Haaien lijken het helemaal voor elkaar te hebben, wat evolutie betreft. Fossielen van prehistorische haaien gaan helemaal terug tot 450 miljoen jaar geleden, en haaien zoals we die nu kennen, zijn ongeveer 200 miljoen jaar geleden ontstaan. Dit betekent dat zij de massa-extinctie die de dinosauriërs uitroeide, overleefden en leefden lang voordat de vroege menselijke voorouders minder dan twee miljoen jaar geleden evolueerden.
Dus, wat maakt een haai een haai? Hier zijn een paar van zijn unieke fysieke kenmerken:
Anker: #kraakbeenachtig-skelet
Kraakbeenachtig-skelet
In tegenstelling tot vissen met een benig skelet, bestaat het skelet van een haai uit kraakbeen. Dit is een flexibel maar sterk bindweefsel dat ook in het menselijk lichaam voorkomt, op plaatsen als de neus en de oren, en in de gewrichten tussen de botten. Haaien, roggen, roggen en chimaera’s (ook wel rattenvissen genoemd) hebben allemaal een kraakbenig skelet. Kraakbeen is minder dicht dan bot, waardoor haaien zich snel door het water kunnen bewegen zonder al te veel energie te verbruiken.
Anchor: #pectorale-vinnen
Pectorale vinnen
Weliswaar hebben roggen en roggen ook een kraakbenig skelet, maar haaien hebben heel andere lichaamsvormen. Een rog heeft afgeplatte, vergrote borstvinnen die zijn schijfvormige lichaam vormen. De borstvinnen van haaien bevinden zich aan weerszijden van het lichaam, achter de kieuwspleten. Ze helpen de haaien lift te creëren als ze zich door het water voortbewegen, vergelijkbaar met de vleugels van een vliegtuig. Haaien die zich op de bodem van de oceaan ophouden, zoals verpleegsterhaaien, gebruiken deze vinnen zelfs om zich overeind te houden: ze laten de ruimte onder hun lichaam eruitzien als nepgrotten om prooien zoals krabben aan te trekken.
Anchor: #gill-slits
Kieuwspleten
Terwijl beenvissen één kieuwopening aan elke kant van hun lichaam hebben, hebben haaien er vijf tot zeven. De kieuwen van beenvissen zitten ook verborgen achter kleppen die open en dicht gaan, terwijl haaien zichtbare kieuwspleten hebben. En de overtuiging dat haaien voortdurend moeten zwemmen om te kunnen ademen, is niet helemaal waar. Sommige haaiensoorten maken gebruik van “ramventilatie”, wat betekent dat zij zuurstof naar hun kieuwen halen door snel te zwemmen met hun bek open zodat het water erdoor kan stromen. Andere haaien zijn minder actieve bodembewoners die spiracles, of openingen achter de ogen, hebben om water in en langs de kieuwen te trekken.
Anchor: #olie-lever
olie-lever
Botvissen hebben blazen gevuld met lucht die hen helpen te blijven drijven. Een haai heeft echter een zeer grote lever, die wel 25% van zijn totale gewicht kan uitmaken. De lever is gevuld met olie die de haai helpt om te blijven drijven. Haaien slaan vet op in hun lever, wat belangrijk is voor het trekken over lange afstanden. Een goed gevoede haai blijft gemakkelijker drijven dan een magere: meer vet in de lever betekent meer drijfvermogen.
Anchor: #dermal-denticles
Dermal denticles
Deze kleine schubben hebben hun naam gekregen omdat ze veel op scherpe tanden lijken: dermal denticle betekent eigenlijk “huidtand”. De huidblaasjes, die de huid van een haai bedekken, maken dit roofdier zo’n heimelijke jager. Ze zijn nuttig om de weerstand in het water te verminderen en de snelheid te verhogen – kortvinmakreelhaaien kunnen met snelheden van meer dan 30 mijl per uur zwemmen! De denticles vormen zelfs de inspiratiebron voor het ontwerp van Olympische zwempakken.
