-
Grote tekstgrootteGrote tekstgrootteReguliere tekstgrootte
De achtbaan aarzelt een fractie van een seconde op het hoogtepunt van zijn steile baan na een lange, langzame klim. Je weet wat er staat te gebeuren – en er is geen manier om het nu te vermijden. Het is tijd om aan de leuning te gaan hangen, met zwetende handpalmen en hartkloppingen, en je schrap te zetten voor de wilde rit naar beneden.
Wat is angst?
Bangheid is een van de meest basale menselijke emoties. Het is geprogrammeerd in het zenuwstelsel en werkt als een instinct. Vanaf de tijd dat we baby’s zijn, zijn we uitgerust met de overlevingsinstincten die nodig zijn om te reageren met angst wanneer we gevaar voelen of ons onveilig voelen.
Bangheid helpt ons te beschermen. Het maakt ons alert op gevaar en bereidt ons voor om ermee om te gaan. Angst voelen is heel natuurlijk – en nuttig – in sommige situaties. Angst kan een soort waarschuwing zijn, een signaal dat ons waarschuwt voorzichtig te zijn.
Zoals alle emoties kan angst mild, gemiddeld of intens zijn, afhankelijk van de situatie en de persoon. Een gevoel van angst kan kort zijn of langer duren.
Hoe angst werkt
Wanneer we gevaar voelen, reageren de hersenen onmiddellijk en sturen signalen die het zenuwstelsel activeren. Dit veroorzaakt lichamelijke reacties, zoals een snellere hartslag, een snelle ademhaling en een verhoging van de bloeddruk. Het bloed pompt naar de spiergroepen om het lichaam voor te bereiden op fysieke actie (zoals rennen of vechten). De huid gaat zweten om het lichaam koel te houden. Sommige mensen kunnen een gevoel in de maag, het hoofd, de borst, de benen of de handen krijgen. Deze lichamelijke angstgevoelens kunnen mild of sterk zijn.
Deze reactie staat bekend als “vechten of vluchten”, omdat dat precies is waar het lichaam zich op voorbereidt: vechten tegen het gevaar of snel wegrennen om weg te komen. Het lichaam blijft in deze vecht-vluchttoestand totdat de hersenen een “alles veilig”-bericht ontvangen en de reactie uitschakelen.
Soms wordt angst uitgelokt door iets dat opzienbarend of onverwacht is (zoals een hard geluid), zelfs als het niet echt gevaarlijk is. Dat komt omdat de angstreactie onmiddellijk wordt geactiveerd – een paar seconden sneller dan het denkende deel van de hersenen kan verwerken of evalueren wat er gebeurt. Zodra de hersenen genoeg informatie krijgen om te beseffen dat er geen gevaar is (“Oh, het is gewoon een ballon die knapt – whew!”), schakelt het de angstreactie uit. Dit alles kan in enkele seconden gebeuren.
Vrees die mensen hebben
Bang is het woord dat we gebruiken om onze emotionele reactie te beschrijven op iets dat gevaarlijk lijkt. Maar het woord “angst” wordt ook op een andere manier gebruikt: om iets te benoemen waar iemand vaak bang voor is.
Mensen zijn bang voor dingen of situaties die hen een onveilig of onzeker gevoel geven. Iemand die niet zo goed kan zwemmen, kan bijvoorbeeld bang zijn voor diep water. In dit geval is de angst nuttig, omdat hij de persoon waarschuwt om veilig te blijven. Iemand kan deze angst overwinnen door veilig te leren zwemmen.
Een angst kan gezond zijn als hij iemand waarschuwt om veilig te blijven in de buurt van iets dat gevaarlijk kan zijn. Maar soms is een angst onnodig en veroorzaakt hij meer voorzichtigheid dan de situatie vereist.
Veel mensen hebben een angst voor spreken in het openbaar. Of het nu gaat om het maken van een verslag in de klas, het spreken op een bijeenkomst, of het voordragen van regels in het schooltoneelstuk, spreken voor anderen is een van de meest voorkomende angsten van mensen.
Mensen hebben de neiging om de situaties of dingen waar ze bang voor zijn te vermijden. Maar dit helpt hen niet om hun angst te overwinnen – in feite kan het omgekeerde het geval zijn. Het vermijden van iets engs versterkt een angst en houdt deze sterk.
Mensen kunnen onnodige angsten overwinnen door zichzelf de kans te geven te leren over en geleidelijk te wennen aan het ding of de situatie waar ze bang voor zijn. Bijvoorbeeld, mensen die vliegen ondanks hun vliegangst kunnen wennen aan onbekende sensaties zoals opstijgen of turbulentie. Ze leren wat ze kunnen verwachten en krijgen de kans om te kijken wat anderen doen om te ontspannen en te genieten van de vlucht. Geleidelijk (en veilig) de angst onder ogen zien helpt iemand deze te overwinnen.
Fears During Childhood
Zekere angsten zijn normaal tijdens de kindertijd. Dat komt omdat angst een natuurlijke reactie kan zijn op een onzeker en kwetsbaar gevoel – en veel van wat kinderen meemaken is nieuw en onbekend.
Jonge kinderen zijn vaak bang in het donker, om alleen te zijn, voor vreemden en voor monsters of andere enge denkbeeldige wezens. Schoolgaande kinderen kunnen bang zijn als het stormt of bij een eerste logeerpartij. Naarmate ze groeien en leren, met de steun van volwassenen, zijn de meeste kinderen in staat om deze angsten langzaam te overwinnen en te ontgroeien.
Sommige kinderen zijn gevoeliger voor angsten en hebben het soms moeilijk om ze te overwinnen. Als angsten langer duren dan de verwachte leeftijd, kan dat een teken zijn dat iemand overmatig angstig, bezorgd of bezorgd is. Mensen van wie de angsten te intens zijn of te lang duren, kunnen hulp en ondersteuning nodig hebben om ze te overwinnen.
Phobieën
Een fobie is een intense angstreactie op een bepaald ding of een bepaalde situatie. Bij een fobie staat de angst niet in verhouding tot het potentiële gevaar. Maar voor de persoon met de fobie voelt het gevaar echt, omdat de angst zo sterk is.
Phobieën zorgen ervoor dat mensen zich zorgen maken over, bang zijn voor, zich van streek voelen door, en de dingen of situaties vermijden waarvoor ze bang zijn, omdat de lichamelijke sensaties van de angst zo intens kunnen zijn. Het hebben van een fobie kan dus de normale activiteiten belemmeren. Iemand met een hondenfobie kan bang zijn om naar school te lopen als hij of zij onderweg een hond tegenkomt. Iemand met een liftfobie kan een schoolreisje vermijden als er een lift aan te pas komt.
Een meisje met een onweersfobie kan bang zijn om naar school te gaan als het weerbericht onweer voorspelt. Ze kan zich vreselijk angstig voelen als de lucht bewolkt raakt. Een jongen met een sociale fobie ervaart een intense angst voor spreken in het openbaar of interactie, en kan bang zijn om vragen in de klas te beantwoorden, een verslag te maken of klasgenoten in de lunchroom aan te spreken.
Het kan uitputtend en verontrustend zijn om de intense angst te voelen die gepaard gaat met het hebben van een fobie. Het kan teleurstellend zijn om kansen te missen omdat de angst je tegenhoudt. En het kan verwarrend en gênant zijn om bang te zijn voor dingen waar anderen geen problemen mee lijken te hebben.
Soms worden mensen geplaagd met hun angsten. Zelfs als degene die plaagt niet onaardig en oneerlijk wil zijn, maakt plagen de situatie alleen maar erger.
Wat veroorzaakt fobieën?
Sommige fobieën ontstaan wanneer iemand een enge ervaring heeft met een bepaald ding of een bepaalde situatie. Een piepkleine hersenstructuur, de amygdala (spreek uit: uh-MIG-duh-luh), houdt ervaringen bij die sterke emoties oproepen. Zodra een bepaald ding of een bepaalde situatie een sterke angstreactie teweegbrengt, waarschuwt de amygdala de persoon door een angstreactie te triggeren telkens wanneer hij of zij dat ding of die situatie tegenkomt (of er zelfs maar aan denkt).
Iemand kan een bijenfobie ontwikkelen nadat hij of zij tijdens een bijzonder enge situatie is gestoken. Voor die persoon kan het kijken naar een foto van een bij, het zien van een bij van een afstand, of zelfs het lopen in de buurt van bloemen waar een bij zou kunnen zitten, allemaal de fobie triggeren.
Soms kan er echter geen sprake zijn van één enkele gebeurtenis die een bepaalde fobie veroorzaakt. Sommige mensen zijn gevoeliger voor angsten vanwege persoonlijkheidskenmerken waarmee ze zijn geboren, bepaalde genen die ze hebben geërfd, of situaties die ze hebben meegemaakt. Mensen die in hun jeugd veel angsten hebben gehad, hebben meer kans op een of meer fobieën.
Het hebben van een fobie is geen teken van zwakte of onvolwassenheid. Het is een reactie die de hersenen hebben aangeleerd in een poging de persoon te beschermen. Het is alsof het alarmsysteem van de hersenen een vals alarm genereert, een intense angst die niet in verhouding staat tot de situatie. Omdat het angstsignaal zo intens is, is de persoon ervan overtuigd dat het gevaar groter is dan het in werkelijkheid is.
Fobieën overwinnen
Mensen kunnen leren fobieën te overwinnen door geleidelijk hun angsten onder ogen te zien. Dit is in het begin niet gemakkelijk. Het vergt bereidheid en moed. Soms hebben mensen de hulp van een therapeut nodig om hen door het proces te begeleiden.
Het overwinnen van een fobie begint meestal met het maken van een lange lijst van iemands angsten in de volgorde van minst tot ergst. Bijvoorbeeld, bij een hondenfobie kan de lijst beginnen met de dingen waar de persoon het minst bang voor is, zoals het kijken naar een foto van een hond. Daarna gaat de lijst verder met de ergste angsten, zoals naast iemand staan die een hond aait, een hond aan de lijn aaien en een hond uitlaten.
Geleidelijk en met steun probeert de persoon elke angstsituatie op de lijst uit – een voor een, beginnend met de minst angstige. De persoon wordt niet gedwongen om iets te doen en werkt aan elke angst totdat hij of zij zich op zijn of haar gemak voelt, waarbij het zo lang duurt als nodig is.
Een therapeut kan ook iemand met een hondenfobie laten zien hoe je een hond benadert, aait en uitlaat, en de persoon helpen om het ook te proberen. De persoon kan verwachten dat er vreselijke dingen gebeuren in de buurt van een hond. Hierover praten kan ook helpen. Wanneer mensen merken dat wat ze vrezen in werkelijkheid niet waar blijkt te zijn, kan dat een grote opluchting zijn.
Een therapeut kan ook ontspanningsoefeningen aanleren, zoals specifieke manieren van ademhalen, spierontspanningstraining, of kalmerende zelfpraat. Deze kunnen mensen helpen zich comfortabel en moedig genoeg te voelen om de angsten op hun lijst onder ogen te zien.