Zomerhitte betekent korte shorts, mouwloze jurkjes, bikini’s en vaak ontharen. Lichaamshaartrends kunnen per cultuur verschillen of van jaar tot jaar veranderen, maar elk lichaamsdeel wordt wel ergens ter wereld onthaard. Voor Amerikaanse vrouwen is ontharing meestal gericht op okselhaar, beenhaar en schaamhaar. In de heersende Amerikaanse cultuur wordt haarloosheid dan ook vaak geassocieerd met meer vrouwelijkheid, maar het naleven van deze schoonheidsnormen is niets nieuws en is al sinds de oudheid de norm voor vrouwen.
Vroegere geschiedenis
Volgens Victoria Sherrow’s Encyclopedia of Hair: A Cultural History verwijderden vrouwen in het oude Egypte, Griekenland en het Romeinse Rijk allemaal hun lichaamshaar. Egyptische vrouwen verwijderden hun beenhaar met bijenwas, crèmes, of gebruikten schelpen en suiker in plaats van scheermesjes en scheerschuim. Net als nu waren er ook toen trends die bepaalden wat wel en wat niet mocht. Rond 8 na Christus maakte de Romeinse dichter Ovidius bezwaar tegen vrouwen met beenhaar, en hij schreef dat vrouwenbenen niet “ruw met borstelig haar” mochten zijn. De vrouwen van het oude Egypte en Griekenland namen de extra taak op zich om het schaamhaar te verwijderen om aan de esthetische culturele normen te voldoen. In Griekenland beeldden beeldhouwers vrouwen vaak gladgeschoren af. In Egypte bepaalden heersers als Cleopatra de norm voor haarloosheid. Ook in Turkije, Palestina en Libanon waren bruiden pas klaar voor hun trouwdag als ze al hun lichaamshaar hadden verwijderd, behalve hun wenkbrauwen en het haar op hun hoofd.
Veranderende normen
Haarverwijdering was altijd al gebruikelijk onder de hogere klassen, maar werd in de Middeleeuwen veel gebruikelijker voor alle klassen. Toch duurde het nog tot het einde van de 18e eeuw voordat de Fransman Jean Jacques Perret het eerste rechte scheermes ontwikkelde. Het scheren werd efficiënter en dus gangbaarder. Nog steeds waren het vooral mannen die het scheermes gebruikten, maar vrouwen deden af en toe ook mee met het scheren en plukken van het haar op hun voorhoofd voor een schoner en gladder uiterlijk. Tot aan het begin van de 20e eeuw bleef het ontharen door Amerikaanse vrouwen achter en werd er niet volgens een bepaalde standaard gewerkt, maar dat veranderde met de Eerste Wereldoorlog.
Vóór de Eerste Wereldoorlog, volgens Beauty Around the World: A Cultural Encyclopedia, “ontharen beschouwd als een ijdele praktijk die te maken had met lichaamsdelen die het beste verborgen konden blijven. Vrouwen die zich schoren zouden beschouwd worden als “slechte meisjes”, bijvoorbeeld vrouwen die koormeisjes, danseressen en entertainers waren die, in die tijd, werden gezien als seksualiserend naar hun vrouwelijkheid. In 1901 introduceerde King Camp Gillette het eerste veiligheidsscheermes, het soort dat u waarschijnlijk nu in uw douche heeft staan. Deze nieuwe ontwikkeling vergrootte het scheergemak en veranderde de Amerikaanse relatie met een gladde huid.
Omstreeks deze tijd veranderden ook de scheernormen voor mannen. Mannen aan het front in de Eerste Wereldoorlog werden geïndoctrineerd om zich elke dag glad te scheren, en het scherpe marketinggevoel van bedrijven als Gillette zorgde ervoor dat ze zich bleven scheren toen ze weer thuis waren. Gillette zag al snel een manier om ook vrouwen te laten scheren. Mouwloze jurken maakten in de jaren 1910 deel uit van de garderobe van trendbewuste vrouwen, dus na de Eerste Wereldoorlog lanceerde Gillette haar allereerste advertentiecampagne voor een scheerapparaat dat klein genoeg was om onder de armen te passen. In advertenties voor Milady Décolleté noemde Gillette okselhaar “aanstootgevend” en zei dat het scheermes de “veiligste en meest hygiënische methode was om een gladde oksel te krijgen”. In Pluk: A History of Hair Removal, schrijft Rebecca Herzig dat veel vrouwen aanvankelijk andere vormen van ontharing bleven gebruiken, zoals ontharingsmiddelen, om “de mannelijke connotatie van scheermesjes te vermijden.”
De jaren 1920 maakten de nieuwe toewijding aan het scheren alleen maar groter in wat volgens The Body Project: An Intimate History of American Girls, “een massale ‘onthulling’ van het vrouwenlichaam” toen “bepaalde lichaamsdelen werden ontbloot en getoond op een manier die nog nooit eerder was vertoond.”
Moderne normen
Het was de Tweede Wereldoorlog die een nog hogere standaard zette voor de verzorging van vrouwen. Door de oorlogsrantsoenering konden vrouwen niet langer de nylonkousen krijgen waar ze zo dol op waren geworden en die pasten bij hun kortere pijpen uit het midden van de eeuw. Soldaten hadden meer behoefte aan parachutes dan vrouwen aan nylonkousen. Bovendien werd zijde niet langer geïmporteerd uit de geallieerde vijand, Japan. De benen van vrouwen werden meer blootgesteld en de scheermesjesfabrikanten hadden precies wat ze nodig hadden.
Nu, in de laatste twintig jaar heeft het “onbeschaafde” schaamhaar van oude culturen ook zijn moderne moment gehad. Een aflevering van seizoen 3 van het iconische vrijgezelle damesprogramma Sex and the City hielp het Braziliaanse bikinilijn harsen in de populaire cultuur te brengen. Het harsen, scheren en meer verzorging van de bikinilijn is sindsdien alleen maar toegenomen. Een studie uit 2013 van het Journal of American Medicine & Dermatologie ontdekte dat 85% van de vrouwen op enig moment in hun leven iets aan hun schaamhaar hadden veranderd en 62% had zich ten minste een keer helemaal geschoren.
Het hebben van lichaamshaar wordt vaak gezien als onrein of vies, maar zich ontdoen van haar is nu wat het altijd al was: een keuze van esthetiek gedreven door culturele normen. Of je nu kiest voor haarloosheid of niet, je maakt een keuze waar vrouwen al eeuwen mee worstelen.