Er is niet één beste evidence-based behandeling voor chronische constipatie bij ouderen. Hoewel de meest gebruikelijke eerstelijnsbehandelingen voedingsvezels en lichaamsbeweging zijn, is er onvoldoende bewijs om deze aanpak bij de geriatrische populatie te ondersteunen (sterkte van de aanbeveling: voor voedingsvezels: A, gebaseerd op een systematische review; voor lichaamsbeweging: SOR: B, gebaseerd op 1 gerandomiseerde gecontroleerde trial van goede en 1 van redelijke kwaliteit).
Kruidensupplementen (zoals aloë), alternatieve behandelingen (biofeedback), smeersels (minerale olie), en in de VS verkochte combinatielaxeermiddelen zijn onvoldoende onderzocht in gecontroleerde trials om een aanbeveling te doen (SOR: A, gebaseerd op systematische review).
Een abdominaal kneedapparaat kan worden gebruikt om chronische constipatie te behandelen, maar het bewijs is beperkt (SOR: B, gebaseerd op 1 cohortstudie.)
Polyethyleenglycol is niet onderzocht bij ouderen. Een nieuwer middel, lubiprostone (Amitiza), lijkt effectief te zijn voor de behandeling van chronische constipatie bij oudere patiënten (SOR: B, gebaseerd op subgroepanalyse van RCT’s.)
Is de patiënt echt geconstipeerd?
Mandi Sehgal, MD
Departement Huisartsgeneeskunde/Geriatrie, Universiteit van Cincinnati
Veel oudere mensen hebben het gevoel dat ze geconstipeerd zijn als ze niet elke dag een stoelgang hebben. Constipatie wordt echter gedefinieerd als minder dan 3 stoelgangen per week. Het eerste wat we dus moeten doen is bevestigen dat de patiënt echt geconstipeerd is.
Voordat ik mijn patiënten een medicijn ga voorschrijven, stel ik een proef voor met een verhoogde dagelijkse water- en vezelinname in combinatie met lichaamsbeweging, gevolgd door een proef met stoelverzachters en laxeermiddelen, indien nodig. Als al deze methoden falen, overweeg ik polyethyleenglycol te proberen, dat kan worden getitreerd om effect te sorteren. Zoals bij alle medicijngebruik door ouderen is het belangrijk om voorzichtig te titreren (“start low and go slow”) en andere medicatie alleen toe te voegen als dat nodig is.
Evidence summary
Er zijn maar weinig goed opgezette studies die zich richten op de behandeling van constipatie bij ouderen. Onze zoekactie leverde 1 systematische review op van farmacologisch management, een systematische review van vezelmanagement, 2 RCT’s naar het effect van lichaamsbeweging, en 1 before-after cohortstudie naar buikmassage. Deze studies werden allemaal uitgevoerd bij geriatrische patiënten met constipatie. Twee systematische reviews van hoge kwaliteit over de behandeling van chronische constipatie bij volwassenen van alle leeftijden omvatten behandelingsopties die niet uitsluitend bij geriatrische populaties zijn onderzocht, zoals kruidensupplementen, biofeedback, tegaserod, en polyethyleenglycol.
Laxeermiddelen, vezels en lichaamsbeweging: Studies zijn niet overtuigend
Twee systematische reviews van goede kwaliteit bekeken 10 RCT’s die laxeermiddelen vergeleken met placebo, en 10 RCT’s die 1 laxeermiddel met een ander vergeleken.1,2 De studies hadden over het algemeen weinig deelnemers, waren van korte duur, en werden uitgevoerd in institutionele settings. De meeste hadden niet genoeg power om geldige conclusies te trekken. Deze studies varieerden in de gerapporteerde uitkomstmaten, waaronder frequentie van de ontlasting, consistentie van de ontlasting, persen, afname van het laxeermiddelgebruik en symptoomscores. In de reviews werd geconcludeerd dat de beste farmacologische behandeling voor chronische constipatie bij ouderen niet is vastgesteld.
Vijf van de studies van hogere kwaliteit haalden statistische significantie. Zij toonden een kleine maar significante verbetering aan van de frequentie van de stoelgang met een laxeermiddel in vergelijking met placebo of een ander laxeermiddel (TABLE). De auteurs merkten op dat meerdere onderzoeken van slechte kwaliteit niet-significante trends lieten zien voor verbeterde constipatiesymptomen met laxeermiddelen in vergelijking met placebo.
Inconsistente bevindingen over vezels. Een systematische review3 van goede kwaliteit over voedingsvezels bij de behandeling van constipatie bij oudere patiënten bevatte 8 onderzoeken van matige tot goede kwaliteit (6 RCT’s en 2 geblindeerde before-after onderzoeken), met 269 studiedeelnemers in institutionele settings. De resultaten van de verschillende studies waren inconsistent, wat twijfel oproept over de werkzaamheid van vezelbehandeling voor constipatie bij geïnstitutionaliseerde ouderen.
Twee RCT’s4,5 die het effect van lichaamsbeweging bij 246 geïnstitutionaliseerde oudere patiënten onderzochten, toonden geen verbetering in constipatie. Eén studie was van goede kwaliteit, rapporteerde voldoende power en gebruikte een intention-to-treat analyse. De andere was van redelijke kwaliteit.