Let op: je ligt op de bodem van een ravijn met een vieze snee in je been. Volgens het internet is het eerste wat je wilt doen plassen op je wond. Urine is immers steriel, zo luidt de algemene wijsheid.
Opnieuw fout, Internet.
Urine is niet steriel, zelfs niet voordat het uit je komt en door je huid wordt besmet. Bacteriën zijn in lage concentraties aanwezig in de urine van gezonde mensen die niet aan een urineweginfectie lijden, meldde Evann Hilt van de Loyola University of Chicago op 18 mei op een conferentie van de American Society for Microbiology. Hilt en haar collega’s zijn nu aan het uitzoeken welke bacteriën deel uitmaken van de normale blaasgemeenschap en of een verandering in die gemeenschap aanleiding kan geven tot urinewegproblemen.
“Nu we weten dat ze er zijn, is de vraag wat ze doen?” zegt Hilt. Waarschijnlijk, zegt ze, “is het net als elke andere nis in ons lichaam. Je hebt een goede flora die je gezond houdt.”
Schrijf je in voor het laatste nieuws van Science News
Koppen en samenvattingen van de laatste Science News-artikelen, in je inbox
Het lijkt erop dat de urban legend over steriele urine zijn oorsprong heeft in de jaren vijftig, zegt Hilt, toen epidemioloog Edward Kass op zoek was naar een manier om patiënten te screenen op urineweginfecties vóór een operatie. Kass ontwikkelde de midstream urinetest (die nog steeds wordt gebruikt als je in een bekertje plast) en stelde een numerieke cutoff vast voor het aantal bacteriën in normale urine: niet meer dan 100.000 kolonievormende eenheden (celclusters op een kweekschaaltje) per milliliter urine. Een persoon test “negatief” op bacteriën in zijn urine zolang het aantal bacteriën dat groeit in een laboratoriumschaaltje met de urine onder deze drempelwaarde valt. “Het lijkt erop dat het dogma dat urine steriel is een onbedoeld gevolg was,” zegt Hilt.
Hilt en haar collega’s gebruikten een gevoeligere groeikweektechniek om de lage concentraties bacteriën in normale urine op te sporen, met als reden dat sommige bacteriën in de urine misschien niet zo gemakkelijk groeien onder de omstandigheden van de standaardtest. Nadat zij reeds genetisch materiaal van bacteriën in urine hadden aangetroffen (net als een ander team), gebruikten zij in hun laatste werk katheters om rechtstreeks urine op te vangen uit de blaas van 84 vrouwen, van wie de helft aan het overactieve-blaassyndroom leed, waardoor patiënten vaak moeten plassen. Zij legden monsters van de urine in laboratoriumschaaltjes en lieten de urinebacteriën onder vriendelijker omstandigheden groeien. Meer dan 70 procent van de urinemonsters bevatte bacteriën, waaronder ten minste 33 soorten bacteriën (op genusniveau) in normale urine. Vrouwen met een overactieve blaas hadden meer soorten bacteriën in hun urine (77 geslachten), waaronder vier soorten die alleen bij overactieve blaaspatiënten worden aangetroffen.
Deze bevinding biedt wellicht hoop voor de 15 procent vrouwen die aan een overactieve blaas lijden; velen worden niet geholpen door de standaardtherapie die de aandoening als een puur spierprobleem behandelt.
De ontdekking dat urine niet steriel is, verandert ook de manier waarop we over infecties denken. Over het algemeen werd aangenomen dat als er bacteriën in je urinewegen zitten, je een infectie hebt en dat dat een slechte zaak is. Maar als er een normale bacteriegemeenschap is, moeten we misschien meer over de blaas gaan denken zoals we onlangs hebben geleerd over het darmmicrobioom te denken, in termen van “gezonde” en “ongezonde” mengsels van bacteriën.
Het is niet meer duidelijk welke lichaamsdelen eigenlijk steriel zijn. Lange tijd werd gedacht dat de placenta dat was, maar wetenschappers hebben onlangs ontdekt dat dat niet waar is: zij hebben bacteriën gevonden aan de babyzijde van de placenta. Er zijn ook aanwijzingen dat baby’s worden geboren met al bacteriën in hun darmen, die via de placenta moeten zijn binnengekomen.
En hoe zit het met de hersenen? De hersenen zijn toch het laatste bacterievrije bastion, beschermd door de bloed-hersenbarrière?
Treurig genoeg is dat ook niet het geval. Toen ik neurowetenschappelijk schrijfster Laura Sanders vroeg of onze hersenen steriel zijn, zei ze prompt: “O, nee. De hersenen zitten vol met allerlei troep.” Dat geldt ook voor virussen.
Vorig jaar nog meldden onderzoekers dat ze bodembacteriën in de hersenen van mensen hadden gevonden. (Voordat ik een vieze-mind-grap maak, dit waren alfa-proteobacteriën die normaal in de bodem voorkomen, maar er is geen reden om te denken dat bodem in iemands hersenen terecht is gekomen). De onderzoekers onderzochten of mensen met een verzwakt immuunsysteem als gevolg van HIV/AIDS vatbaar zijn voor herseninfecties. In plaats daarvan ontdekten ze dat alle hersenen die ze bekeken bacteriën bevatten, ongeacht de HIV-status. Niemand weet hoe de bacteriën daar komen, of wanneer. Zouden het restjes van de foetale ontwikkeling kunnen zijn? Geluksbrengers die door de bloed-hersenbarrière zijn gekomen? We weten het niet, en net als voor blazen, weten we nog niet eens wat we als “normaal” moeten beschouwen.
Dus terug naar onze oorspronkelijke vraag: Als urine niet steriel is, betekent dat dan dat je niet op een wond moet plassen? Nou, dat was waarschijnlijk toch al nooit een goed idee. Als je geen schoon water hebt, is het over het algemeen beter om het bloed door de wond te laten stromen en de wond te baden in witte bloedcellen die infecties bestrijden.
Maar als je weet dat er bacteriën in urine zitten, helpt het je om een goedbedoelende vriend in geval van nood ervan af te brengen op je te plassen, nou, graag gedaan.
Volg me op Twitter: @GoryErika