Jack White: How I Play a Set-List-Free Show

Na swoją trasę Boarding House Reach tego lata White zatrudnił zespół, w skład którego wchodzą perkusistka Carla Azar, basista Dominic Davis oraz pianiści Quincy McCrary i Neal Evans. Pochodzą oni z bardzo różnych środowisk – Evans grał z Soulive przez dwie dekady, podczas gdy Davis jest profesjonalistą sesyjnym z Nashville. „Zawsze zaskakuje mnie, kiedy ludzie, którzy ledwo się znają, po prostu grają razem muzykę i to się udaje. Naprawdę nie musicie się znać”. To podsunęło White’owi pewien pomysł. „Może pewnego dnia ciekawie byłoby zrobić trasę, podczas której żaden z muzyków nie może ze sobą rozmawiać. Widzą się tylko na scenie. To byłby interesujący eksperyment.”

Poprosiliśmy go, aby zabrał nas w głąb swojego showtime’owego mózgu i opowiedział nam o tym, jak decyduje, co zagrać na bieżąco. White zdecydował się opowiedzieć o swoim majowym występie 2 maja w Austin360 Amphitheater.

„Over and Over and Over” (2018)
White nagrał tego frenetycznego rockera z każdym od The White Stripes do Jay-Z, zanim w końcu dostał go dobrze na Boarding House Reach – więc to ma sens, że jest to pierwsza rzecz, którą chce grać, gdy wchodzi na scenę. „W 2018 roku to jest naprawdę piosenka, którą chcę projektować do ludzi”, mówi. „To naprawdę potężne, aby rozpocząć zestaw od niego, i myślę, że jest w tym dziwność. To może być odstręczające. Uwielbiam tę strefę.” Głosy długoletniego tria z Nashville The McCrary Sisters można usłyszeć podczas piosenki, mimo że nie ma ich na scenie. „Samplujemy wokale w tle za pomocą samplera, czego nigdy nie zrobiłbym w przeszłości”, mówi. „Więc to naprawdę interesujące usłyszeć wokale sióstr McCrary, które po prostu wyskakują w głośnikach, kiedy ich tam nawet nie ma. To jest coś, co wszyscy inni robią od zawsze, ale ja po prostu nigdy wcześniej tego nie robiłem.”

„Corporation” (2018)
Ten funkowy groove w stylu „Superstition” ma White’a freestylującego o kapitalizmie i tworzącego gigantyczną armię. „Wokale są inne każdej nocy”, mówi. „’Corporation' jest tym, co naprawdę mnie nakręca. To piosenka, której ludzie wciąż się uczą. To dziwne, kiedy grasz piosenkę, która wyszła dopiero kilka tygodni temu, w porównaniu do piosenki, której ludzie słuchają od 15 lat w swoich samochodach. To naprawdę napędza cię jako muzyka: To jest nowe i to jest w chwili.”

„Cannon” (1999)
White wciąż uwielbia zatracać się w tym opadającym bluesowym riffie, który regularnie łamie od 1998 roku. „Mogę go grać trzy lub cztery razy w nocy”, mówi. 'Cannon' jest dla mnie jak MacGuffin – to taki „placeholder”, dzięki któremu mogę wziąć oddech i pozwolić tłumowi na chwilę odetchnąć, a potem przejść do innego utworu. Tej nocy to jedna z tych rzeczy, którą grałem przez 40 sekund, a potem weszliśmy w 'Broken Boy Soldiers', piosenkę Raconteurs.”

Bębniarka Carla Azar

David James Swanson

„Broken Boy Soldiers” (2006)
„Czasami, jeśli wyczuwasz choćby dwie sekundy, że tłum jest niespokojny, to czas, by zmienić zdanie i spróbować czegoś innego. Nie graliśmy 'Broken Boy' od jakiegoś czasu. To było w tej samej tonacji E , więc pomyślałem, 'Dajmy temu sekundę, zobaczmy czy to uchwyci czyjąś wyobraźnię'. I tak się stało. Kiedy wyruszam w trasę, to dzikie, jak wielu jest fanów Raconteurs. Ciężko mi grać zbyt wiele z tych piosenek, ponieważ są one tak bardzo współtworzone – jest tylko kilka, które właściwie śpiewam sam.”

„Battle Cry” (2018)
Ten rozpalający instrumental to jeden z najdzikszych momentów wieczoru. Piosenka ta stała się ostatnio muzyką walk-up dla drugiego basisty Detroit Tigers Iana Kinslera, który wraz z White’em jest współwłaścicielem firmy Warstic produkującej kije baseballowe. White grał w baseball przed koncertami – kij, którego używał podczas meczu charytatywnego w Cooperstown, w Nowym Jorku, 27 maja został właśnie wprowadzony do Baseball Hall of Fame. „Kocham Tygrysy, szczególnie drużynę z ’84 roku” – powiedział niedawno White. „Mam wspaniałe wspomnienia związane z chodzeniem z mamą do ballparku.”

„Hotel Yorba” (2001)
„To sprawia, że ludzie są szczęśliwi naprawdę szybko”, mówi o tym klasyku White Blood Cells, który został zainspirowany przez Woody’ego Guthrie: ” chciał, aby jego piosenki uszczęśliwiały ludzi i sprawiały, że czują się dobrze sami ze sobą. Nie lubił piosenek, które sprawiają, że czujesz się przygnębiony, co jest ciekawym stwierdzeniem. Więc myślę, że 'Hotel Yorba' jest zdecydowanie w tej kategorii. Zmieniliśmy ją. Na początku trasy wykonywaliśmy ją jako polkę. Teraz ma więcej rytmu w rodzaju 'Mystery Train'.”

„My Doorbell” (2005)
„Uwielbiam śpiewać 'My Doorbell', ale nie lubię grać nut,” mówi o tej inspirowanej Motown melodii Stripes. „To ostry rytm. Chciałbym móc grać na perkusji i śpiewać – uwielbiam uderzenia perkusji Meg w tej piosence.” W tych dniach, ten rytm jest grany przez perkusistkę White’a, Carlę Azar, której gęste, szybkie rytmy zasilają najbardziej innowacyjny materiał White’a od lat. „Ona jest naprawdę idealna na tę trasę – po prostu zupełnie nie boi się zanurzyć w to, co ma do zaoferowania” – mówi White.

Ale White nie zapomniał o wielkości Meg White, której perkusję krytycy kiedyś uważali za elementarną. To się zmieniło. „Kiedy ludzie zrozumieją, co ona robi, staje się to dla nich niewiarygodnie piękne” – mówi White. „Ona jest piękna. Ona naprawdę sprawiła, że piosenki, które wtedy napisaliśmy, albo ja napisałem wtedy … ożywiła je.”

„Hypermisophoniac” (2018)
White napisał tę piosenkę zainspirowany mizofonią (a.k.a. syndrom selektywnej wrażliwości na dźwięk), stanem, w którym łagodne dźwięki – żucie, ziewanie, gwizdanie – mogą doprowadzić kogoś do furii. Do stworzenia utworu White wykorzystał zabawkę w kształcie kostki fidget swojego syna, a także pianino i inne zgrzytające efekty. „Są tacy ludzie, którzy nienawidzą dźwięków i pewne dźwięki doprowadzają ich do łez” – powiedział White o tej piosence. „Pomyślałem, 'Co by było, gdybyśmy wzięli denerwujące dźwięki z nagrania, denerwujące muzyczne dźwięki i spróbowali zrobić z nich coś pięknego?'”

„Blunderbuss” (2012)
Jakkolwiek ten utwór został nagrany akustycznie, „gramy na elektrycznym, żeby zobaczyć, jak to idzie przez jakiś czas”, mówi. „Nie jestem pewien, czy bardziej podoba mi się w wersji elektrycznej, czy nie, ale na razie czuje się bardzo elektrycznie i elektronicznie w tym samym czasie.”

„Missing Pieces” (2012)
White śpiewa w tej piosence o podobnym do Misery scenariuszu usunięcia części ciała wbrew swojej woli. „Ktoś prześladuje kawałki ciała bohatera tej piosenki, podczas gdy on śpi”, powiedział kiedyś White w wywiadzie dla NME, „a ja po prostu chciałem przekształcić to w większą metaforę o związkach i o tym, co to wszystko znaczy.”

„Jeśli gram piosenkę White Stripes, musi ona czuć, że żyje”, mówi White. „Czasami, jeśli tak nie jest, myślę sobie 'Jeśli nadal będę to robił, za 10 lat będę grał w kasynach'.”

„Why Walk a Dog?” (2018)
Na koncercie ta dziwaczna ballada zamienia się w wyrzutnię dla psychodelicznych gitarowych fajerwerków. „Myślałem, że to uśpi wszystkich, bo jest takie powolne” – mówi White. „Ale ludzie wciąż mówią, że to jeden z ich ulubionych utworów. Dla mnie to nie ma sensu. Muszą coś z tego mieć.”

„Trash Tongue Talker” (2012)
„To musi być na Blunderbuss, tak myślę”, mówi White. „Pomyślałem 'Nie wiem o tym.' Ale znowu, zawsze spotyka się z odzewem ze strony ludzi, więc to interesujące.”

„Love Interruption” (2012)
Jedna z pierwszych piosenek White’a jako artysty solowego. „Jako autor piosenek, to naprawdę niebezpieczne używać słowa 'miłość' w piosence”, powiedział White w 2012 roku. „To słowo, które zostało użyte w piosenkach tyle milionów razy wcześniej i jest to najbardziej popularny temat, o którym można pisać. Pomyślałem więc, że jeśli mam być na tyle odważny, by użyć słowa 'miłość' w piosence, to lepiej, żebym spróbował skłonić ludzi do myślenia o tym – i siebie do myślenia o tym. Naprawdę chciałam poruszyć temat tego, co może oznaczać miłość i czego tak naprawdę chcemy, kiedy wypowiadamy to słowo. To bardzo potężne słowo.”

„Hellhound on My Trail” (1937)
White nie planował zagrać tego klasyka Roberta Johnsona, dopóki nie usłyszał za kulisami, jak ktoś mówi o Bożym Narodzeniu. „Przypomniało mi to tekst 'If today was Christmas Eve, and tomorrow was Christmas Day',” mówi. „Zawsze myślałem, że to ładny, prosty wers. Więc ta piosenka po prostu wskoczyła mi do głowy.”

Ale White wymyślił na nowo wiele piosenek na przestrzeni lat – „Jolene” Dolly Parton, „I Just Don’t Know What to Do With Myself” Burta Bacharacha i Hala Davida – na scenie wybiera je ostrożnie. „Jedna rzecz, która jest dla mnie trudna do zrobienia, to robienie coverów piosenek, które robiłem w innych zespołach, wiesz, jak na przykład piosenka Van Morrisona w Dead Weather. Nie mógłbym tego zrobić, nie mógłbym też wykonać 'Jolene' tak jak to robiliśmy na koncertach White Stripes. 'Death Letter' był tak mocnym coverem dla White Stripes, że ciężko mi to zrobić. … Naprawdę nie wiem dlaczego. Nie potrafię tego wytłumaczyć. To naprawdę nie ma sensu na wiele sposobów, ale widzę coś złego w tym, że robię 'I Just Don’t Know What to Do With Myself' albo 'Jolene', wiesz?”

„Little Bird” (2000)
Ponieważ grał już na gitarze slide, White nie mógł się powstrzymać od wypuszczenia tego nawiedzającego De Stijl stompera. „Chciałbym napisać więcej piosenek slide przez te wszystkie lata”, mówi. „Ale to trochę przerażająca rzecz. Czasami trzymam się z dala od rzeczy, które są dla mnie bardzo naturalne. Za każdym razem, gdy siadam do gitary pedal steel, bardzo szybko wstaję. Myślę sobie: 'O mój Boże, już nigdy więcej mnie nie zobaczysz'. Jeśli umieścisz mnie w pokoju z tym instrumentem, po prostu stanę się jego obsesją.”

„Connected by Love” (2018)
„Melodia pochodziła prosto z moich jelit” – mówi White o tym zawadiackim błaganiu o przebaczenie od kochanka. Lubi starannie wytyczać jej miejsce w spektaklu: „Muszę tylko znaleźć odpowiedni moment w spektaklu, by umieścić tę piosenkę. Ma ona teraz w sobie taką moc. Staje się tak wybuchowa, że nie wiadomo, gdzie ją umieścić. Czasami myślisz sobie: 'To powinna być ostatnia piosenka wieczoru'.”

„I’m Slowly Turning Into You” (2007)
„To takie proste. W całej piosence są tylko dwie nuty. I to tylko pokazuje, że są pewne naturalne rzeczy wewnątrz naszego serca, na które reagujemy. Pamiętam, że pisałem ją na pianinie i była naprawdę uduchowiona i bardziej rozbudowana, a kiedy zrobiliśmy Icky Thump, stała się bardzo bezpośrednią dwudźwiękową piosenką. Więc teraz stała się czymś na żywo, gdzie tłumy na żywo naprawdę dobrze reagują. Nie wiem dlaczego.”

Encore:

„Sixteen Saltines” (2012)
White lubi rozpoczynać swoje bisy tym podkręcającym tempo barnburnerem z Blunderbuss, zanim przejdzie do mniej znanego materiału. „To nie byłby dobry pomysł, żeby wyjść z obcą piosenką” – mówi. „Ale jeśli najpierw zrobisz coś takiego jak 'Sixteen Saltines', wtedy możesz przemycić lekarstwo w tłuczonych ziemniakach i wprowadzić ludzi w inny sposób myślenia.”

„Ice Station Zebra” (2018)
White świadczy o swojej artystycznej misji w tym rapie, głosząc: „Tworzysz własne pudełko, nie musisz słuchać żadnego z twórców etykiet, drukując swój nekrolog”. „Bardzo trudno jest zagrać wszystkie części do tego”, mówi.

„We’re Going to Be Friends” (2001)
White przerobił tę śpiewaną przy ognisku piosenkę z „dużą ilością syntezatorowych rzeczy”, zainspirowanych brzmieniem przypominającym toy-piano. „Wszystkie reklamy telewizyjne mają to denerwujące brzmienie toy-piano – wiesz, na przykład, 'Zapytaj swojego lekarza o Zyrtec', które jest teraz w 50 procentach reklam. Próbowałem więc wykorzystać to, jak bardzo mnie to denerwuje i uczynić to pięknym. To właśnie próbowałem zrobić z tą wersją z syntezatorami. Kiedy się zaczyna, chcę zacząć się śmiać, ale muszę zachować prostą twarz.”

„Lazaretto” (2014)
„To naprawdę mocno pasuje do wielu hip-hopowych wibracji z muzyki, którą graliśmy”, mówi White, który napisał ten utwór wykorzystując tempo utworu „Cha Cha Cha” MC Lyte’a z 1989 roku, który wysłał go w dół króliczej nory analizując klasyczny hip-hop: „Zabawne jest to, że jeśli użyjesz próbki bębna 808, jesteś w tonacji F-sharp. A piosenka jest w F-sharp. Nie zdawałem sobie sprawy, że wiele hip-hopowych piosenek z lat 80-tych i 90-tych jest w tonacji F-sharp właśnie przez ten kick drum.”

„Jest coś w rodzaju długiej linii, kiedy przeskakujemy z piosenki do piosenki: To będzie punk, potem blues, potem country, a potem hip-hop.”

„Seven Nation Army” (2003)
„Czuję się tak, jakbyś po prostu musiał to zagrać na koniec koncertu”, mówi o swoim największym hymnie. „Zrobiłem to w całym zestawie i to po prostu ma ten rodzaj zamknięcia, zwłaszcza gdy jest na zewnątrz, festiwalowa atmosfera”. Nie zawsze go gra – na niedawnym występie w Brooklyn’s Warsaw, pominął go. „Czasami zapominam o tym. Niczego wcześniej nie zaplanowałem. Czekam na tłum, który powie mi, co mam robić. Więc na pewno będą momenty, w których mogliśmy to zagrać. 'O rany, pracowaliśmy nad tym na próbie dźwięku i poszło tak dobrze, a potem zapomniałem tego zagrać!”. Więc to jest minus braku set listy.”