Weekdieren van Australië

Zeekdieren hebben een enorm scala aan vormen en maten, zelfs binnen één groep als de Gastropoda. Ze hebben echter ook veel gemeenschappelijke kenmerken. Dat is wat in dit deel wordt onderzocht.

Schelp
Veel weekdieren hebben een schelp. De rand van de mantel scheidt een schelp af van calciumcarbonaat, chitine en conchiolin.

Chitine is een taai, halfdoorzichtig koolhydraat. De exoskeletten van insecten zijn gemaakt van chitine.

Conchiolin is een complex eiwit dat kamers vormt die de kristallen van calciumcarbonaat vasthouden en eraan hechten.

Mantel en mantelholte
Zoogdieren hebben ook een uitsteeksel van de lichaamswand dat de mantel wordt genoemd. Dit vlezige weefsel is verantwoordelijk voor de afscheiding van de schelp. De mantel omsluit de mantelholte, waarin zich de kieuwen, de anus en de uitscheidingsporiën bevinden.

Kieuwen
De meeste weekdieren hebben één paar of slechts één veervormige kieuw die zich in de mantelholte bevindt. Het water komt aan de onderkant binnen en verlaat het aan de bovenkant. De kieuwfilamenten hebben trilhaartjes (net kleine haartjes), één type trilhaartjes slaat om het water door de mantelholte te stuwen, de andere twee typen maken de kieuwen schoon. Elke kieuw heeft een inkomend bloedvat dat verbonden is met de hemocoel en een ander dat naar het hart leidt.

Radula
De meeste weekdieren hebben een gespierde bek met een radula (“tong”) bekleed met vele rijen tanden gemaakt van chitine. De tanden worden aan de achterkant vervangen als ze versleten zijn. De radula wordt gebruikt om bacteriën en algen van rotsen te schrapen bij plantenetende buikpotigen of om gaten te boren in de schelpen of skeletten van andere dieren bij vleesetende buikpotigen.

Mucus, gevormd in de bek, vermengt zich met het voedsel en wordt door trilhaartjes naar de maag geduwd. Onverteerd materiaal wordt samengeperst en verpakt, waarna het via de anus in de mantelholte terechtkomt en door de waterstromingen van de dieren wordt weggevoerd.

Coelom
Het coëloom is een met vloeistof gevulde holte die zich binnen het lichaam ontwikkelt. Het fungeert als een hydrostatisch skelet en biedt een ruimte waarin de inwendige organen kunnen worden opgehangen.

Een hydrostatisch skelet is een structuur die voorkomt bij veel koud-koudbloedige organismen en dieren met zachte lichamen, bestaande uit een met vloeistof gevulde holte, de coelom, omgeven door spieren. De druk van de vloeistof en de werking van de omringende spieren worden gebruikt om de vorm van het organisme te veranderen en beweging te produceren, zoals graven of zwemmen.

Haemocoel
Een hemocoel is een reeks ruimten tussen de organen van organismen met een open bloedsomloop, zoals de meeste geleedpotigen en weekdieren. Bloed en andere vloeistoffen circuleren door de hemocoel. Het omsluit de meeste inwendige organen.

In open bloedsomloopstelsels (gevonden bij schaaldieren, insecten, weekdieren en andere ongewervelden) circuleert het bloed niet volledig binnen vaten, maar wordt het opgevangen uit de kieuwen, door het hart gepompt, en direct afgegeven aan ruimten (de hemocoel) in de weefsels van waaruit het terugkeert naar de kieuwen en vervolgens naar het hart. Er zijn geen haarvaten om het bloed naar het hart terug te voeren.

Hart
Het hart is een belangrijk onderdeel van de bloedsomloop, het pompt het bloed in de hemocoel, en is tevens een belangrijk onderdeel van het voortplantings- en uitscheidingsstelsel.