Życie naśladujące sztukę

Anti-mimesis to stanowisko filozoficzne, które jest bezpośrednim przeciwieństwem arystotelesowskiej mimesis. Jego najbardziej znanym zwolennikiem jest Oscar Wilde, który w swoim eseju „Rozkład kłamstwa” z 1889 roku stwierdził, że „Życie naśladuje sztukę o wiele bardziej niż sztuka naśladuje życie”. W eseju tym, napisanym w formie platońskiego dialogu, Wilde twierdzi, że antymimetyzm „nie wynika jedynie z instynktu naśladowczego życia, ale z faktu, że samoświadomy cel życia polega na znalezieniu wyrazu, a sztuka oferuje mu pewne piękne formy, poprzez które może on urzeczywistnić tę energię.”

To, co znajduje się w życiu i naturze, nie jest tym, co jest tam naprawdę, ale tym, co artyści nauczyli ludzi tam znajdować poprzez sztukę. Jak w przykładzie podanym przez Wilde’a, choć mgła w Londynie istnieje od wieków, dostrzega się jej piękno i cudowność, ponieważ „poeci i malarze nauczyli piękności takich efektów… Nie istniały one, dopóki nie wymyśliła ich Sztuka.”

McGrath umieszcza filozofię antymimetyczną w tradycji pisarstwa irlandzkiego, włączając Wilde’a i pisarzy takich jak Synge i Joyce do grupy, która „podnosi blarney (w formie idealizmu językowego) do estetycznego i filozoficznego wyróżnienia”, zauważając, że Terry Eagleton zauważa jeszcze dłuższą tradycję, która rozciąga się „tak daleko w myśli irlandzkiej, jak dziewięciowieczna teologia Johna Scottusa Eriugeny” i „fantastyczna hiperbola starożytnych sag”. Antymimetyczny idealizm Wilde’a McGrath opisuje jako część debaty między romantyzmem a realizmem, która toczyła się pod koniec XIX wieku. Filozofia antymimetyczna Wilde’a miała również wpływ na późniejszych pisarzy irlandzkich, w tym Briana Friela.

Halliwell twierdzi, że idea, iż życie naśladuje sztukę, wywodzi się z klasycznych pojęć, które można prześledzić aż do pism Arystofanesa z Bizancjum, i nie neguje mimesis, ale raczej „przenosi jej cel na podobne do sztuki kształtowanie samego życia”. Halliwell rysuje paralelę między filozofią Wilde’a a słynnym pytaniem Arystofanesa o komedie napisane przez Menandra: „O Menandrze i Życiu! Który z was wziął sobie drugiego za wzór?”, zauważając jednak, że Arystofanes był prekursorem Wilde’a i niekoniecznie popierał stanowiska, które Wilde miał później głosić.

W przedmowie do Trzech sztuk George’a Bernarda Shawa napisał: „Zauważyłem, że kiedy pewien typ cechy pojawia się w malarstwie i jest podziwiany jako piękny, staje się obecnie powszechny w naturze; tak więc Beatrycze i Franciszki w galeriach obrazów jednego pokolenia ożywają jako pokojówki i kelnerki następnego.” Stwierdził, że stworzył arystokratyczne postacie w Profesji Cashela Byrona jako nierealistycznie prychające, nawet bez późniejszego zrozumienia, że „prawdziwy świat nie istnieje… mężczyźni i kobiety są stworzeni przez ich własne fantazje na podobieństwo wyimaginowanych stworzeń z moich młodzieńczych fikcji, tylko o wiele głupszych.” Shaw nie zgadzał się jednak z Wilde’em w niektórych kwestiach. Uważał, że większość prób naśladowania sztuki przez życie jest naganna, po części dlatego, że sztuka, którą ludzie na ogół wybierali do naśladowania, była idealistyczna i romantyczna.

Również znani pisarze literatury pięknej szeroko i wspaniale eksplorują ten temat. Miguel de Cervantes Saavedra, autor niesławnego Kichota, jest jednym z pierwszych współczesnych pisarzy, który porusza ten temat, nawiązując jednocześnie do granic rzeczywistość-fikcja. Podobnie argentyński pisarz Jorge Luis Borges eksploruje ideę rzeczywistości imitującej sztukę głównie w swoich opowiadaniach „Tema del traidor y del héroe”, „Un problema”, „Un sueño” i „El evangelio según San Marcos”.

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *