22 mei 2020, 17:27 | Bijgewerkt: 22 mei 2020, 17:37
Het hangt aan de muur van elke muziekkamer in het land, maar het kan nogal afschrikwekkend zijn als je niet weet waar je naar kijkt. Maar geen paniek – de Vijftigtallenschijf is net zo elegant en mooi als de muzikale relaties die hij beschrijft.
Door Victoria Longdon
Waar komt hij vandaan?
Het begon allemaal (waarschijnlijk) met Pythagoras in 600 v. Chr. Het verhaal gaat: hij had geëxperimenteerd met verschillende lengtes van trillende snaren en had de relaties tussen toonfrequenties ontdekt. Hij had ook precies gedefinieerd wat een octaaf was, en verdeelde het in twaalf halve trappen. Dit werd bekend als de Pythagorese Cirkel.
Ontdek hier meer over muziektheorie >
De Pythagorese Cirkel was de grootvader van de Cirkel van Vijftienden. Verschillende herzieningen en verbeteringen werden gemaakt door Nikolay Diletsky in de jaren 1670, en Johann David Heinichen in 1728, totdat we uiteindelijk de versie hadden die we vandaag hebben.
Wat laat het zien?
Er zit een heleboel informatie verpakt in de Cirkel van Vijven, maar het laat voornamelijk een kaart van toonsoorten zien. Beginnend bij C majeur en met de klok mee, lijken de aangrenzende toonsoorten het meest op elkaar; het enige verschil tussen C majeur en G majeur is de toevoeging van een Fis, en om in de volgende toonsoort te komen, D majeur, voeg je gewoon een Cis toe.
Als je de cirkel met de klok mee rondgaat, voeg je steeds hoge tonen toe, tot je bij Cis-majeur komt, die maar liefst zeven hoge tonen heeft.
Tegen de klok in voeg je steeds lage tonen toe, helemaal tot aan het zwaar be-flatte C plat-majeur. Simpel.
Is dat alles?
Nope!
De Vijftigtallige Cirkel heeft ook een handige manier om je precies te vertellen welke accidentalen dat zijn:
Ten slotte, genesteld binnen de majeurcirkel vind je de relatieve mineurtoonaarden – die allemaal dezelfde accidentalen hebben als hun majeur tegenhangers.
Lees meer: Waarom is een CD 74 minuten lang? Dat komt door Beethoven >
Zeker, dus hoe ga ik mijn Grammy winnen?
Wel, je kunt de Vijftigtallige Cirkels gebruiken om een akkoordprogressie te achterhalen in elke toonsoort, en vervolgens deze kennis gebruiken om je eigen akkoordprogressies te creëren door te experimenteren met verschillende patronen.
Maar het coolste aan de Cirkel van Vijven is dit:
De layout groepeert de zes diatonische akkoorden van elke toonaard in één gebied. Dat betekent dat je meteen een liedje kunt verzinnen in elke toonsoort, gewoon door naar het schema te kijken. Laten we de toonsoort A majeur kiezen:
Laten we ons concentreren op A majeur. Door de indeling van de cirkel kunnen akkoord V (E) en akkoord IV (D) direct aan weerszijden worden gevonden. Tot zover gaat het goed.
Maar er is meer.
De andere drie diatonische akkoorden in de toonsoort staan ook in de kleinere ‘relatief mineur’ cirkel:
Akkoord II (B mineur)
Akkoord VI (Fis mineur)
Akkoord III (Cis mineur)
En het werkt echt! Als je ons niet gelooft, kijk dan maar eens vanaf 04:20, wanneer deze dude meteen een liedje improviseert, gebruikmakend van slechts een kwintencirkel die hij op zijn rechter onderarm heeft getatoeëerd…
Cool hè?
Het is vrij eenvoudig om bekend te raken met de Vijvencirkel, en er is een hoge resolutie versie van de cirkel hier, op ledgernote.com.
Als het theorie is waar je naar op zoek bent, dan wordt dit prachtige kleine wiel je beste vriend.