“Hij is daarbuiten… totaal voorbij de bleekheid van elk aanvaardbaar menselijk gedrag.” Zo omschrijft het Amerikaanse leger Marlon Brando’s schurkachtige kolonel Kurtz in de film Apocalypse Now. In zijn boek The Audacity of Hope beschreef president Obama bepaalde halsmisdaden als “beyond the pale”; dit jaar heeft Paul Ryan dezelfde uitdrukking gebruikt om racistische uitlatingen van Donald Trump te veroordelen. We weten misschien niet wat “verbleekt” is, maar we weten wel wanneer iemand, of iets, “verbleekt” is. Maar ik heb een verrassing voor je. Je bent waarschijnlijk voorbij de bleek op dit moment – tenzij je binnen een uur rijden van Dublin, Ierland.
De andere Normandische verovering verliep niet zo goed.
In de 14e eeuw had de Normandische invasie in Ierland het moeilijk. Te veel Normandiërs waren, net als kolonel Kurtz, “inheems” geworden en geassimileerd in het Ierse leven. De resterende kolonisten hadden zich teruggetrokken in slechts vier oostelijke graafschappen: Louth, Meath, Dublin, en Kildare. Deze vier “gehoorzame graafschappen” waren het enige deel van Ierland dat nog onder controle van de Engelse kroon stond. De perimeter van de koning werd gemarkeerd met houten afrasteringspalen die in de Ierse graszoden werden geslagen. Deze hekken werden “pales” genoemd, van het Latijnse palus, dat “paal” betekent.
Een laatste “greppel” om veedieven te dwarsbomen.
In de eeuwen daarna versterkte de Engelse nederzetting haar grenzen door van de omheining een indrukwekkende barrière te maken: een tien voet diepe greppel, omgeven door acht voet brede banken aan elke kant en omringd door een doornige heg. Deze wallen waren nooit bedoeld als een onneembare muur, maar ze vormden wel een afschrikwekkend obstakel voor rovers die over de grenzen stalen naar Engels vee. Binnen de Pale gracht leefden de kolonisten onder de bescherming van de kroon. Maar zodra je “the Pale” passeerde, bevond je je buiten het gezag en de veiligheid van de Engelse wet, en was je onderworpen aan alle wreedheden van het Ierse platteland. “Beyond the pale” werd toen een spreektaal die betekent “buiten de grenzen van aanvaardbaar gedrag of oordeel.”
Ook “beyond the pale”: hipsterkapsels.
De Engelsen deden hun uiterste best om niet toe te geven aan de cultuur “beyond the pale”. Het was de kolonisten verboden om met de Ieren te trouwen en het was verboden om Gaelic te spreken. De wollen mantels die door Ierse boeren werden gedragen, moesten worden ingeruild voor goede Engelse mantels, en ook de “glib” werd verboden. Glibs waren het modieuze Ierse kapsel van die tijd: het haar was van boven en van achteren heel kort geknipt, met lange, franjeachtige pony’s rond het gezicht. Het is een 16e-eeuwse snit die vandaag de dag niet zou misstaan bij een barista in Park Slope.
Ga naar County Meath voor een Pale uitzicht op heuvels.
Onder de Tudors breidden de Engelse invloed en controle zich geleidelijk uit naar alle uithoeken van het Emerald Isle, en “the Pale” als politieke entiteit was niet meer. Maar delen van de gracht kunnen vandaag de dag nog steeds door het Ierse platteland worden gezien, omdat ze eeuwen geleden weidegrenzen zijn geworden. Eén stuk bij het dorp Syddan is meer dan een mijl intact. Je kunt over de oevers wandelen en kijken of je je anders voelt aan weerszijden van deze middeleeuwse DMZ.
Verken elke week de eigenaardigheden van de wereld met Ken Jennings, en bekijk zijn boek Maphead voor meer aardrijkskundige weetjes.