| Stoffennaam | Spandex |
| Lycra, elastaan | |
| Polyether-polyurea copolymeer | |
| Demend vermogen stof | Hoog ademend |
| Hoog | |
| Warmtevasthoudend vermogen | Laag |
| Rekbaarheid (geven) | Uitzonderlijk hoog |
| gevoelig voor pilling/bubbling | hoog |
| Land waar | |
| Verenigde Staten | |
| Grootste export/producerend land vandaag | China |
| Aanbevolen wastemperaturen | Warm of koud |
| Wordt vaak gebruikt in | Athletische kledij, stretchbroeken, yogabroeken, skinny jeans, ondergoed, beha’s, sokken, motion capture pakken |
Fuchsia Foil Metallic Spandex Stof
Wat is Spandex Stof?
Spandex is een synthetische stof die wordt gewaardeerd om zijn elasticiteit. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is de term “spandex” geen merknaam, en deze term wordt gebruikt om over het algemeen naar polyether-polyurea copolymeerstoffen te verwijzen die met een verscheidenheid van productieprocessen zijn gemaakt. De termen spandex, Lycra en elastaan zijn synoniem.
Deze stof kan tot 5-8 maal zijn normale omvang rekken, en wordt vaak gebruikt in nauwsluitende consumentenkleding. In de meeste gevallen wordt pure spandex niet in kleding gebruikt, maar worden kleine hoeveelheden van deze stof in andere synthetische, semi-synthetische of organische vezels geweven.
Het basismateriaal om spandex te maken is polyurethaan, dat in 1937 door IG Farben in Duitsland werd ontwikkeld. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog begonnen honderden Duitse topwetenschappers een nieuwe carrière in de Verenigde Staten, en veel van de textielingenieurs van IG Farben stapten over naar de DuPont Corporation, die in die tijd de onbetwiste leider was op het gebied van de ontwikkeling van synthetisch textiel.
Hoe spandex te naaien
Met behulp van polyurethaan-onderzoek wilde DuPont een nieuw polymeerweefsel met een hoge elasticiteit ontwikkelen. Tijdens het ontwikkelingsproces noemden de wetenschappers van DuPont deze stof “spandex”; toen deze stof eenmaal klaar was, werd hij verkocht onder de merknaam Lycra, maar de consumenten noemden dit materiaal liever spandex, en het was deze term die in het publieke lexicon terechtkwam om deze synthetische stof aan te duiden.
Zoals andere polymeren wordt spandex gemaakt van zich herhalende ketens van monomeren die met een zuur aan elkaar worden gehouden. Al vroeg in het ontwikkelingsproces van spandex werd erkend dat dit materiaal zeer hittebestendig is, wat betekent dat beruchte hittegevoelige stoffen zoals nylon en polyester beter worden wanneer ze met spandexweefsel worden gecombineerd.
De rekbaarheid van spandex maakte het onmiddellijk populair over de hele wereld, en de populariteit van deze stof duurt voort tot op de dag van vandaag. Het is aanwezig in zoveel soorten kleding dat vrijwel iedere consument ten minste één kledingstuk bezit dat spandex bevat, en het is onwaarschijnlijk dat de populariteit van deze stof in de nabije toekomst zal afnemen. Helaas heeft elastaan echter een aanzienlijk nadelig effect op het milieu nadat het op de consumentenmarkt is gebracht.
Hoe wordt spandex gemaakt?
Sinds spandex een volledig synthetische vezel is, worden er geen organische componenten gebruikt om dit materiaal te maken. In plaats daarvan worden alle samenstellende delen van deze vezel in een laboratoriumomgeving gemaakt en vervolgens onder specifieke stimuli gecombineerd om spandexstof te maken.
In de jaren sinds de uitvinding van elastaan zijn er een aantal verschillende methoden voor het maken van deze stof ontstaan. Sommige van deze methoden zijn efficiënter dan andere, en in de loop van de tijd zijn methoden als reactiespinnen, smeltextrusie en natspinnen meestal terzijde geschoven. Bijna 95% van alle spandex ter wereld wordt nu gemaakt met behulp van een methode die “oplossingsdroogspinnen” wordt genoemd, en het is dit fabricageprocédé dat wij in detail zullen bestuderen.
Om het spandex fabricageproces te beginnen, wordt een stof genaamd macroglycol gemengd met een diisocyanaat monomeer onder specifieke hitte en druk. De temperatuur en de druk moeten exact zijn om de gewenste resultaten te verkrijgen, en de verhouding tussen macroglycol en diisocyanaatmonomeer moet ook ongeveer 1:2 zijn.
Als de juiste omstandigheden worden toegepast, wordt een stof gevormd die een prepolymeer wordt genoemd, en deze stof wordt dan gebruikt in de rest van het productieproces. Zodra het prepolymeer is gevormd, wordt het blootgesteld aan diaminezuur, en een chemische reactie, de zogenaamde kettingextrusiereactie, komt op gang.
Subrtex 2-delige print jacquard spandex stof stretch stoel overtrekken, grijs
De resulterende stof is zeer viskeus, en het moet worden verdund met een oplosmiddel voordat het kan overgaan naar de volgende stap. Wanneer het dun genoeg is om mee te werken, wordt de prepolymeer in een machine geladen die een vezelproductiecel of een cilindrische spincel wordt genoemd.
In deze machine bevindt zich een apparaat dat een spindop wordt genoemd, die tientallen minuscule gaatjes heeft. Terwijl de vezelproductiecel ronddraait, wordt de prepolymeeroplossing door deze gaatjes geperst en neemt het de vorm aan van strengen stof. Deze strengen zijn echter nog vloeibaar wanneer zij uit de spindop komen, en worden dan blootgesteld aan verhit oplosgas en stikstof om ze in vaste toestand te brengen.
Deze vaste vezels worden dan uit de cilindrische spincel geduwd, en wanneer zij aan perslucht worden blootgesteld, vormen zij gedraaide strengen. Deze samengeperste lucht kan strengen van vele verschillende afmetingen vormen.
Ten slotte wordt de spandexvezel ondergedompeld in een afwerkingsmiddel bestaande uit magnesiumstearaat of een soortgelijke chemische stof. Als de vezel op een spoel is geladen, is hij klaar om tot stof te worden geweven.
Hoe wordt spandexweefsel gebruikt?
Spandexweefsel wordt gebruikt in elke consumenten- of industriële toepassing waarbij elasticiteit gewenst is. Sinds zijn ontstaan is dit type stof steeds populairder geworden en tegenwoordig is het in duizenden verschillende soorten kledingstukken te vinden en wordt het door consumenten over de hele wereld gebruikt.
In sommige gevallen kan zuivere spandexstof worden gebruikt om ongelooflijk rekbare of volledig vormvaste kledingstukken te maken. Deze stof is echter relatief duur, hetgeen betekent dat dit soort kleding vrij duur is voor de consumenten of de beroepsbeoefenaars die ze gebruiken. In plaats daarvan wordt spandex veel vaker in andere soorten textiel geweven.
Wanneer bijvoorbeeld spandex aan katoen wordt toegevoegd, wordt deze stof veel elastischer, en spandex kan ook worden gebruikt om elasticiteit toe te voegen aan van oudsher stijve stoffen zoals polyester. Zelfs als kleine hoeveelheden van deze stof aan andere stoffen worden toegevoegd, worden deze stoffen veel rekbaarder; aangezien spandex tot acht keer zijn oorspronkelijke grootte kan uitrekken, kan de elasticiteit die wordt verkregen door deze stof aan andere stoffen toe te voegen, worden bepaald door dit rekpotentieel te delen door het percentage waarin de stof in een kledingstuk is verwerkt.
Snowflake Rhinestone Mystique Spandex gympakjes
De meest voorkomende toepassing van spandex is in stoffen die nauwsluitend zijn. Zo is het opgenomen in veel verschillende soorten ondergoed voor mannen en vrouwen, en zelfs als het niet aanwezig is in de belangrijkste stof van een ondergoed kledingstuk, is het bijna altijd aanwezig in de tailleband. In feite is spandexstof te vinden in de taillebanden van bijna elk type stretchkledingstuk.
Spandex wordt ook in betrekkelijk hoge percentages gebruikt in katoenen en wollen sokken. Het gebruik van deze stof in sokken helpt deze kledingstukken aan de voeten te blijven, en vergemakkelijkt ook het dragen en uittrekken van sokken.
Deze stof is zeer populair in sportkleding. Bij de meeste atletische activiteiten is het dragen van kleding die dicht op de huid zit belangrijk. Daarom wordt spandex gebruikt in zwemkleding, wielerkleding en kleding die wordt gebruikt bij teamsporten.
Ten slotte wordt spandexstof soms voor industriële toepassingen gebruikt. Zo wordt het in de filmindustrie gebruikt om “motion capture”-pakken te maken, speciale pakken die acteurs dragen voor groene schermen. Spandex maakt het gemakkelijker om realistische 3D-figuren te genereren door ervoor te zorgen dat deze pakken dicht tegen het lichaam van de acteurs aanzitten.
Waar wordt Spandex stof geproduceerd?
Spandex stof wordt gemaakt door veel verschillende internationale bedrijven. Sommige van deze bedrijven, zoals DuPont, hebben fabrieken in tientallen verschillende landen, maar andere kunnen op één land in het bijzonder zijn georiënteerd.
Het merendeel van de spandexfabrieken in de wereld staat in China. In het verleden werd het grootste deel van deze stof in de Verenigde Staten geproduceerd, maar door de lagere arbeidskosten is de productie van veel verschillende soorten textiel de laatste decennia naar China verplaatst.
Plus Prime Flared Cotton Spandex Capri
Een recente opleving van de Amerikaanse productie-economie kan een terugkeer van de spandexproductie naar Amerikaanse kusten inluiden, maar hoe het ook zij, marktrapporten voorspellen een rooskleurige toekomst voor de spandexproductie. Hoewel veel soorten synthetisch textiel de laatste jaren aan populariteit hebben ingeboet, is er geen vervanger voor spandex, wat betekent dat deze stoffenindustrie tot ten minste 2023 een toenemende groei zal kennen.
Hoeveel kost spandex?
Door de nieuwigheid en het relatief moeizame productieproces is de prijs van spandexstof relatief hoog. Het is bijvoorbeeld duurder dan polyester en nylon, en het is meestal ook duurder dan organische stoffen zoals wol en katoen.
Omdat elastaan over het algemeen slechts in kleine hoeveelheden in kleding wordt gebruikt, is deze hogere prijs meestal niet merkbaar op het niveau van de consument. Hoe meer spandex een kledingstuk echter bevat, hoe duurder het wordt. Bepaalde soorten wielerkleding en professionele danskleding die veel spandex bevatten, zijn bijvoorbeeld vrij duur.
Welke verschillende soorten spandex zijn er?
Zelfs wanneer er verschillende productiemethoden worden gebruikt om spandex te maken, is het eindresultaat chemisch gezien hetzelfde. Er kan echter verwarring ontstaan door de verschillende termen die worden gebruikt om deze stof te beschrijven:
- Spandex: Deze term is geen handelsmerk, en het is in feite een anagram van “expandeert”. Spandex was nooit bedoeld als de primaire term om te verwijzen naar elastaan stof, maar de term is blijven hangen in de gedachten van de consument, en de meeste Amerikanen en Canadezen verwijzen nu naar dit textiel met deze term.
- Elastaan: De meeste Europeanen gebruiken varianten van de term “elastaan” om dit type stof aan te duiden. Elastaan is de chemisch meest correcte manier om deze stof aan te duiden.
- Lycra: Deze term is een geregistreerd handelsmerk van de DuPont Corporation. Alleen spandex gemaakt door DuPont mag Lycra worden genoemd, maar deze stof is chemisch identiek aan stoffen die spandex of elastaan worden genoemd, en het heeft dezelfde eigenschappen.
Hoe beïnvloedt de stof Spandex het milieu?
In het algemeen heeft spandex een negatieve invloed op het milieu. Dit effect is niet zo uitgesproken als het negatieve effect van andere soorten synthetische stoffen, maar het is zeker aanwezig, en op dit moment zijn er geen haalbare oplossingen voorgesteld om de aantasting van het milieu door spandex-stof tegen te gaan.
Als alleen wordt gekeken naar de produktiemethoden die worden gebruikt om spandex te maken, dan lijkt deze stof geen noemenswaardig nadelig effect op het milieu te hebben. Bepaalde synthetische materialen, zoals nylon, zijn rechtstreeks afkomstig van niet-hernieuwbare hulpbronnen zoals steenkool en aardolie, maar elastaan wordt volledig gemaakt van chemicaliën die in laboratoria worden gesynthetiseerd.
Marine matte tricot spandex stof
De productie van elastaan is dus zeer energie-intensief, maar als hernieuwbare energiebronnen worden gebruikt voor de productie van de prepolymeren waaruit deze stof bestaat, kan dit probleem worden opgelost. Het is mogelijk dat dezelfde gezondheidsproblemen die de arbeiders bij de produktie van polyurethaan ondervinden, zich ook voordoen bij de produktie van spandex, maar daar is geen onderzoek naar gedaan. Bovendien is het mogelijk dat isocyanaten, giftige chemicaliën die vaak in polyurethaan worden aangetroffen, ook in spandex aanwezig zijn, maar er zijn geen duidelijke aanwijzingen dat dit het geval is.
De opmerkelijke milieu-effecten van elastaan komen pas aan het licht nadat het aan de consument is verkocht. Vastgesteld is dat 60 procent van het afval in de Amerikaanse waterwegen bestaat uit niet biologisch afbreekbare textielvezels, en een groot deel van dit afval bestaat uit spandexkleding en -vezels. Zelfs als spandex op de juiste manier op stortplaatsen of andere aangewezen afvalverwijderingsgebieden wordt gedeponeerd, komen minuscule vezels van deze stof in de waterwegen terecht wanneer kledingstukken van elastaan worden gewassen, wat schadelijk is voor het leven in het water, de kwaliteit van het drinkwater vermindert en uiteindelijk bijdraagt tot de gigantische afvaleilanden die zich gestaag ophopen in de oceanen van de wereld.
Elastaan en ander niet-biologisch afbreekbaar textiel zullen er nog zijn lang nadat de menselijke beschaving de planeet heeft verlaten, en op dit moment zijn er geen methoden bekend om spandexstoffen en soortgelijke materialen om te zetten in biologisch afbreekbare stoffen. Veilige verwijdering en beperkte wasbeurten zijn de enige manieren om de milieu-effecten van deze stof te beperken.
Spandex-certificeringen beschikbaar
Aangezien spandex-stof volledig synthetisch is, zijn biologische en non-GMO-certificeringen niet van toepassing op dit product. Het is echter wel mogelijk om deze stof te laten certificeren door de Global Recycled Standard (GRS) als het wordt gemaakt van 100 procent gerecycled materiaal. Dit type fabricageproces is echter enigszins zeldzaam, en het gebruik van gerecycleerde materialen doet niets af aan het milieu-effect dat spandex veroorzaakt zodra het op de consumentenmarkt wordt gebracht.