By Magn Nyang
February 17, 2009 – Niedawno 22-letnia młoda dziewczyna z Anyuak of Gambella wygrała konkurs piękności Ms. Ethiopia. Etiopczycy z całego świata bardzo żywo zareagowali na jej zwycięstwo w mediach. Mimo że większość respondentów wydawała się bardzo dobrze zorientowana w różnicach między byciem Etiopką a Habeszą, nieliczni wydawali się zdezorientowani co do tych różnic. Ci zdezorientowani pisali tak, jakby to oni byli właścicielami Etiopii i jakby bycie Etiopczykiem oznaczało bycie Habeszą. Ten artykuł stara się pokazać różnice między byciem Etiopczykiem a Habeszą.
Habesze to ludzie, którzy pochodzą z północnej części Etiopii, a konkretnie z Tigre, Agew, Beta Israel i Amhara. Anyuakowie z Gambelli pochodzą z południowo-zachodniej części Etiopii. Te dwie grupy prowadziły swoje życie i swoją historię oddzielnie. Anyuakowie mieli swoją własną historię na południowym zachodzie sięgającą 2000 lat wstecz.
Jakieś 2000 lat temu kraj Anyuaków, jak go nazywano, znajdował się pomiędzy południowo-zachodnią ziemią Oromo, dzisiejszą częścią Etiopii, a rzeką Pibor i na zachodzie aż do Nyium, dzisiejszego Nasiru w Sudanie.
Kraj Anyuaków był podzielony przez cztery główne rzeki – Akobo, Openo, Alworo i Gillo. Anyuakowie mieli siedem stanów administracyjnych – Adongo, Ciro, Nyikaani, Lul, Tier Naam i Openo pod rządami jednego Nyeya (króla). Każdy stan posiadał własną, autonomiczną administrację. Miały prawo wyboru jednego z dwóch systemów politycznych Anyuaków – Nyech (królobójstwo) lub Kwar (naczelnictwo). Faktem jest, że kraj Anyuak nigdy nie był częścią Etiopii ani Sudanu przed 1902 rokiem. Integralność kraju Anyuak skończyła się, gdy znalazł się on pod nominalną kontrolą brytyjską w XVII-XVIII wieku, a następnie pod inwazją etiopską. 15 maja 1902 r., po skomplikowanych i długotrwałych negocjacjach, cesarz Etiopii Menelik II podpisał porozumienie anglo-etiopskie, które ustanowiło zachodnią granicę z anglo-egipskim Sudanem. Traktat ten podzielił ziemie Anyuaków na dwie części, rozdzielając je pomiędzy graniczące z nimi kraje Sudan i Etiopię, bez zgody ich przywódców. Część południowo-zachodnia pozostała pod kontrolą brytyjską jako część Sudanu, a część wschodnia stała się częścią Etiopii pod nazwą Gambella. Słowo „Gambella” oznacza „złapanie samca tygrysa gołymi rękami” w języku Anyuak.
Historia Habesha sięga czasów Imperium Aksumitów w I wieku n.e. Udokumentowano, że około I wieku n.e., niektóre ludy hamicko-semickie (kupcy sabejscy) z Południowej Arabii weszły w kontakt z ludnością tubylczą i zawarły małżeństwo. Ich potomstwo określano mianem „Habesha”, co oznacza „ludzie o mieszanej krwi”. Ich ziemie (Tigray, Begemdir, Gojam, Północna Shewa i Welo) zostały później nazwane Abisynią. Dopiero gdy państwo Abisynii wyczerpało swoje skromne zasoby, jego przywódcy rozszerzyli granice na południe i zachód, aby zgromadzić zasoby potrzebne do wyżywienia swoich poddanych. Zgodnie z radą hrabiego Pietro Antonellego, Włocha z misją Towarzystwa Geograficznego w Abisynii, państwo Abisynia wraz z nowo dodanymi państwami na południu i zachodzie, były później określane jako „Etiopia”
Odkąd kraj Anyuaków został przyłączony do Etiopii w 1902 roku pod nazwą Gambella, Anyuakowie stali się Etiopczykami, a nie Habeshami. Anyuakowie, podobnie jak reszta Etiopczyków (Afar, Adari, Oromo, Somalijczycy, Gurage, Koman, Kunama, Sidama, Berta, Kembata, Amhara, Tigre, itd.) są dumnymi Etiopczykami. I tak długo, jak konkurs był organizowany dla Etiopczyków, a nie dla Habeshas, Anyuakowie mają wszelkie prawa, by wziąć w nim udział. W końcu zostali powołani do walki ramię w ramię z etiopskimi współobywatelami w obronie Etiopii w czasie potrzeby. Dlaczego więc mieliby nie brać udziału w etiopskim konkursie piękności?
A jeśli niektórzy niewykształceni Habesha głupio wierzą, że są właścicielami Etiopii i obrażają się zamiast bić brawo, gdy ich koleżanka z Gambelli wygrywa konkurs piękności, proponuję, aby zaczęli organizować swój własny konkurs piękności Habesha, a my, nie-Habesha Etiopczycy, nie będziemy w nim uczestniczyć. Niektórzy ignoranci z plemienia Habesha powinni wiedzieć, że Anyuakowie są Etiopczykami na mocy geograficznego urodzenia. Urodzili się na obszarze geograficznym Etiopii, więc Anyuakowie są Etiopczykami.
Żaden Etiopczyk nie jest bardziej etiopski od drugiego. Jeden jest tylko Etiopczykiem, nie więcej, nie mniej. Niektórzy Habeshas, jednakże, wydają się uważać siebie za bardziej etiopskich niż inni. Wydaje się, że nie rozumieją, iż nie można określić ilościowo swojego obywatelstwa. Można być tylko Etiopczykiem. Nie bardziej etiopskim.
Jedną z rzeczy, których nauczyłem się dzięki mojej edukacji i doświadczeniu zawodowemu jest to, że ci, którzy poniżają innych lub ci, którzy uważają się za lepszych, w rzeczywistości nieświadomie cierpią na kompleks niższości. Ten, kto jest pewny siebie i pewny siebie nie widzi potrzeby, aby umieścić innych w dół, aby czuć się dobrze o sobie. Niektórzy Habasze cierpią z powodu kompleksu niższości. Zawsze szukają sposobów, aby zepchnąć innych w dół, aby poczuć się dobrze we własnej skórze. A reakcje oburzenia, których byliśmy ostatnio świadkami ze strony niektórych Habashas na temat wygrania etiopskiego konkursu piękności przez młodą dziewczynę z Gambelli, były nie tylko przejawem ignorancji, ale także kompleksu niższości.
W mojej młodości mieszkałem w Addis Abebie. Chodziłam tam nawet do szkoły średniej (spędziłam w Addis Abebie swoje nastoletnie lata). Mogę z całą pewnością powiedzieć, że znam bardzo blisko zarówno Anyuaków, jak i Habeszów. Moje doświadczenia z niektórymi Habeshas są takie, że brakuje im świadomości, co obraża, a co nie obraża innych. Mówią rzeczy bez zastanowienia się nad uczuciami innych. Plotkowanie o innych (szczególnie o osobach ciemnoskórych) jest dla niektórych Habeszów codziennym obowiązkiem. W istocie, w kulturze Habashas obmawianie osób o ciemnej karnacji jest przez innych zachęcane i wspierane. Z kolei Anyuakowie tak bardzo gardzą plotkowaniem, że w ich kulturze jest ono niemalże tabu. Normy kulturowe Anyuaków zabraniają im mówienia rzeczy, które mogą urazić innych. Obrażanie kogoś, zwłaszcza jeśli jest nieobecny, spotyka się w kulturze Anyuaków z natychmiastowym potępieniem ze strony innych. W związku z tym, poszczególni Anyuakowie prawie nie mówią źle o innych.
Przy tak wielu ignorantach i wąskich horyzontach myślowych, obawiam się, że pewnego dnia Etiopia rozpadnie się na kawałki. Najbardziej obawiam się, że pewnego dnia pozostałe grupy etniczne w Etiopii będą miały dość ignorancji i niechęci do nauki ze strony niektórych Habeshas i oderwą się od Etiopii. Wzywam wszystkich Habeshas, którzy jeszcze nie pogodzili się z rzeczywistością świata, aby zaczęli pozwalać sobie na naukę, ponieważ XXI wiek nie oferuje żadnego usprawiedliwienia dla pozostania ignorantem.
Pisarz jest synem Gambelli i można go znaleźć pod adresem [email protected]
.