Krytyczna teoria rasy (CRT) – pogląd, że prawo i instytucje prawne są z natury rasistowskie i że rasa sama w sobie, zamiast być biologicznie uzasadniona i naturalna, jest społecznie skonstruowaną koncepcją, która jest wykorzystywana przez białych ludzi do realizacji ich ekonomicznych i politycznych interesów kosztem ludzi kolorowych. Według krytycznej teorii rasy (CRT), nierówność rasowa wyłania się ze społecznych, ekonomicznych i prawnych różnic, które biali ludzie tworzą między „rasami”, aby utrzymać elitarne interesy białych na rynkach pracy i w polityce, co prowadzi do ubóstwa i przestępczości w wielu społecznościach mniejszościowych. Ruch CRT oficjalnie zorganizował się w 1989 roku, podczas pierwszego dorocznego Workshop on Critical Race Theory, choć jego intelektualne początki sięgają znacznie dalej, do lat 60. i 70. ubiegłego wieku.
Powstanie ruchu CRT oznaczało jego oddzielenie się od krytycznych studiów prawnych (CLS), odłamu teorii krytycznej, który badał, jak prawo i instytucje prawne funkcjonują, by utrwalać ucisk i wyzysk. Jednak zamiast czerpać teorie organizacji społecznej i zachowania jednostki od myślicieli kontynentalnej Europy, takich jak G.W.F. Hegel, Karol Marks i Zygmunt Freud, jak czyniły to CLS i feministyczna jurysprudencja, CRT inspirowała się takimi postaciami jak Martin Luther King, Jr, W.E.B. Du Bois, Malcolm X, Czarne Pantery i Frantz Fanon. Krytyczna teoria rasy rozwinęła teoretyczne rozumienie prawa, polityki i amerykańskiej socjologii, które koncentrowało się na wysiłkach białych ludzi (Euroamerykanów), by utrzymać historyczną przewagę nad ludźmi kolorowymi.
CRT rozprzestrzeniła się poza granice studiów prawniczych na wiele innych dziedzin, w szczególności na studia kobiece i genderowe, edukację, amerykanistykę i socjologię. Ruchy spin-off CRT, tworzone przez badaczy z Azji i Ameryki, Latynosów i LGBTQ, również się przyjęły.