Romeo en Julia door Pjotr Iljitsj Tsjaikovski.
Skidmore College Orchestra/Musopen.org
Romeo and Juliet, Russisch Romeo i Dzhulyetta, Engels voluit Romeo and Juliet, Fantasy-Overture After Shakespeare, ouverture van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski die nog steeds zeer geliefd is als concertstuk. Bovendien wordt het centrale liefdesthema tegenwoordig vaak geciteerd in romantische scènes voor film en televisie. De première vond plaats op 4 maart 1870 (16 maart, nieuwe stijl) in Moskou. Het werk werd tweemaal herzien en bereikte zijn definitieve vorm in 1880 (de derde versie werd voor het eerst uitgevoerd in 1886).
Het idee voor een stuk gebaseerd op het verhaal van William Shakespeare’s Romeo en Julia werd geopperd door Tchaikovsky’s oudere, meer ervaren collega, de componist Mily Balakirev, die het onderwerp, mogelijke thema’s en een algemene schets voor het werk voorstelde. Balakirev was enigszins kritisch over het resultaat – Tsjaikovsky had op sommige plaatsen zijn eigen instincten gevolgd in plaats van de suggesties van Balakirev – maar hij sprak zijn voorzichtige goedkeuring uit over het stuk als geheel.
Library of Congress, Washington, D.C. (dossiernr. LC-USZ62-128254)
In plaats van de gebeurtenissen in het stuk in de volgorde waarin ze plaatsvinden weer te geven, presenteert Tsjaikovski een verscheidenheid aan personages en stemmingen waarvan de melodieën een effectief muzikaal contrast bieden. Het werk opent met een serene melodie van klarinet en fagot die de bondgenoot van de geliefden voorstelt, de sombere en bedachtzame broeder Laurence. De muziek verandert dan in een suggestie van geweld, met een chaotisch thema voor de ruziënde families Montague en Capulet. Al snel introduceert Tsjaikovski een nieuwe melodie: het stijgende liefdesthema van Romeo en Julia zelf. Naarmate het stuk vordert, delen liefde en geweld het toneel met een gevoel van groeiende urgentie totdat het liefdesthema wordt herhaald in een mineurtoonaard, die hun tragische dood suggereert. Het werk besluit met een zweem van het melancholieke thema van broeder Laurence (in het toneelstuk komt hij te laat op het toneel om de twee zelfmoorden te voorkomen).