en daar nu ook aan wil meedoen. Ook die persoon heeft seksuele plasticiteit ervaren.
Biseksualiteit wordt gedefinieerd als de romantische of seksuele aantrekking tot andere mensen die zich identificeren als man of vrouw (“bi” betekent twee geslachten). Als je het vraagt aan mensen die zich identificeren als hetero, maar vervolgens seks hebben met iemand anders van hetzelfde geslacht, maakt deze ervaring hen niet noodzakelijkerwijs “biseksueel”, maar het maakt hen wel seksueel fluïde.
Onderzoek van Lisa Diamond bevat voorbeelden van vrouwen die zich in hun leven identificeren als overwegend heteroseksueel, maar ontdekken dat ze hevig verliefd worden op één bepaalde vrouw, terwijl ze zich blijven identificeren als hetero. Dit betekent niet dat deze vrouwen biseksueel zijn. Zij hebben een dergelijke verliefdheid alleen ontwikkeld voor een individuele persoon die toevallig van hetzelfde geslacht is.
Longitudinaal onderzoek toont aan dat mensen soms van seksuele geaardheid veranderen. Dit is een zeer belangrijk punt, omdat het betekent dat we niet alles over één kam kunnen scheren en het “biseksualiteit” kunnen noemen. Het zou contraproductief zijn om al deze verschillende gedragingen als “biseksueel” te bestempelen, omdat het wetenschappelijk onderzoek naar de ware oorsprong en variëteiten van seksuele oriëntatie, evenals seksuele uitkomsten en uitingen zou belemmeren.
Ook is romantische binding fundamenteel anders dan seksueel verlangen. In de woorden van Diamond, “men kan verliefd worden zonder seksueel verlangen te ervaren”.
Mannen vs vrouwen
Als je naar de gegevens kijkt, ontstaat het beeld dat vrouwen als groep seksueel meer fluïde zijn dan mannen. Zo hebben lesbisch-geïdentificeerde vrouwen significant vaker heteroseksuele seks dan homoseksueel-geïdentificeerde mannen. Heteroseksuele vrouwen hebben significant meer kans op vrijwillige seks met vrouwelijke partners in gevangenissen dan heteroseksuele mannen in de gevangenis.
Maar dit zijn zeker statistische associaties die volledig relatief zijn, en de resultaten zeggen niets over alle vrouwen of alle mannen. Er zijn veel mannen en vrouwen die helemaal geen tekenen van seksuele fluïditeit vertonen.
Er is recent werk dat seksuele vloeibaarheid bij mannen aan de orde stelt. Denk aan een onderzoek uit 2006 waarin mannen werd gevraagd naar hun seksuele ervaringen in de afgelopen 12 maanden. Uit de resultaten bleek dat van de mannen die seks hadden met mannen, een hoger percentage zich hetero dan homo noemde, en bijna niemand biseksueel.
Menselijke seksualiteit wordt niet verondersteld eenvoudig en rechtlijnig te zijn. Als psychologen beweerden dat het niveau van introversie of neuroticisme – twee van de “Big Five” persoonlijkheidskenmerken – fluctueert in de tijd, zou dat misschien intuïtief voor de hand liggend en oncontroversieel lijken. Maar omdat we het over seksuele variabelen hebben, gaan sommigen er misschien van uit dat ze stabiel zijn in de tijd. Dat is echter een onwetenschappelijke manier van kijken naar het onderwerp.