Plagioklaz

Plagioklaz, dowolny członek serii obfitych minerałów skaleniowych występujących zwykle jako jasno zabarwione, szkliste, przezroczyste do półprzezroczystych, kruche kryształy. Plagioklaz jest mieszaniną albitu (Ab), czyli glinokrzemianu sodu (NaAlSi3O8), i anortytu (An), czyli glinokrzemianu wapnia (CaAl2Si2O8); te dwa składniki przenikają się i tworzą ciągły szereg chemiczny (zwany szeregiem ciało stałe-roztwór) pomiędzy albitem i anortytem (końcowymi członkami szeregu). Człony pośrednie są jednorodnymi mieszaninami czystych członów końcowych.

Większość kryształów członków tej serii wykazuje mikroskopijne, powtarzające się lamelarne bliźniaki albitowe; powoduje to powstawanie drobnych równoległych prążków obserwowanych na niektórych powierzchniach. Bliźniactwo powoduje czasem opalizację, zwykle niebieską lub zieloną, która może wynikać z odbicia lub dyfrakcji na krawędziach lameli, albo z dyfuzji przez sąsiednie obszary o różnych właściwościach optycznych.

Plagioklaz jest wykorzystywany w produkcji szkła i ceramiki; opalizujące odmiany perysteitu i labradorytu są cenione jako kamienie szlachetne lub materiał ozdobny. Podstawowe znaczenie plagioklazu wynika jednak z jego roli w tworzeniu skał. Oligoklaz, najbardziej rozpowszechniony plagioklaz, występuje w granitach, diorytach i innych skałach płonnych oraz w niektórych skałach metamorficznych; godne uwagi miejsca występowania to Aust-Agder w Norwegii i Fine w stanie Nowy Jork w Stanach Zjednoczonych. Andesine, mniej powszechne, występuje w wielu granulowanych i wulkanicznych skał o średniej zawartości krzemionki, jak w Marmato, Kolumbia, i Bodenmais, Bawaria, Niemcy. Najrzadszym plagioklazem jest bytownit, który występuje w podstawowych skałach iglastych i w meteorytach kamiennych.